Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 1, 23 May 1923 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kak&u w oo ka o kd ka ! Holeo Foe belabelu) NO f VANKKOU4 MB KANA • MAŪ OLELO AO • I 4 H« OHM aiaiu ua k«apuai o lCam«baa»4ba i «% Mokuoooi o i]AW«ii, nt9 o)A ke kai me tona tuaiv b<>abfile pi>, <*o kona akoa hoouio ai *'ICaboalit" ,ma uka o ka aina, ae like uo hoi me ka iuea i hoike mija ia f«e nei ma kekahi :cau belu i hala aku nei, a ia pu rae i« ma ia* bpakai kaapunr kela alii m«i *-Osbu mai,. <ūa boi o Kalaeone e hele pu ana ma keia huakai' ai* I ka boea ana o Kuinelia meaa nr»a i Hilo, u« nobo-akjJ ia o ojh feuna mau Hnahauau i ooho uaua oaa Hilo. Oka nuho nna keia o Kauieiiaiueha una Hilo » loak ole txjai :ū Ka leka i kakau ia (nni iaia e ' Kap&ua ' V«nekoua. Ua nobc ibo la o KamehameHa ma Hilo, ae ai anu i ka momopa o ka i-koia o Wnihkea, a me ia pu ru a Kekuhaepiu aona koa kauJant» t te h<ioma!iaujyu pu ai.a no i»oj o i ko KamehiiUiehn mau\ 4ioa opio,-a ia mnnawa pu ko bou!agt)a honioiia pu o Ki/nehau.eha rae na aiii''iijfy o Oahu, a iiU' io ae U no hoi lakou i mau tio«loi»a ia mau ta- O ke aknuiai 110 keia o i J aie Kaaithane iti>i h al< ha mbu ana ;iwaeua o kein inau ali.i j mai o o..bu . | I keia noho ain. hi.i' o Kjii meba'ipjtha iua Hilo, ua iuii pu . aK'i; !'i no oih i -,k« noho ml■■ii-i" pu ana me kt> Hiio poe Alii, t»e hoao ar.a iua na ano npau e noho hoaloha pu me lakou, ae boao ana uo iioi 'i ka haua hoohoihoi mahiai, ae ' knn.'o pl: ai oia we na •lu.ikaauiaiiH o k;. aina lu lehua o ililo, ae imi pu aoa hoi i na hana maikai e pipili mai ai ke alohi» o na "hulu makaainaAa r ' . mahope <ma. Ma Hilo.nO oia kabi i noho fti a ,bikv vple no i k« Iwi ekolu aoa mai o Kapena V-i'n'kou«, eo ka hoea hope loa ana no boi i« 0 Kapena Vai,ekoaa Iln^i 0/ai, a hoi aku <.īm .mai kela haakai ekolu ana,i H wni «,ei, aole lo« oia i ik** o u ia uin keia Pae Aina. . " « Ma kaU 9 o Imiunn <• l«a auikahiki i7t>4 ke ku hou an« ma> j)ia. ka "M,i.tlelo H w»ii" 1 o j« rri(t kn hhk hiki 18.54. A penw iih oU-lo 1 hoik^ rvo keif~tu ho" mo< mai <» Kapena VHntekou* tn» Hil«>. I kela hoea a«ia ō Vaix>koua : wah'» o HIIO, Mole « i» : koaio 1" ke awa ,«»»«•», « p« an« ia mana*a kekehi makaei ina 0 Hi!o, ai kapa ia hoi e ka poe aahiko he "Uluaunui," he «ak%ni hiki ole J ia ke koma k?kabi moku iloko o ke awa q Hilo, a ua hiki ole ia Kapen« Vanekoua ke hookomoakui kooai moku i ke awp, a kalewa wa'4 ae ia oia oaanaho 0 ke awa e Hiio. I ka ko.mo ole ana mai o kn tr.o»c« o Vanekona iloko 0 k« awa c ua hoomakaokau iho )a t

