Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 47, 21 April 1921 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

(Kakau h nu ka * p©nia»kai o k-t k ►. p -c he!uh* lu)

He kttaiaken« nti mi'oli ffln k» ao»o o ka poe o Haw iii,u'ai, t> kek puali koa Al*pa roc ka piipii, oia bo k« pookela o na pu«lt kpa o Ka* a he poe |,oi i ia mii mai vr-*e!ia oiai o ■«» AiU o ka Mo* kupuui- holookoa o Hawaii, a<> k« hapanui t,ae ;> ktla mau K<".t, n'o ka aina kioian* naai «o'n. H »ie SV*#itUēai ka matani, Hao mai n« ale a" ke kipuupuu, He ]»au kalaihi na ktr aiju, Oo i k** o Mahui. 1 keU tuku ia ana o keia māt* pu «!i koa o K;»!"Ji.iopuu, u;> l.iwe pio ia ak'» la *ek.ihi uhi (( p;o u IIi!» imua o kie Ai 11 Aiui<>n u K atu*k111 ma kona iiak- e n ili<» ; 111a ma Wai!ußu f «i k»l>« i'* hoi ka :niM o kela hal.- o" "L.Miike'liH", & nie k : \ uia--010 ia t* kau ke:a Alm « il»na o kamohai iju ke ajiUa, ā B3am»li o ka uus l:;a o «»» p«ilapt, i toaa l k«u AOi 0 liHp, a i nna JH»i k a «loa o ui.t«cvit»o la w* Ahi »ti iniua o ke alo o K' ll * , t;kin, a pakeie ?h » la J kt* leau hoom. ew>eiva ia iluna o «a s'iek kapu akua, lioko o kviii louo poino no ka. luku ia o ka iiāwaii, ai ko»* wak* mai aj uo h» hook«ht ahai-louo, ai 11 jOfciiu i» uj«»ī boi e ki p<»e o Matti i-eiea hotkti <*ku ja • Kaiann-puu,. a..iic no ia i iiin ī mea hoemi inal t ka pn-e k iiiu o ka Moi Raiaj:iupui» f. ojc la ii,hf U nu o k®

p ! Ua fcaurtt<tu- o e uohu Ma ka u H.»vvmU, Ua kahva ,a 00 ua Aln Asii»ok j Uei u H;«*Mn i kouu ttiau Alū .♦Ukai q kouīt a ( o e »««uii u koua alo ic £u«altuka ii«u i imi ia«a t- pu-no'. ® ' tea hootjtfē k <U4 hou aua, 0 ua 1 kahea ja dv*.-k.eia kuknkuki» iaia kaua hon t o t a uo keiv inau 'afti.aia.ttki o kona t»*« ''maoiaka kāU 0 Keawem*uhiH keali? kei k«>i o na Htlo, a he b<.»ahaoau i>iji uo bo» nia koko « Kaian-opuu, no ka makauaknne no hoi o ke Aiii opio ame Kapa]ol«ni Nui, a ha ali: koa u u hoi i iiiiai eue Keoua tnahope 'mm ai luake ;ii uo ho'i tn,i kē, kaiii wahi o lliio P&liku. O K »5«. oiw»uookahoowaha, he alii keia no Kohala, a «o lofco ūi«i hot o ka «Mo »Ui i Hapa ia he *'Uiahine l " 0 Kenwit.il- heiilu tio loko mai o ki» we|o aiii ' kaj>< i* "&a 1" «o ka weio nlii b. s i h»»ea in aHi k;' luium alll u ka M»>. Kalaieau» am « L»S«uo kftj .in nia, O Nuuauu h< aHi in% NaHlehu inai, au kekahi i ! o hoi o utt ,*,i: i fc.iua pu uu- Kaiaiuupnu i» AiupaiNWī, n pukele pu »t i k« j make uie Kui-ini* puu ? ».<;■* Ltiua| k<,kv>kt. iloku «> !*-» i» w.<. K < ' kn.t iu>- kekiiE. ..1 A■- >•■ , . 1 .un u U aiUK . !> i' oa * '■ i {,( .0 I.i w» , } • ! V , a k,'.\ i * > N «'iu. 'K . t'i. Opu h,- «i'n «u i s. •' i. * 1 - ■ li.«maku(«. i) N :» M' ». «r.u h.U.-i o kv \\ i N>'l. ,■ * K •! ' : a* mi Ua, •» h ->:r h- i ! i u.a; k«- 3 h-ii « . a K r. v , ,s n* ■ K - ( n> " ■<« lim\! < • H - •* 4,1 « . s :• i P 'V ' . »1*..,. .1 k,t t l! ' Vi-= !!'•>■ "K ' ' U l>k<" * ' m v miifcu ( ho'haiwm 1 > K S«. ' A.- , 1 I ! h . i*t . :• i Kcktt iuai 1 ns * u SiA *•' * l '•'• *'•'

