Ka Hoku o Hawaii, Volume XV, Number 3, 16 June 1921 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

ia uo k& potuaikai o k j ka Hoiro Poe heluhelu)

1 U* *uo a«nuau io» ac la. ka uh.uw*wa u ua kua ma ua au»o elu», a Un nw u»ai U qa»u maka ka 04oa an* i kfcja hu >ili kau» aawat»i> « ktia jp » u kaea*>Ji. ;0 i<c knhui* 1 kn haia aua o ;kei«4 i>dhu»a-ibe a. Kekuhaupio, ua hookueue h« u iiiO )a laua i ku laua auUua hakuka, ne haki'o «ua kekal>i i k<kabi ine ua mnka a.i, ae au.« hoi kekahi i knui uawu-Uw-ii e ka hoa paio. ae iuii ana hoi i *e ruaikti loa e hoohana aku «i i kaua pahuua ihe i kuua hoa. Uc cu«a hiki uo ia kauu e ua UK-a htlubeju kt* h< o<rtao|>opt) īho i **■»», o ko Kfkuhau{)io uiae raaka, h*. ui>.u uunk t in » tua,i ī ke kUw nua i *« *ut<*ua f»ui» h t kumn iuooia ua ke Alil Xia\4yio tCame|U«uteha, a aole hoi w«t<; «o, ou tiu ke kuu»u kau« bou ihe |v kek B hi o iu *anaka koa uuhilo a kt Aiii KoeuehameUa, a ua iilo 00 hot kuUa (i t au maka i m<--i maa' aiau i ke kuiaua Uuouvc kau» o ka euea Uakaka, 0 kona hoa p«io hoi e ku mai ne 1 uuuu ti koua ulo» h« k.aJi oi/ „«iaa i ka h»kaka vna ke kahua kaua, a] ao] P Uoi he iiuoiU ao kau.) buu ihe! ūA kek±hi poi' k a o Kahekih, a *ole hoi i iom i t 'M ka mam kiJo -ij ka oey aiia o ka hAuaiana a> kaua., na« H U« mea e Uooemi hupe j a> « ko ,a makauk<iu hak ika, pu is Uoi iloko o keia fco.i paele u Kaheail» |eU koiaujt euaa.i k.j k«ka uih u» kahua „a iei.u!c';'u. 1 keia mauawa a iaua e h .uii-hua uou aua i Uua mau kulau» h ikaka, oa Uiki oie $ ka lehu?ehu koa e uaua ftiat «ua ke k')uo, o*v«i la o .*ua k« otea oi «ku o ka uiakaukau. e ike koke aku 3tui no paha kttUa r ka iuea htlu : it*iu i kei« moolelu kaulana u ke koa Kaulaua. o ke uu kaua o ka Nai Aupaui kauUua o ka ao ka .Uh >*ot t kau pu ia kon* ua|;<iukau: Uuoiiee k«U4 uie oa Moi kaua kau|«tia ioa o iiuropa, ai ku hauo i4 ai Uoi kooa iuoi «iahoiv . t«īa ka u ka M • a«a Pakjpika." 1 kvi« Uia«»aw* e hookue«t .uu kei«|iuau koa kaulaua i ke uu.i Uun |>akaUi iho, ua h«ua**oi.=p • kokw #ku «a no o KrkuUtup;o x Aut«uit o k* wfA*a< o kHt*a Uo« v*u , a »a .< n >oi4 i hoo'*<a.» f**f*6 iht«ī « ia. k* i ke kuUw.i h ia*ai'%v»k < >*« ai ki.aa boa p«t<« taiiu oiai. be H»ca kuluma i koa paele kauhua ka mauu i k« Mr iu « *» % i* Uiia « aaka I*hui aus tek*u i kekahi, u* hoo «aKmAie aku 1« e i k *ti« 4kw h«]kaiu. a ma ka gmu«j •«a e ho» AI.U t k« ihv «aj •kau o u* kon K«*«e mei «» j a m< k% «o o ua k v a }>*vtv. «•» a K i, a }* i H ak,tu k-.<! p«bnria i,Von* k Uv ii i M< 4v; aw] K«4he, «o 1« uv U a K<- j fe«tfcauptt i ln»«t »ku »i i ktk*b o kaMi jv*fs«w» ihe • k* ' 1« kw» »<«*( •» e ka h ana ia»« k* 1 i? 1 k* ass ! *» iv Ak \ 1« au \ tk4 a t< k«v!\»a . * iK«*« i»u* «iā%, a h»»a aka •* . ft«i i ** ! k««* a* I*]

