Ka Hoku o Hawaii, Volume XVI, Number 50, 10 May 1923 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

KAU IA O CILO MA KK KKA. L'a hoolaha ir. ae la iwaena o tta m«ikaī > ii! a ua o e ia aun uia ka h#l-k«.*ka o Rotna, he paar.i lu u. ai k»pa ia hoi ka inoa o kc3a jiaaui he "aumla," » 'a enana wa houkahi no hoi e hoikeike ia «i. ituua o ka lehulēhu ka hanai ia ana o ke Kilo ilelene i ka hoioholona I bea. Ua hooiaha uiun ia keta tnau| m-.a i kumu no ka lehulehn e hel" |

u\ i kv!a {ioikelke w» manio ia o ka hapa nnf o Roffai ike i kth mau lnn| pub»"»h» ia o aa poe Kri»tiauo, ua aiio komo Hyko o ihkou ko ano hoowahnwah uo «tcU hana puhi ahi, ai Ica hui pu ana hoj me kela niaa nlelo a fce!a Kilo ilelene» ke 'kuhlkuhl aoa oa ka Emt-pcra tio i puhi ia Koma f ke alii t ua aoo uiaftae ka mauao o ua kanaka, a ua inanao Iho !a no iakou ua oi&lo riiadtl uo kela mau olelo a Ci*o i kaniMilio ai oe ke kuhikuhi pn ana o keiia tnati !iui»f i ka Eioep?ra, l'a hoolsha pu ia aku la uo hoi o keia kauaiea e hanai i«t asia i ka hi'a, oi=t no kela Ki!o Heleue, a ua lilo >o no i kūmn bo«seu il'4 manan o na k-iuaka tbelc oiai e ike i na hora htope loa o ke K'lukiīo Helene i hooi'i i i ka dewa puhi ahl ma!una o ka Kmeptrj Nero o Koma Ua hoike pu aku 1a no hol o T'g eliana i ka Kh3epera. loi he hlki ia CHo ke ka nanio hL'oha jha a hou i ka Emepe»®. olal - u * !a leon» aklo, a ua hlki o!e ! ua ( i!o het ke hoopuka hou I kekab! raa>i olelo h'ooh*a'b';a i. ka īCmepera, I kela ahlahi ua hoomakmalaena ho'iōwkoa ia iela keaU'a, a Uā hoopiha maīkal la na wahi aprm o ka halekenka. Ua pw «« ta fta".| Augu«eto, »» alakal 1* hol lakou e TlgcH«fia ko likou poo hou, tJaj hoofnaKs«k»u la kel» * koa Au guge?o a !aw* mālkal loa 1 fla piono' k*ua, ot«v aole ī »ke fa aku k* manao o na ka.iak», a mea paha , bii!i kipl «īai lakou 1 k» Rmeper»J ae noho unk»tikau ako ana hoi ' ko* e pale »o ke ola o ka ' tīa piha ke kulannkauhale ; kej kaeaailio uo C!!o, ai'lto lakou h>he ana oo kono k*vī f« llmia o ka !aan < kea, ae hanal po ia aoa hol t k # | bea, «a 111 > iho 1* ia i »ta hele nm Wii »o na kanaka 1 ka halekeik> e nani \ »a m»»awi hetve !o» © ke Kih' oaua I hookau «ku f Va bew4 ptihi ahi maluna o k« E»epera kau!ana o ka poe Ro©a. 0a Wq o Roma i ke!a h ft ' t»ea kamiiiio nut !• no kela ; kllo Heleoe, « «« *30ok«u1»na V aku I» SB» Va w*h« n r* kanaka o Rotu*. w* r * °* e ' D * oi H«k»« »e? f * *»* B«eper* I «»*• T'h ' k« | msa*o » ka Eeaepepi. a ua hoola'h* j pu >a at ia. a» lc*a ola ! ka R®f J