' •:•■=> • Kaatefaa&aba i kooa w*a bmp. • kob «ta k • hoi »® ko®a hoakha haeiette«abo o-Hii©, M aMWpho toa - aka « k® aM • Hite, a« ' *k> «bi hoi ! ka •hueha o ka makani ♦'alaaaaai.*' A olai* ttd hol ho loeaJaa kakahj poe Hawaii i ka hookela aoa i e* w«a 0 ko iakou smo alii &u), a oa lawa hui o Kamahaiaaha I na poe !•» n>* ka hoekeīe «raa, a' aplo oia i poio i *e kai a hooa «ai« uo i. ka pili ,4oa o kooa waa ma ke 6oaoo ka. o«kii o Kapeoi! Varekoua, a ttto no boi ke j akamai o Oa hookele . o Karoebameba i aea noahak» ioa' ia m«i e ka poe o* ka naoko haola." I ke kau aua no o Kameh%m«tA i iluoa o ka moka •me kona mao alii ua holo ako lakou ma'ka mika o Vanokoaa nu Kealakekua, ae bolo apa bo: <ca ke aiab«le aku t> Puna. Kan, s hoei loa 'i -ke kalkuono o 1 ka hoea ana no i Ktalrtktk.ua, uā haawi hoa aku la iio o Vanekouu ia Kamehameha he ibau a bibi hoa, oiai,.B.a hoonoaopopono o Kamehameha i ka waiwai o kela tuau holobolona, 1» ua—Hlo io no ia keia Aiii pookela i mea ohi ia oiai ka pouuaikai i Hawaū nei 'iua ia hope mai. la manawa pu no hoi' 6 Vanekoua i hoouiaapopo akq 4» r ua mahaahua loa np pu kaupoohiwi -a Kameha'Oieha, akav o ka mea kapaianaha uae i ka noauao o Vanekona, aule i kiai ia ko Kamehameha oia i Ra po *koua mau koa, a he hooaahi wale no koa kiai 0 Ke alii 1 ka po, ai kapa ia hoi e ko iiiavaii uei ia 'fuauuwa ai#i-|>o." 'V V V o ka ike ana o Vanekoaa 1 aeia heunaheioa o ka maiama i a ana oke ola u ke AHi Kameha. meha.'ua ki.maiJic il-h la o V»iāe iioua 1 keia u;'au oleU; ia Ka<utba--aibha. "K &e AUi, e malauua oe < ua koa, ae hof iioh'i Piipa ia laauu -aē moe Uot papa, ae ala kekahi p.ipa a kiui ia ue uie ka ma. arj'u o k ,u oia. Aole wāie hoi i ke »u M kmi ai la«tou i kou oia, aka, b kiai t)U 1 ka'po me ke ao i ka hoao ) aua palia o k«Kahi ui-«a e hoopoino ' 1 kou i-ia, alaila, a»a uo kou iuau 1 k ... k...i ku*i aiakaaia a, a i kou. m.>lulna. He.iuea pu 110 hoi i«* e uialauiii pu ia ai Ro u hauohaoo e Jke Alii.'' " ' Ua ii]p io keia-mau. olelo ao maikai a keia Hao.e hoaloha oke Aij* i uQea maiieai loa i k tt ihiiUhO o se Alii, a ua ae oluoiu lua *maft labta ia mau hooponupouo an a 0 *vapeua Vanekoua. Ia u>anarfa pu ho h>i o Kapeua Va u ekoua { hoiitt) 'pu adu"i kona ma'nao koiUa ia Jvau»etiaaiebtt aia ba lawe aua 1 aeknhi mau kanika aoa kiuo mar Kai o ae aio alu 0 v K&mebameha ( a ao la ia lakou i «e ano ''pai. kau 1 ' oka baoie tv a aa liio keia hac a o Kapena Vanekona i mea e&ohia uui loa ia.e kekahi poe ."Kaūkau Aiii opio" o ke aio o ke Alii Kame,it«itieha> ia ui«Qaw& p« u9 hoi i hoomao. pv,p.>, pu ai o Vauekoua i ke ano haipuie o *e Alii Kainehaoaeha «e maiaiua ana mejka ihiini i koni kulaua hilinai akua. Sia nae o kel a biljyai akua o keia Alii nui <t Ha. uo keU hiliu a i i «ona >tcua mai na Kopana mai, uia ike noo V r aoekona i kela luaikai iloko o keia Alii kaulanao ka ua *o hou mai la oia ia Kamenimeha' Aka* kupono • ' ai,, j/ "\Uhea i* eke Alii t i na im- [ kernaife) o« r Hio i kanaka haiimie i kK Akua «iaio, » ke Atoa J oiai<a ka Ulll. A iiwa i mjtk*it,sfc% |0e e* 'O'uana ia Akua oiaio, alaila, 'e a Bfritnnia, a ua'u no e • noi |ku i ke AUi nm o Bent iiua « ihaa«l mai i Kabuo« uou. V \ Aotti|Wl — " k 1 s '- -