I ira ike anH <) ko Maui pn'' kr ? t : I ka ®ake o ko pukf,ua| ikaika, oka m-ionwa n'6 U i linwo mai at ka'amkan iloke o Uk..n i kaj poe o Haw'dii, a'o kb ta%uū 1i66-| ai.iia aku la iit» *a e holo mai ktr! kahua hni'kāka ākn, āoka āikn| la no hoi i» u kt.a u Kamēliā. ineha e ifiAhope o ka poO e ata, a lohe la a kn U iin leo huu'w.iw.i U n.- koa «ivvu oie o kn Nai Aupuni «lualu ah s » mahope t> ko Kahek'h mitr koa,-a ua na Olelo h'oulkaiWa a K»hah*wnt V mea ole i ka poe koa o Maui, a flfil pu aleu 1» uo ho: o Kah«haw*i «ue ka huli ole tu»i e kaua i ko Kaniehameh'i ao«f>, oU nae k«kbb! o nā ro*»a a Kekuha«p!o i ra.nken)»k e u'ii ioa ai e h»Uwai i keia U, ua hwko <j!e :a makem*ke o Kekii paupio. Mahope >ho 4) kei» auh«e anao ka poe o Maui iloko o ka «āheītvu n« Hno, us boi mai la ko Kan»eha. meha aoao, a ia maoawa i kuka iho ai o me ko»a m.m Alti, ae kuka a«n hoi i n® me» e hoike aku ai i k uia Maku*kan t Hoahau.\u Kahiniopun, I kei » miaawa «o hoi a e kau a ttei ma lf»kalau uae p>' o Maui, ua hoe» ae |a o KaUniopuu i Ko> hala Akau, ae ai'akem -ke ac,a h o i e » ke Keiki a fc hui kuka pu 131 " mc ,a Mt> ka hoi>t»a. kankau heu e kii kaua hou uo ia kona h >ea ana i KohaU. ua hoikei.aku U *aia a ia o Kamehiia.eha i n» Hilo i< maii U- l'a hoea aku !a «o ka [ohe io K«roehameha «U, kuii»v Mak»ta Alii i K"»L»U k» puulu e

na Alvi. a ua ia aku U ka| Kukii.i* holo a h»ike aku ituut oi ke Alii A'®oku K*Um »puu u.i b,eu| |kaua aua 0 1 ka j>oe' jo Maui, a me se auhee an.i o K'*»-! h*hawar me koua pie i na koa o] Kam -hamela, a me ka b v i*e pu aku ika mo >lfcio o kela kaUa . ika hoea aua o kt Kukiiii hol^! mama .imua o ke Alii K*Utnopuu ] m« kona mau AUi «»• KohaU, u a j iiio keu louo kau» i mea kam.ilu» nm ia e na Ali» mauupe u ka Mot Kaianiopuu, ao ka <-i uo aae' u na Alii i (eamailio «e me ka hu'; uahuua ote ihu i koua mahao, uia! no o Keawemauhili ke Alu u Hil«»,_ k« ke iKamo um u-i a kvu*: kamailio n » k»; t hit»a a K%mehaoaeha» oia uo k«> A!i« naua 4 k«mailM k«l* mau oUTo i ka *a hauau ai u KaOpef.suieh a m« Ko.| koiki, KohaU Aktu r oia hoi k«l.i, ic«u olelo ano ioikti. "K ou k« | aaka o. k* *f«»uke oi opioplo *' j

Attk mau «i«IQ « kiia AHi o HUo i Uwe na «lu t.t *i 0 K«R*eb«n>eha e Xi*jhr, a txutiu i» ai « «3i U lo* o k u K*tti?h*nit ha oU *ra. 1 U !ghr iv> *a &n* i»k« uo o kei* l«a*Uita o K*mfhatmM u * k«u* m c lo M«m «m ktoi \ha U ke i&wiut»u o w» Ah* Va «. kata«iHo ** U ? ok.o. "O k« ko* tku *ft* P*h« 1« ku 1k» t» »» «\ku v » ihu u hoi tt»*t o V>tu ua*u hti}Q » K a.%i *u* «j k*«* «vuai • '&A" k*m *»*« hulo mkiu." tV o)«lo 4o Hi «o u* k*u k* wc!l w aa 41» po ft»i« Ahi opu» * »« ik* ih« ?» «i» s k« feo« A ««* m«< o k?k*a» Aiu »*«» « fcn Mtk«Mft IH« ■ <t« C fa!fc! *« »»*. i * *|Kty M |4ii.tt i* 1» to*»4 «a Aiu 1 !**•«* e», M «* f»t«sttī i |t»l* Wi 1 sti |t v u f *■:* w !,• il, • »*«. K* t .. L*. **«:iu ;Ai \cix w*.tfcJAA U, iu i* ? «Ij<, »« , feitkj v u k* *=» k* * ii k« Ui Qu* J^lnl**<*%%% n **•' -* <«. li,* * **t I*s¥* ***** *> -* |.*l. ī*!*!®*, Inw-n #.*! 4«*»« », |«m fe*«* * l#l» 48* v#4% «k £&*« m« «<h »H»k* m*K **u* __ _ _