pera k» inoe maikai ana i.Vc]a. po. •ua kauoha ikaika aku !a ojla i koiiali»niuku iaa»a pilia'fiyctiana, e i»ii aku 1 ua ulaLeie apau e hopw la hi »eia KtJo Heleue, a oia no paba ka mva i Uooko ia ai kela kauoba ma k t hoouna ia ana aku o ua koa e hopu i ua K'io Helene nei ai hoike* ia ae la kooa hopu fa atia ma ka oiokuua i hala aku la o keīa oiooielo o kakou. Ua hoala pn ia no hoi ka uianeo iwaena okekahi muii Kaukau AUi Ilieaa, e uw»lj aku ia 'i'jgeliana, e hoopaii i ua haua 'uoo; maau i'keia poe Kristi : *»°» ae aku aoa kakou ina kekahi mau elelo o na i*>e Aiii ia T*.geiiana. . "K uoouno pouo oo oe \ kau hana e hoohana oei, wahi a Sora. ī kaoiaUio «iku s*ī ia T'geiiaua t Eia oe ke boaU uei i ka huhu o na lehulehu ma keia euau han a au, a ku mana nei kekahi leliiiieiiu o na kauaka me ka uianao, aoie oe i uoekau aku i keia haaa hootu«ewaewa ifiirja o ka poe t kupouo ke hoopai U, R akahele mai oe i kau mau hana, (/fi!o a j.» nei i mea hoi hou ma4 iluoa o k<i. kou apau. 1 ' "!Ja pololei keU euau olelo au e hoahauau, oiai, eia ke kamailio \a p.ei e kokahi p K-hukhu, aole •oa i pnumaele ka lnna o kei v poKr?stsajjo i na hina v ho>kauhihi ia . uei Huni o Inkou, Ua pololei tnaulj tio iia olelo a Cilo i Kamailio mai a"i ! 0 kou 1010 e Tigēliana, he wahi oapa wale uo u o 1010 oke keiko, amaoe e h <osu »u ?na t k«ia! I hatm hojm;iai:,- alaila, he U uo e| 'hoea tu.ii «n*, a lilo aku no kak"i ] |i luahi na kau mau ha:;.i ano ieau- > llike < le," r.t kamailio ia ktia mau

olelo e kekahi Ka ;, kau A'li nou< ka iuoa o \VfUBa. 0* lilo nae kfia usau j!e1o a kel«i maii Ka*3kau Aīiī Honia i tuea h< o wela maoM aku I k? inanao 0 Ti£C. liana ao kona nianawa no la i hulj tttai al a katna?!jo I keia tnau o!e!o Bao»?a f?eranus». f *E B«c:»Sa Ror"anusa, ela k<. ka raai!io"pu ia nei e kekahi poe !eh.u. lehii o na hanaka, eia kau ka.ka. mahine hui nialu oer me kua poe Kristi tno t a ua hoao nialu oia e huna I kekahi o kanft mau kauwa- , kuapaa Kristlatio, 3 111 hoae mal 1 ioia e huna i leekahl o kana ma u ka"wa kuapa.l Kr!stiano mai ka jraa*ta aku o ka gm-pera, aua ow;j ?pu ia ae r»o hoi ka ino.a o kau waj hme iloko pu oia haua hookahi, iHi mea oouo eitni ia aku ka oial° io keia mau !ono e hoowawa id nel le na kanaka." ! Ika !ohe anaokela Kaiikau AH' I Homa i k?i» mau ote!o a ka I!a* 'uaukU Tige!!ana. ua hoopihoiiiol 'oa fl* kona manao. ana kamaillo mai Hā ota tne ka leopuiwa i keia mau 'olelo i ka I!am tku T gcliana. ■ **Ao!e !oa he oia«o o kena m»u Ulelo «u e hookauhihi wale nel j fk**n wahine me k i*t« kaikamahiiie. ' a na kamailio hooweliweh wa'e ma! oe I ke!a mau o!e!o au la'u.*' i Oka Usa s.u lioi 0 ke Kaukau 'A.iī Koma I kamailio aku at t u* ptua pu i< U..oia'i ka o!al» Ui ike aku !a ou i ka oana aa t oiai 0 ua maka o ka_J,!auiuku iTlge! iar<a »ua, a ua huo-' kokt iho ia uia i ke euo, 'mana o keh kat'«k<i maUW aku 0, ka JC«ep'r*, a he haua malka! ke' pinl anī 0 ko !ikou wa!i», a k« , 'maiHo ol» ak't I kekahl <jte!o ! ke . kāhl ona ti!c!-> e nem* an« ! k 4 ; hana tok( !no a ke!a !oko mo ka Lopeoa i hekau malaoa o Ctc? Mai ke ku'aua ma< - k lo a H!c oia i mea waift&l a! ma! ke!a knUna *va!«v! hol a *l! v ! oia I mei hoino aku ! k* Koiepua] ka tneā «ie» o!i ! hapa! ae mai kotti lk«!ao* waīe, S*a L.« ako, he auo heheua ie «o paha ke!a <>!il, »ta fcwl«i waīe at« 0 % ! kctr>» kn!«ra uUa' a %v,V fs*i T§ t u ? k* i!«» »aB» e!t » bwVk!*kl€ aka."

