Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 16, 13 September 1923 — HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua

i » . . i J!oko o kela wa I hehee Iho ai 0 Susi Hana iluna o kona noho ie e noho ana, me he ala ua maWe oia, Iloko oia wa i kukuli iho ai o Nina ma kona mau', kuli me ka paa ana i kona mau, lima palupalu.'a pane malīe aku ( laimuaona. i Aole, anei ou mai, aole loa he mea e hiki ke hoo-, huli mai ia Hameplle i koia wa?j Aple no ana mau hewa ano nui 1 hana ai, koe wale no konai pepehi ana I. na powa nana a \ powa ko'u makuakane ame kon'a hoao anae aihue i kela banako._ Mamuli no ia o kona ikaika. 0, kona puuwai ua piha me ka lo- ( komaikai. Aole anei'ou manaO| ua hiki iaia ke nana mai ou me 4sl maka i piha i ke aloha?, Aole anei ua piha oeikealoha' iaia? E hamau! wahi a Susi Hana. He wahi keiki wale no oia,! aole e hiki ia oe ke a'o aku iaia me ka huhu, aka, ua hiki loa ia oe ke hoohuli mai iaia me ke aioha oiaio o ka makuahine, wahi a i\ ina. Heaha, wahi a Susi" Hana, ua makemake. anei oe ia'u ;e hana pela? E hoihoi maī 4 iaia ma kou home nel E noihoi mai iaiā e', Susi HariS* , | Aole loa ona hoolohe ia'u. Oia, ua kipaku aku wau iaia e hele, wahi a Susi Hana. „ Aka aole oia i poina ia oe, wahi a Nina, aole ana hoino nou. E noi aku.oe i kona oluolu e hoi mai me oe, a o haawi aku 1 kona mau pono apau. Ina oe e noi ana iaia no kou pono, alaila, e hoike aku wau ia oe' me ka oiaio loa, e haawi ana oia i kona ola apau nou. Iloko o kela wa ke ike nei o Nina 'ua komo loa keia mau olelo ana Uoko o Susi Hana, Nolaila naka haaluiu āe la kona kino, a pane malie maila imua o Nina. Ina ua, .hiki ole ia.oe pehea e hiki ai ia'u? 0 oe me kou wahine u'i apau, he kaikamahine u'i maoli oe e hiki ole ai i kekahi kanaka opio ke hoole mai i kou manao, s a pehea i hiki ole aiiaoe? Aole oia i aloha ia'u, waiii a Nina me ke ano kaumaha • Aka aole o'u i hilahila nona, Ua hoike aku la wau ia oe i na mea apau, Aole no'u ko'u e iini nei, aka no Hamepiie e Susi Haua. Ua| makemake au e heie kaua i ko'uj walii, a i hookahi an ua, lawa ia. E hoi mua au a huipu me ia« ] a hiki ae oe. E ka Makua Lanl e ; haawi mai i ikaika no'u! E pa& { malie a'u iaia a hiki oel ] Mawaho o keia.puka a Nina ma e kamailio &na aia o Wiliama,, Hana kahi i hootohe pono ai ina mea apau. ! koiia lohe ana i k«ia mau olelo & Nina, ua mm*] popo mua iat« lilnine a\toiiā kaikuahme, a ua nah&ha a poho wmi* ho* ka nunoianA ana i hooai no kona pom&ikai* a ihokokua hulipu kda iimyio inakoiia iioko o koo* lpubkuaUiu«« a ina e hui hou Uamepile «.oLhou ae a&a^

- kona hauoli elike me na la mua 0 kona ola ana. Ua hoomaloeloe ae Ia oia iaia iho, a iho hikaka aku la ma ka alapii rae he kaneka ona ,rama ala, me ka puili ana o kona mau lima i ka o ke a.lapli. Ua hoopuiwa loa ia kona ]koko-, oiua no &eia mea, a ua nana. pono maila oia maluna o Wiliama' Hana, me kona ■ manao ua ona oia, aia ke pahaohao iloko, ona.. Mamua ae o ka hiki ana iaia kei pane mai, ua pane. maila <j Wiliama Hana'me ka leo kaum&ha. E Waki, ua poino kauai kela kaikamahine lapuwale. Ua poho ko kaua manaolana. A,ole pela e Wiiiama Hana, wahi aWakiipane mai ai me ka minoaka ana lho. Aole loa ! e hiki i kekahi hookahi ke hoopoino mai ia kaua. elua. E nohp iho oe ilalo a e noonoo kaua i ka mea e hana - • -iw >■ i No Waki he oia i piha . i ke akamai ame ka maalea. , Be eneginia kana oihana, 'Nplaila kuka iho la laua nei, alahele wale no e hookoia ai ko laua iini 1 wahi e kaawale aku ai o Bamepile mai ia laua aku oia ho ko laua hoao ana e kipe } ka makainni oia wahi. Me ,keia manao iloko o laua ua haalele iho ia o Waki i keia wahi a ,hele aku ia no ka &na me Makuaea, ka makainui oia \yahi ia manawa. E hoomanao iho e ka mea heluheiu iioko o keia mau makahiki loihi a Hamepile i kaawale ai mai na Mauna Omaopiao aku, uapii hou ae ke kulana o ke kuianakauhale o Bosawa iiunai a ua kohoia o .Makuaea 1 lnakai-J nui no ia wahi. j I ka hiki ana o Waki \ ke"j keena o &a makainui ua halawai j pu aku la oia me Makuea. He j kanaka keia ua aoo, o kona ihuj ua iike me ka nukao ka lo kej aokona mau .maka ua iike loa me ko ka Pueo. Ua huii maiia ua kanaka aia a nsna maluna o Waki, a pane maiia. He kanaka paa . ioa au i, ka haīia e Waki, a ke manao nei |iu j0 kou inoa paha ia- E hpike mai ia'u- i kou makemake ma I ke ano pokole. ' Aole ioa au e hooloihi i kou olelo oiai ua \ke no wau i kou anoe Makuaea, aka ke manao nei au ma keia hui ana o kauu e iiauoli ai kou -noonoo i ka lolie ana i kekahi mea mai ia'u aku, wahi a Waki. . * Heaha ia mea? waiii a Makuaea. ■" j E piii aaa no llamepile Hpii« walii a Waki- > t Ua līke me kekahi akua iapu e hahai ioioa ou. wahi a Makuaea i pjuie mai ai, me ka pii ana o kana kuemaka iluna. I na apau a'u e haiawai. pu ai me kekahi 0 ko'u mau hoaloha» o ka mea mua loa a lakou e kamqilio i>\ai ailu'u oia no o Hemepik, Ileaha ka piUkia i keia manawa,; j Ina ua manao oe alaila» j e hoike aku wau ia m» ke: ano pokole, oia anei? wahi aWaki. |- | E hoike mai, wahi aka ma-, kainui, me kona hilinai ana aku i kona noho. , Ua lohe au nou e Makuaea,, oe ke kae'ae'a o keia aina £ heomalu nei me ka maluhim: Aole loa i ike ia he ms\\ hana, 1, J I iiiaiha'i kan&wai Uoko o k« <ii,na |i k&i& mau la, & ua kau nui la^ well a puni ka aina, j Uhul »*ht a ka makaūmi,, e I huomau imua» I O km huaoWo ma ka waha o |fia tnM ap«n oi* no koo ma V*u han*. a ua a /iuai ko Keo Mika kulana i k\?u» T-

