Ka Hoku o Hawaii, Volume XV, Number 14, 1 September 1921 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNAHLI. HOOMAKA k A A o KK AHI ĪAKOMA. "He ahiahi keia' o na manao oiaio, a ke weh*- aku nei wau ! ko'u mait manao imua ou ma kt; ano he h«»alo1ia oiai<j oc no'n, a ua h:ki no hoi ia'u e kamaiiio aku me ka huu.»huua uli; ihu i ko'u m<tu manao iniui ou, oiat, u* h« ,t,aī l < u popo no wau i kek iH «mnawa u,. uiaiiiii. no oe he Kmepcra .*«u i pthu i na manao-kau|tke ole. 1 . kek»bi » a« »w«. Manao ane.i oe noie wau f ho »maopoj>o i ka nianmi o r.a kauM-ka' <j k«m A«puni? K>a no ke kap<i hci u kou ik'u be me» naa»>i)o, ai hoom.iopopo oie i mea oiato pili i ke kuiam puoo aupuui, Ua kakau ia no m 4 kekalii " »ia 6 na hale o ke. kahi poe o K ma he «aau olelo ano paheueheu*- ; a u, aje kapa ana ia'u ht kanaka hupo, a he me i ho, i p>e];>ehi' i kana w««btne ponoi, «i kona niakuahme naii«i oia t hanau mai a ua nan<i m»i la kekahi poe maiun* o'u ma ke aoo he punikoko,'' a ua hoea uiai p*ha ta mau manao o kekahi poe maka .i--nana maaiuli o ka hooko ana uau 0 Tigeiinna i kekahr m»u hoopai o ka make inaluu* o kekalu poe i ku|>ouo maoii no e heopai ia, Ke oleio lonei "no kefc*bt jK-e he * Mea l«okoino maoh no wau," a o» maopupo loa uo t* mau mea ia'u, ai kekah) nanawa u* hookukU iho nu w«u i kou tno maoli e Hke me ia mau oielo, « u« nit;«u īhe no hoi i ket* ninau ia'u poaoi iho no. ( ,He me* lokoino io «nei wau"? Aole loa i ho«maopopo kekahī o kela p»< thew* «iea paha he hana 3okoioo 10 no u» h*oa «1« i o«oa ia «ku ii nianawa, *ka, o k* mea n*e ī»u* t kauoha aku e hana ia akn ia h*na, «ole hoi me ia k* m*nao lokoino i keli» wan«w* ana i kau oh* *ku *ii «ka, ua hoOko aku oi* 1 ke knUna t haawi i* ' m«i *' n* *kui, ae mohai •na hoi ī laaumeA *tu »o i m»kem*ke ale i) i h*©* »o ka pomaikm o ka ieho. jehu. i ka ru«ua*« oa# e himeni ai «au i kek*hi h'rortu ® e 14 hu-l» »»ai i o* me» o*ni iloko o ka "uhau**, ua like iho 3* wau ®ē ke keiki nun* o kooa wabi moe t>ebe, * u« *«o hutt *e U ke fc«l'*u« i tcna i*'u, an* k» o* n, ° r hO,1 * n»e ae i ko ti m«u a ur biki no ia u ke h.'Ohui *fcu u $ e msu ua h k i e : - t " . a i« no h« mau «no uuik oko <>*■; *n* ka«#ka nae i hoom.-i t ■* r *t. a u no hoi be ns#u me« v,. n ?!ok <> kuu o1« «uj>. a u* :• bot i kui mv, *ja «v !f '' mai tu< k-i puku o?.i maoimr., tr3' % kai e k* leo mele *'u e hinu-ni *Ua k«u utai be uiM:'e h»» *UB« o'u, * ke ne» o* *ale oo ka» mt% h\kt ke |« me*." \v4e ioa t koftt»» tiokf- .> }>terO» nluu k* m*tue k«u»ī«» n. ke in<" <»•« .»■'* o r-t o-'e 4 .! •* k*

! Nero e kamailio mai ®tu iafa t keīa maoawa, »t0 ns a*le mālkai k.« raca na u a e law» raai iia 'tn4tif»o pock<r!a iluieo o k« ula aua o gaiepera, a mea pib« 0 k* boo* aua uui kei? o ua auo maikui iloki» o ke ola ain o keia Eaje.per-i i l>»ha kooa liaia ī ua haua M<» muh uia toauav i uiu'ae ftuko o 0 Kterouius», u.i k^in«<ilio 3Kt> oia i keia* umu olelo i ka K<vepera . "He o»ea po«o e houuiaopopo n.a kauaka i kou auo poioiei, a na e ikt lakou -ia oe e Hkt* iut ka'u i: Jkc ufi, t ūafia, e piha o Ruma ī k« imaaao Uooin<uk~i i kau uiau hauu imaika-, A na ka übure o ke