Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 19, 4 October 1923 — NA HOONANEA O KA MANAWA [ARTICLE]

NA HOONANEA O KA MANAWA

E kala mai oe ia'u no keia halawai kamahao ana o kaua ma keia wahi punawai i keia awakea e hulili nei ka wela enaena o ka la iluna o ka pahoehoe. Pane aku la no hoi ua kaikamahine nei i na huaolelo o ka u'i. He aha auanei hoi ka hewa o ko kaua hui ana, he malihini no hoi oe, a he malihini no hoi au, a he huikau malihini ana no hoi keia no kaua ma keia wahi punawai. Pane hou mai la ua keiki nei me ka piha loa i ka makemake no ka u'i maoli o keia kaikamahine. Aole au he malihini no keia mau kapakai, he kamaaina loa au no kela wahi a o ko'u wahi no keia a no ko'u ike ana mainei ia oe oia au i hele mai la e hui me oe. Ma keia hui ana o ua mau malihini nei a kakou e ka mea heluhelu i hoomaka ai ka laua mau upena e hoowili i kala, ka uhu a me ka palani ka i'a ku o ka aina, a hei aku la ua u'i nei o na Kalaoa i ka upena nae maluna a ke keiki o ke ehu kai o Ooma. Haule iho la ua mau kanaka nei o ka lu loa a hookahi hana o ka lawaia hooluuluu Hinalea, oiai ua lou aku la na makau a [ ] ia hauhili ka ai a kawele-a a huikai na makua ka lawaia i Wailua la e oia. O kela ono limu, opihi, a me ka pupu, ua poina loa ae la ia, a o ke kamakoi maomao e hookiwikiwi ai oia ka ua u'i nei e awala kaiehu ala, hele a pulu i ka ua malule o luna oua keiki ku'i aina ku'i, amara nei oua aekai aloha nei o ka aina. Hele a kokoke e komo ka la i ka ilikai e lawe ai o Lehua, akahi no a ka-i na upena ana mau lawaia nei o ka la loa. Mamua o ka pii ana o ua kaikamahine nei, ua ninau mai la ua keiki nei i ka inoa, a ha'i aku la no hoi oia i kona inoa. O ko'u inoa au i kapa mai ai ea, o Wawa, a o ko'u inoa au e hele ai a noho i loko o keia wahi punawai la ea, o Loli. A penei oe e kahea ai: "E loli nui kikewekewe I ka hana ana kikewekewe I kuu piko kikewekewe A ka makua kikewekewe I hana ai kikewekewe E pii mai oe kikewekewe Ka kaua puni kikewekewe" Puni kauoha kikewekewe

E loli e, eia ko puni, ko kauoha, ko makemake ia Malumaluiki, ua hele a papale i na maka. Pau no keia mau kuka ana ua pii aku la ua u'i nei, hele no hoi a pupuhi kukui ua poele kahale, hoea ana ua eu nei. Ninau mai la na makua, auhea ka hoi kau limu, ka opihi, a me kahi pupu. Pane akula ua kaikamahine nei. O ka i mai auanei ka olua a he pono ua hele o kai a piha i na kanaka, a ua pau mua no i ka poe mua a nele au oi hele aku a aohe loaa o ka huna lima kahi alinalina a pela aku. O ko'u pii mai la no ia a hoea mai la, a oiai ua makaukau na meaai, a haule iho la e ai, a oiai e ai ana aole i liuliu iho ka ai ana, ua oki koke aela no na nu'i nei, ua wela o Mo-ne ia palala. O ke oki koke ae la no ka ia, ae aohe no o'u pololi o ka maopaopo wale no ona wawae, a hoi aku la ua u'i nei a hiamoe, Aole he moe maoli, aka, he wela no ka houpou, eia ka hoonaku ala ka li'a ke kuko, ka makahiaa, ka moe ole o ka po. I ka wehewehe ana no o kaiao, ua ala ae la ua u'i nei a iho hou aku la no i kahakai.

I ka hoea ana no i kahi punawai, ua iho akula no i loko o ka wai, a kahea aku la e like me ia maluna aenei, a o ka wa no ia i oili mai ai o kekahi loli a lilo aela, he keiki kanaka u'i a haule iho la laua nei i ka hoowili i kala, ka uhu a me ka palani i ka i'a ku o ka aina. Pela mau na mau ipo nei e hui nei e hui mau ai na wa apau, a ua hele na u'i nei o na kapakai o Ooma. I keia manawa eia na makua ke hoohuoi, nei no keia hana a ke kaikamahine e iho mau nei i kahakai, a hooholo iho la na makua e hoomakakiu. I kekahi la, ua iho aku la ka makuakane a hoea i kahakai, a ke ike ala no oia i ke kaikamahine i ka hele ana a noho mau kahi o ka punawai, a hoomaka aku la e . kahea. "E loli nui kikewekewe I ka hana ana kikewekewe I kuu piko kikewekewe Piko maikai kaikewekewe A ka makua kikewekewe I hana ai kikwekewe E pii mai oe kikewekewe Ka kaua puni kikewekewe Puni kauoha kikewekewe (Aole i pau).