Vn kirfliji?H> ia keia man t>| ltefcibf kaiik-āu Ahi pili i k» E«ir.j pera, a! ka lehe an t o Tig«s'ana i keia i*»a\i oīelo ua huli mal 1a ota a kauullio'mi iTa i keia mn i olelo ' ke!a A'i' Rmn e fctil •koakoa ana ma kela walil o ka Haleali! o Ka's^ra. *'Aole'ora i 'lilo''i mea !iehctia ( *k«, uaHlo aku la 'Jia i Kri»f"tano ( a t»ā kukiala akea ae 1a i kona' bl!in*i hoooiiana me ke kue uiaoli aku i.ke kaniwai o ka Enaepara,'' waln ® Tigeliatia i kauia.Ho mai al imu'i « keia artBitia o na Kaukau Alti o Koma--I,ilex>Uio auei i,i e TigeUa»a, wahl a Vttelia i uinau uui ai me ke attopahaohao raao.li no keia huli ana o Ciiu i Krist;aiio. He loii? hoolele haull ruavii i;t> keia, eia'kakou k'j tioao ikī e Luop«u aku » keia ao ka iu„a kupiiuaha hae, eia iakou fct u«a. hualma euui iioi. •'Aole ka ho; wau /kamailio u.ujj nku ia oukou, a Ve'u v i* i kamaiHo aku ai i koua uiau Uou K*ukau Al'i. K like uie ka uui o leo kakou hoomau auu aku i keia poe, a ps;l i 110 a ua uei ka uui •na mai o ko uu« t ao ka oi loa aku o k.j k-kou kuUihewa. oia nn ko kakou pi«j aua aku i ko Inkou aku.i e hil. !!c ii aei. 0 k.t Uaua kupono !ui m.i ko aua.», o.a ka hoao e lioolaki aku ik. aku* a keia poe KrihHalu e hih iai uei, A'.le loa h- pue uvav»a o k* Kakuu poe m <.3 n.t o lviiuj-a uet e a.a aua hai\vi i uia no ka_ auoi.a&u u Ukuu .« . lii;u*ai uua, »<a, o keu pj,- KL. r iot:auu, km L» Uknn ke «iiiutn::.a «ie uu i ku U. k »u Oi<i no k.i ni.ea a iakuu i uiiiaai [n-' ai. i{e aiea poUihihi niaoli uo , keia a ku .ijuuoi> u Uuuuiaupupo | akn al. : " | "A ke oleio u;i uoi ;vau i kekaui j mf,i ui£o.i .'ku, waai a ]'vierouiusa > j 11 i!,!o 3; 4i t ,1 kau .pu āku '*j |kona mau makamaiuua o.T.g«luu»J | kv>na hua j\iou;u;ji kaiiiku. 5Ja wkai I ;ieuehefic ;ud} u Tig«iijiua m'u j j k 1 rua,;iy uku ui, j,a *cia pu« ,tiano ke-Loaiuukaukau iki .4 iakou | ui'* iiu lajt,o kuuu, a<u* t i keia uia. ujw.i Ke hwii a«kU uei wau ia iOuko.u, aole walu o ku. iako i oa Uiku pale mai, e-u ke. Uuakiia u«'j j!a>ou :iia ki u<ua pa'e ana mai." ■ ue i ui«uau ai |>via e vi*Ui u kekahi mau k'O lehuit;uu i uiuau uiai ai iau, Mau I > OtUV* aia, «la 10 uu iakou | ke .auakiU ue» maiuua u ko iakou mau eueiei, i ua ua luki ia C'lu ke pa.e o*e .ika iku iakou iuiiuai, ao ka mea Uji ; &aaxakaīa aku la i*. k,Qu t alaiia, aul>: auei Uui uukou «

UOOUOO k* liUl o ko haiiāiuu * eiA k* e ltiu ui houm44U u u Uis,o'a 1 m«4 ūouaui» uiai ike aau. Ukuu ; ku |Uluk4id. AOiC <iUvi UUiiw'U i uoeui&o, . i fcv* *ilO &44i41i1U O .tUL k»iUk* o kv kuau«ktuUaic tu«» ■ ; Sopc iliu o ku •ntike an » v . u mti kc au* m k<u j>oe Kr'?t:<Jno t * u* hU u i hot!a t k 0 Ukou uuyjo aululo u,) keni poe e liOouiaAu. u A *w*V *nel. bol »** hr r,a Ukalu i_Mt kati«k« iml sku ai i kei* mi doo»«nt bvii. « Tisduxia bu« « U(ic kuup|U *JtU. 1 tt*4i H4le i* *ka k.ti« Kf'sr *'l*\ ' Ui,' p*lu W M >0«4 >M«.J n* kumi' rt»m « hiHSn:o«i k-i tu* ' moo o» k«n«k« o Rum* aei. ai kol lAkon totie «na i keU m«u • W», »* *th» iu« i* j puUpuUi i kw i*kou. kU4»»i koo«B»ut bou # « u* Ulo k<u i uh* *ool*e*kiU nai i ko !ak v » lrao««B« lw*cn« o k* roc B«**i|* • Kom* «ki. £ boao*wpo&>o io« ou. kwu i k* o kei* ui*u uMiU * u t i:c! ;01U* w siakv w . "Re ka ffl*lVto io oi4.i uvi a i, x «4c» j ?<»•!«»• fn* cU!o, * «4 kMMio Oe sei jk»&o ii k< ■ *«« « pooo Ike *tto o k* W*U Ua i* e &*iĀ4 U4U« ' tt* I» ke.* viitw *, K*ti«*u A-ii -ou* k* iue* 0 *** » •»«!• J