mekjpookelae hoopiha uei i kou uU Jaua tDe tta manao kiekit u Ihoi." 1 la manawa ikakienui aku ai o I Neto raaluoa o oa poohiwi e Viuieiii, a me iie ala e hoike aua utu ia Uaua aua 1 ke koikoi o kekahi baawe e hekau aua m tt luua ouu, a ua |f«akeajakc oia e auaeuo pu ia aku lia haawe kauma'Ua e I Uiam okoa a«. Ia mauawa huoji. bj juo h.i ou ī namailio euai ai i keia | ujau oieiu i<t iau*. ī "U* kaiuaiho mai uo oTi£d:aua >:* u, tu& *c KLeeua ka u ua,.Scuaioa ju Kjoid, ua uawaiieiwaua Euuitfc ak.u t»t 6eUaioa » ka pcpetao o i kekaui, ae kamailio tuait« aku . ke*aui iknaio* 1 ka .p"cpciāōTo kejkrtiii, ae koui«uju mane mu i 1 uaau oieio, ua <<i atu k4 waikal o ;ka L)»oUoru!»i auiw Ter«*pod<i - »ii4 , ua piii ienui ju4iuu«t o Ka'u u**u» ai)4.. iiia. Keia mau S-.Uūloa ke uouie luai ueu *u,u in.- kaufcau pAAin i u<* uilm kau/. ii hai u»ai ; Uue uoi ue i k.« uiea uiaio, Uw u uio »u-i iu ui aku ni, m<ukiu u iau A , paaui aua 1 ka ! u'V j '" vuk- jo* peia e kuu J£uicpcr«, • Ua oi <:tu ka LuiaueUe o fcuu UW'e. , U*e aua 1 u«» utea kaat mamua u jk« t«u<) 4 MO ka lUC» \JI ioa aku hoi eua kou itoao e k>iU iiojepcra, |i ioaa ta i#ua k'a uhaue o ke m«i c jan«t. \j oa waie uo ka ua a&ua i iiiooic«u m<i ai u u|i4uc oiaio oka tme - k, itku uieie, «t ua hv>oiawa pu |i« uiai Uut ot- nie ka uuaue eu Uu j nie»c pookeia iie mau oielo wai;vai t »je keia e kamt.i!iu u mai īa oc t I aoie loa e htki ia iuua ke hookuku | u iuc kuUu-i.'' I «'l ua Ue o>ai« kau mau oleia e | k«ma»ho mai e oia aiu j l*u«, a aole pAh* laua e huoiiUv>jpopo ann i ka mea a iaua ; aie uui j iu« bi ūo ka pakeie g ko kua oU. jUa Uookau aku wau l ka ahewa 0 |ka m ike maiuoa o iaua, ua pakele | iaua, » he m*-a pono no nae e iawe |kekahi mau mei okoa ae ī ko Uua iu*kaivia i hookau īa ai ka hoopa, oka«*ke." "|£ kuu hmept r a maikni. ke hiuoii ioa n«t wau ī kou haua ule aua i keU haua maiuua o k?i« mau haku oiele o Koiua uej, oia ; , eliioauauei u baua a>: t mea kaeuaiiio u. u» pepehi aku o« i ka üb«ne o kt mele, a ua haoa iu Uoi kei« h«n* mamuh o ka huw«huwa, Aole ioa e loaa u uhaae ia o«, »i*t, • )• oe to«īuo» u Ukou apau, a h*- mva hoi oe i hoolaa ia e n« «kua e h»kau m«i ka uhaue o meie mm aa«.iau* iUsj v kuu |ihßW|>er«» M | "Heiik* oie ra«oii uo kou ao u Jrae T*gelt«i«, wahl « N«ro me Jw ; ieu auo I* m*n*w* p U |hat i ku iki 'iw «i u* limepeia uei» | aiaU*. hu!» t»o<; m«t k ou « k*ou|iiio n«i 1« i kei.i mtu oklo m« U jiw »«tu k» tn u )t"?.ierot*Jttba. Ki* oe ke ike uaai uei t ke «uo oiaio ii )ko u. » tie m*« boi. » kekahi poe i ruj.';n«)o,>o t «o oie <* i, to ot avK»k*Hs w*te u » ka* t ket« «uo uu*.-* *aei< Oo*u o"u. Hc ai#« v ti!o no kr. hoopuni t* nri w«a eua me* aUUi \)oko „ ko v tt 4« «n«, s t.« booh«i|i i* a«t tt« «<».l e "<« * Wi.< v>;t 0 kt. ; e '• • *> '* ■ -,4 i" if ».,r hr<ru» h >- > k *u>jU 1,6t 4