\ «;oko o keja htii knk,> o na Aji , ♦ oia no hoi ka " ke Kahunanui Holoea, a komo pu no boi ua Alu O|>UJ Keaw<*°k »c Kamehamehn a ni<* kek bi msin | ok.i Mu ■ |o lii!» kitka nna o na nlii. I 4k 'ikoa pono »jj;i =»i o n« Alii, oia no ka «unma i k» m-*i **j r»> K'*Hui,a Uoloae a *amii!io m.ii tij>.'ki» wiwj..!e ;:i īa " ki Mnt Kaiauieouu i kd<» ui iu o;t.!r . k: ka huuahuiu >>!c iho 1 kuua niaUaO ponoi.. ' h K»Ut' e, e ir.aliu ra*i i k» leo. hu 1 ak.u I'J,eLu kakahi rt ka ma kela aoau, a ke hoike h.>u «kti nei n > wau uoe e Kalani, e hti|»

hou ana no ka ehu ahiahi ma ku aoao oko hoa paio Ke hoike mai iiei ke aku;i aoie e lo»a ia kak.iu ka iauakila ma keia mau hooiii kmt * ana* «o ka'u e uwaio akn nei ia ote K.alkim e hooii|«> kaua i kauwa wahiue, K huouna aieu i liU-le w\». hiu<* i.nua o Kahekilieike ulus a hoopaii ae ke kaua an» nmwui'iia o olua oiai aole iga e jo®a »a kskou ka is»n»kiia, ua hooie m«i ko aku» kaua e KaUm " i fca lohe hii&o Kalaniopuu , kei ) mau oleio a Hoinea ke kahuua. ua 1 :lil<» iho la i niea anunji]i»ni tio kona aua paa kona niv [ka hooiuhe ole ak« i ke ao a i K»huna Holoea i«ia, oiai, ua nuho tt* in*nau-hlil»'iioko o ke Ai 1 K»- 1 laniiipuu un kona poino nia ka' luku ; ia »na o kel;* mau puali ko » «mi. lani oua, ai boikt mua ja ae hui ko laua tnau īnoa, a ua .hoopa»»' ihij ?* no ota i k;>na ui*n*o e k tua bciu no><* Kahekih, ae t mu holuokoa hoi knna m.uj koa apau tse koug mau aui i ka hoeili kau a , « ut kokua ia uiai la u«>- ,ke»4. ma-' n#o kue o ka Moi K.ilaniopuu e kekani o koiiH uiau Aln ake kaua u hoolohe oie ia aku 1 1 ke .u> ak« Kflhij;v» ; H«»olpa. I T rt olelo ia t > |j e Aii' opj >( K »mehamehi pu iio ke. k :hi i apouo ok- i keia noo h uli o »oiia MakUHkan* Ahi> aka, n?amu]i no ih»h » o iu- :it;o ii ; y loJi« a ui kee ain iio o keia h»h.ui x;i: k : dū niAi oka a i na, t<l. <1, u * r»a n « ia