- H r ' i . fi<j kfi® ka«a !ar.akifa 1 1 KamehanJ'*Jia i nū-a kUaki »<< kehcāsyt mku ATii, a ua lohe i\o o |CalAniopmi f lela man« j ohum-i >• na a:H k : ekic o kon» *I:! t a ua kulu na wajruak i ■> KaUmo;'Uu nn kana kē! ! kt hai.aun-ī, o;ai f v.\ n!oba hku ta o' Kalanio; i a mehn kc a]oLs o ka auikua 01*10, a ii.i' h;n>m*'-po* , o i' I' ' « ma «o'.a ruau ■ lr> o Ti a ao!e « mafbbi.t «!••. i ke .j I Kame'nameh im» u-'* ' <*:%■' H ītiolo īho'la oU i kpna 'man.>j V '*:* ta e hu: m-tl i K i -halu ae kuk»kuka hoi i kekahi m .v; psea e pili auā noke A-i Kame- ! tt»meha, Hoo'nnn io aku In ke'k th ; Elvle e kst ik« Al.ii opio ac ki*uoba ak« hoi ia Kamehameh.» c hoi .»ku e b**» aoe wakua kou® \>ahi 1 h«y>no;i«i ia ai, oi» k y i.ft nvinrāatPo K«ha's Aka; . i ka hoea B»a ako o .ka'. E*t-Ie" jn»ui o KamehamehH, a }■ ht- t ,r.; 'i.: jtu .OMkemake .o kona uii t -o • kona kauoha koke ae 1 i uu , a i kona m®u kHuak:r c liulin k ke uo ka hoi ana no KohaU, oi-ai, u makemake ia lakou e ke Ali: Aiut ku K*lanit puu e hoi koke akn. He manawa pokole wa]e u■, !ina ana v?aa n Kafttfhameha i ke kai, a bu!i hoi aku la pin i ]y »- h«l-t Ak«« mamu'.i o kela l»vs kau«ha a kona M*kiu£«uv A'.ii i k» pae a«a a*iu o Ka'iieham, .. * ~.c kona poe i Kohala, ft ii la mp ka Kahuu. puii, *)H hu 4 «we a« U.imi, ■-* « » hoike mai la no o KalaUlOpuu i 3s ':.i poina i ke keik» a kona K*ik ut»a

|i make «i«a 1«a ..p-: k.l kjc > w» \ Atapai Nui. \ Ei» «o «a AĪm .. k- «1» *f.: Ki;UnioT>utt k« trani " : su >, i Vt Ja |bn> alohi aaa u k.i Ai's K».

meh+mnhi ;me ki. 5 .a K»J*ni pm;, a ua nlo uu i* i ti *& MJ>nh\ovi u'o k:» ;akcu o»»nao. 8i ka w.i i liui ako a k ja ae si «* A\i\ apau <nm, a A.is Uoiopuu, rt e«ho ih . U k« Ab® Kukakeika no ka aaea pui : kc AI i4 opio KMaehioeli <. !a ' uiaHawa . kau»ai{H' m<ii *i ktka},i aī i; um' ka ' >W* o Kn'okuakami kn, .u i 4 »l«|o *cuu<i ons Alu af»us . ttiat oukpt« c ua A,i. n * Ui« k» L;ir,s Haiu o kakdtt XaUnio?nui, t,e waiu W« ima« * ■»* oukoa h« hoj i» v bo*»pvi«o &t o!t e ihc«j| m r uj h,ii. JCū u* unmon*: o'u u £ k*he« u iku a* Ktio oa Kuhik Uiii {.'uww:.*.' k«aU«* o H*w«ii &ei, « me a» Ka• hun* ik«t ho» npa« kc kiL a ta:m

īnalii *ke kufc*a* o kckan,U t *c I heie m«i feo; Uf o u t .s k* j**ko« jua okio ike uo ke iu lJk u {akem Alii Hc | v ik. e jtir* »W j ke kaU»: A I A:** * ht»h* *ku *SM 1* k» I h»»* • fcm Alit t v r*v ux«ttt&« a lktk«« 31* k?\% eay. uv., m«» 1 k. u* kuUi.ii «« kil » in« «vu* KnX3ghr Ui At4«Ai O k<.x4k«kx u «I.UA. «„* «Ki6 k(» k*kv?u **« «»«« ** ** ike 4*,* , *kvi )*4* !*«s•* kv:i s»u* !«*»« »<* «• r * Mi *ia*T" ! |k* k»fc„ 4u*pk, M- K j P*® r * A r :: %tfck i * , % >.< & 1*1» *hl 4 ; |t " JL*U . U.*.. «, K* « ii ,* .. , l««w 4t 4 k».. u v * m4* p*l* sj.a .) Ufc>U v5 ±4 I* Uk ;i' .»4 .«> *«»...», i4><. L, i4 .- .tv «* 1% * < 4 i » V-i.« <«.v! #,• i % -i ■* <U*t, *«* ♦ •«** Kafso«* o- k* . au. # ** >■ • * *4. .m*&h <* *Ih, l«t ,K s U««*» n fca ik x ®o ***. jr^ T tn * v1 ■ A. v