|a eta he! Wau ke liiieoo aku tit! i|re!a r>t« jiookeH *na, oīai, o ati« «& ltk«' oo ia rae umi 1a j lana ona mailiai Hoku o kuuj l ol» an». liol k<* pH aleul {fiei e ko«rto aku Hok'n o nft pat?paj foh hou, ae a'ke awa boī wav.| fe kOino ptīt lfoko oka I penkeU J Olimi'pia "(K:t hom« o nal 'akua), a<a, i*a akeaie* ia toal lloi |v n» mnnao kuhihe^» ona k.inaka, j lii liē.mea ! po!w> no n'ae fd r u e ' aku ioiua oie ka nana ole i k » maUai' ake*iea o ke ao ne*. K»a k*jpr4 Tre k»piv nW' ia'n lte 'l?inepef«i b*el)tns/' * hoikeuku nae 'W M' !* op ; tnekn hnnahūna o'e ihb, s »ole wau he mea hehena, a)ta, tta ' hq, f!ha ik mai kuu ' nhane me n a [mea oVu uh;»nv o ka mta 'a ki paio nei Ike ano Kanaka hioko o*u me kel* ārio uhane poo. J kelp oka mea mele, a in h io e loa* ■Aku atia \vau vka niiii hch« "' 3 , a'a- : ila, na hooheh 'ui wai: numnl! o ka l ar. ote «na <> na m«t n*u e '.īn, |nei e l iaa. Ke makemake /o» nej 1 wa u ' raea pooke!a ma ke mele ana, ae waiho ' iho ai w « t | inoa j>ool«ela loa ho'o;okoa, ae fi*:o iif7īoTf~»»ea hoomanao ia iio na h;«nanna e h*,ea mai an» 'ae suo ai hoi i mea na k;i pi>e ia_ hope «ku nei e hoofli.in«o ina\; -ik u ai la'ii^' 1 la manaw,» i kulou »n. i A ua ' Emep' iu nt-i a h .w.m iA:ma »*iai !•* 1 m . na pepeiao o lMi.r..iiiusa i k'i B m«n u me h<: a!.t e uiakeniaka uni v lohe mai u Vii.icia ie nleio malu. •"U.i ike anei oe n'a'u poui-i iv t » 1 Uhewa uke kun ku« ■ wahine e~»nakc 1 nia t ho ke kumn oia hana a'u t hana ai, ua . uha l ,aku wau I ko laua ot» m . ka pnka o ke ao e hoea mJi i ka m »hi-i pookela ake ī maii<i<> ai oi.> f ka <ī' !U m»nao no wau mahope 1 ri«i e !t;o ana ia h;tr,? a u i h.iiM a 1 'i me » e wehe'ia mai ;ai ka puka, * ]!ke aku wau i kek*hi m-u mea i h«u a'u i iin, nui ai e tke, K'tt afctt hoi wan he mau fnra knm in io, «i lole he mau itkm p iiia e welia-eli i» Ui e ka «h»tiekmaka, r»k.», m* knn ! m»nfto iho. ao!*-piha i piba i>or. u mohai a'u i m«ihai aku ;»?. N° •ka wehe ana m.u i ka puka hama]ißk o ke ao e bik| mai aua, he niea -pono e haawi ia aku'kekahi mohai »e, a m» io p».-la, A'aihi, be m«a i- . \ *pono no e h i»n \a akn pel i, t like ' me ke kahea o ke au o ka manawa/' ! "Heaha kau e manao nei e hana lakn e kuu K'mepera aku:', ai !ia hoi e na akua no kekahi baua ■oo nai e hoe* mai ana M> 1 M g ike aku «tia no oe ®a keia koke iho, a he mea bot hju i |ooonoo eaua i»i*. I-» laaiuwa heeikihi. he me<» ix>i>o :»o i ka poe o -ke »et e tke, a ta no he ejua i Nepo e oU nei. lle hov>k*hi o iaua 'anakanakai hoomaopopo ai t ao ! Kekahi hoi be mea i. hopiha h\ tae Ika Uh.«ne 0 u» tue!t, &c o? wale uo |p«t*i *a mea i heomiopopo tau. I **• b«M>baus āt>a i ka make la *ekab» poe i'.uko o ke aa uei* , aU.U, aku la kekihi u ; «aua iio k'a Uouke m4u ia a,ku a • aoo pth tka pa 4 ;t. * hiki ;«ujo eU ' Uta ke hanu peno ae, a mamuli loia h s >ok« ik nui i ka ua bvu f bw»B aeu la wau t kt ab A tn« u4 1«m» ha». m hvKvk Au aua i k.« h«c. 1 4>ju Uv ka Uowkiuwale *na a< ikt 4!*h«ie e ai *«u i k* «pahahopu o k« lanak:. ■. o k »tnao. He keu kna keu a ke |ao roehamtti4 ke m»aic \tkvt a*u |«M>t ioko *ku u kct4 *c. C'a Uv\'. i» Ui#i eu, t u* wtu*w lpw>uH. •: of toa aku k]t maiuu* ka po«*!eete e u«hs m«i U fo ktU kOOiuUia Hc I me« t;;o : k« i.uaae ?k« oooow *e \ ka *t*rtuik: n.au U . .i»** o k« m#u* t u a aua |ik>ko o koa »*c Aea ja , «uat hoi x 'ka poe l' h. 4« W< 4 eti *' l k» hOai««l)t *W» jtr e ua iwN i k*lt m*u o,e * &-:tv itt* ( ; a* baua tr.n « 4 Awt - i l *-,