a*tt k« A-Hi'Ainaoku ma ke auo h t mea nin lua, a aia nu 1 k'j«a litna ka uiake nie ke ol rt . Ua hv>ota{a kok* ia iho la uo ka hoooee kaua ana o uh piiali k>l« o Kaianiopuu, ua hoi*e n ku 1 < kifia uiiu'h ol iia k.-u.< «na ma p<»e koa o Kalamopuu, ae nee kau.i akn aoa hoi i kekahi U ae Ua īi]o oo hoi kelā |uku ta ana o k«U po« ko» o k* A*a|Mi me ka Pnpii 1 aiea hoowela pu 1 manao o k« poe o Hawau, a aa ōaakemuki. nQi lakvti e hookftu< ; >k>> 5.M. hoopai n)-ih:ii<« o ka poe 0 M=»ui no keU poiiio i k*u m a i maluna o ka lakpu maū rntm aiohi» 1 ke kakahiaka o kekahi }a ae ua hoonee kok« ia aku ja ka puaii koa ®a ka aoaoo Moi K »i»ttk>pun uo k« kahua k.tua nn uka o \V, i i«ku, bi keia manawk h. 1 e ik> aku n< 1 u« puali koa o ka Mui Kalani opuu o Hawnh, o*>le no hoi t hsaoi<i< k#,a'i*%a. o ka M"i Kahekili o Maui. ua hoike >a aku i.i im 'aia kei» n«-e ana :>ku <i n* ko« o K,t. }&«iopuu, ao ka m«iuawa ru> h. i u I » nee m»t ai ka pu«H huii» o Mau: j me i>Hhu, >e iJak«i :» au* hoi tn . k.«>.» 1. ilahn v ka M< t opio Kaha-1 . .».< ,t)v»h' » m «kaoka»;m«-' < i h?> 1 ,l ihe inikini 1 ' ao ke !,(»» nia s»<j hni na«:: ) ho<}yrtnp' 11.1 k- « o H<i,wati ■ ka i» kiu«' •! .»n> i-i ! «» -u»iu hol >okt>v u «i \ia .lapi tne Ha INipii, ai hei m ' , . m' . m u|vi t a tja-'n.e * Ka* ■: : • < k.«t>U!ia » ak.»: »u> ; K<« ••"••'' o K th\ # a k;» Mo* «t k * i a a - t 'Ua j k«-:'. n> j. o:,t , > ;►»■.:. 1« m\ .h 'k «i .» ha 11.1114 ~ a i,u?t<' k t Oih" bm k<«Mh? #0 k i , < • 1 .> i:, «p i i; s, '<ah a 'ao. 1* ' l, i <« t tK f t4lj ka-.H h <hM , t h-a i »kfja n»;! k?. t\> o ( n s i< ke- t <t« i