; Ua kau ia kou_weli, a .ua maIkau na mea apau ia oe. Aolo Janei o keia Ka mea oiaio? Uhu' wahi aka makainui, ua ano lilie *keria mau olelo au me ka hu'ahu'a kopa ka palupalu. Aole no he mau hihia ano uui o kei,a , a|fta mahope,iho, o ko'u hoomaemae ana i ria poe ha'iha'i kaniawai. ' — , Koe wale no mahope mai nei» wahi a Waki. No kela mau olelo a Waki, ua pupuku koke ae Ia na o Makuaea a nana pono mail* maluna o Waki. 0 ka.mua oia no.ka luku ana 0 Hamepiie i na Powa o. Palaikaia . apau loa ika make. 0 ka. lua. ~ oja no kona aihue ana i ka banako o Danevila. 0 keia na karaima ano nui o Hamepile i . hana ai, wahi a Waki. Ao]e he maopopo iki ia f u o kau mea e kamailio mai nei, wahi aka makainui, me he ala ~ he moolelo kahiko loa ken.a au . e hoike mai nei. v E. l&akuaea, wahi a _ Waki,. e hpolohe v pono. mai oe i ko'.u, ma- , nao oia hoi keia he hQQkahi kumu nui o ko'u hoea. ana mai nei imua ou oia no ko'u makemake ana e pepehi oe ia Hamepile a make, ,a ina oe e hana koke ana i'keia hana, aole anei e.maha!o mai ana ka lehulehu ... ia oe. Ua poioiei anei au? Ina e ana oia ia'u,! wahi a ka makainui. E haawi mai oe i manawa no'u,e noonoo ai, a oiai o kou hoao ana e hopu i , keia Haaiepiie aole ia he. iiana maalahi oiai ua. lohe wale nO' wau i kona ano, he piha Oia. me ka maalea ame ka ikaika. ; Ua loaa. maī nei moolelo o ka aihue ana i ka ' nako, aole o'u manawa e hoo- . kolo ai, mahppe ona» 0 ka mea mii o kona ioaa ia oe' wahl a Waki, oiai oia ma ka home.o Susi Hana kekahi kaikamahine oūiopio kahi i nonoi ai i ka oluoiu o kela wahine no ke kii hou .ana ia Hamepile a hoihoi mai ia nei. . I kona wa e ~ hoea mai ai a noho maanei» aole anei he hana kupono nau ke kono ana aku iaia e hoea mai imua ou, Ke hiki hoi oia, aole o Hamepiie he holona e puni wale mai ai, a hoi iho 110 hoi h« kanaka oia i piha me ka maalea ame ka wiwook. Nolaila e ike mai no kaua i ke pohihihi o keia hana, wahi aka makainui. Nanao iho la o Waki iioko o koua eke a haawi maila i ktjkahl pu-a pepa ia Makuaeai me ka pane ana mai, e kono ae iaia e hele mai a na makou oia e pepehi a make» 0 kau wale no e kapilipiii ai i hoao oia e kiia v „ 1 ka pu, a paie ae no kou ola> iho. 0 ka pau ae la no ia» oiai aoie he manao nui.o ka lehulehu iaia, a'o ko lakou liauoli ia o kona make. Nana pono iho la o Maku&ea 1 ua pu-a pepa ala, a ike iho ia oia he pepa da!a, a hookomo awiwi iho la i'oko o kona eke „ me ka hooiuaiKai ara niai la : Waki. He umi kaukanl dala kena, aoka'u makana la oe h:a oe e h&na 5 ka mea au e unl nev wahi a W&ki, Haawi ae la laua i i\a lulu lim& pu aua a liu'l • hoi nusa o uo ka honu* o Wi'lama Hana, i ... {«• *01% n* U h* * r i &i i.* M « lt« hc h*»vU 0 HNsWs' 4« |krn«r 1 lul» tku