I ra ike ia alttt la ni tn« ka jaoao o Hawan e ; ;<lo nna i ka eha;«hti o'ke kahua T< iun f nee an a ' hoi m'e k-' wiw6 .jlu īnn.a ffle ka |nantt <*>!e ae i 'so ! ;,ikuM ]nku ia e n* 'koa oke Alii o|]i K>h.<ijans, omi, o k#*|a kulana lieonee ttt»ua *'rriakint", he ai.o kaua ii \ ikemna ole i» t l .kou. l'a fiui no ka p :inti m » k.i t> k;\ po t * o fja v¥aii, aok* i it ; ii! ) i kam" t«ni bope o na koa o ua nc c akn 1a no !akrou imua me k» n*na oie i make tio'i w i k . Uko» »o*o, a u-i hoakau anu la '->0 bof i ka rt»akt! m« ka :» • o na k U o Mani, a tta ahu mok» 1 :; ka" p,,tr i ■mhte ima-ke kahu» kau,: o ka inae. w»ewa. Ia manavva pJ no ho» i huOmaopoj>w ia ai ka \vr.vj ole maoli no o kela Alii J-*oa H'iA'e oie o tia Hilo, oia hi! o Ke" "'eokahikona, ao ke keik- koa wiw., , 'ooi » Kea. wemaahiu .me UJul-mi kana wuLiu^ a Ua oielo ia h'»i zxi 1 R. ia mool lo 0 Kekuhnnpio. U;i ne? tu,iOh no k < make oku jx)e 0 \J.,ui me Oahu 1 keia Aniti»io, aj Ka Nai Aupun; o'a 10 !;••! oia no hoi fce A)it ai ukali ta bot kaua m«ii> Ih-oi'l. kaua aiia e kana Ku.ĪUU ao Keknliiuipiu' Ua itlo pu 110 hoi o Ke»'''a.'uipio i me«. pa.le 1 ke ol;t UaiU <ijii ae iint» uo nui me ki: paie aii» 0 ke Ani Kamehaiueha 1 k<.* oia 0 k.iin Kumu ao Kuu.-i 1 kvja kaua ma Kauj. i, o.>, t,w: > .»uīkc mua iii uij ka j>ot. iUwaii u a kav* &ea k;.a wi\vo <j] v o Maui, I ke'a manawa do boi i hoomaopopg iu ue ka eiu» Uupe ana oK a p,.c 1. u.iiuuli oka uui n> to t i o k.t muki, W'*" iakou a.oao,- a he kuiauu' pouiM jio no r.jc u v i ma jii noao o; ka poe 0 yatn auiL Lo Oaliu ko«, « u a uookau pu aku uo'| ti(-i ka poe koa ilaw.i.i i ka pjisiO; maewaewa u maa pu.; ali hu la IOU -, (1 i h j,c ~ -4 <. po-o H-Waii, a Wallu- lU' kaki >u >.»! 1 ko iu.iu kot tua ae kaoa, M mjiiaw.v 1 n< 1 «maopop > u J at keknhi huiia wi ao ole oku u»v.* \ »ui)« KeJa moi..it if., anu kuua h ' «awni-tUei iie alo a he aiu -im: kv 1 ku- kaui.uu ba ki Mu Kaliekili' ae ■hut|e, afcu a ; ,u • makuu U l.aua ' wiWook'm.iiUawa uia ka pu<a Uu'i' au.i 4Mi ok» Uok.i o ii .wa,;. iv' ia«.sv ua,- ln,i! ka "iioku o iiuw 1; 1*• I 1 ikv v.e i ka o kv»a Ko#' | Auiu 1 pau , |

l : i Houoiulu Al>r- 10, Ma ia; |ua ho«A mail» i ke A*m «> Puu!> a ! jhe eha u,okviluu !h»u o Ainerik*j inuipina. 0 kei» »nukutuu, he| j uinu wnkuUiu nuaui iu> lakou kil.! | luihi HapaHi, « o «lh' ano hou , juo U<»i k©U « hAO|H m ,u u aei uuj ! Aiumka Knipuia t koi* ?a. ! — I | Ua noi lum c S<*iu • Kalua j ii.ik.» ka «' .Ua ;i avHhttpe! j ii«o u koua huti«» ikii.i )it lo luaka- | 'iiki t) Sh&Ua'''| 1 1> k* KkairsU nu o k'.'; «i ! umku* * n»t»o *n* N. p, rpo'» S.! K«»n», a >t nnuili o k"M* »t. j i ka \rauiso u*. f'k<?niw OiA t. ;1 it; . ! ( ot* irau« u u^>i« t 4 u H«iit k&Mk *k* '>» • u»» ; i k<»f.a i : h*. Wii i*'j+ Iki kt < «mi ;; co . : k ; rho '!«•<•*• M« H.:i I ;k*,, h " M»* «lI*I o «V h n i H|-;1 *«o;> .-.n .>.iH ' h-n'.i. i • i O '» 'll Hh, • lf> h«l > hlliA h«»- k«. *kh kiiU» st,i> ■ i .. » ! ! < K * nu * *om' . i \ , 4s q^ I. , ~. - k% , • - . W |V . | H > V,.. ..»>.!• \n.rt , tī k.% : »» »- nk U :-I 1 k'* \ " h*lu , h, t . ike «h- j ! : i !