Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 30, 20 December 1923 — HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA (Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA (Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua)

I I Ua nui ka hs>henehene o keia i poe iaia me ]&o iakou kapa mai iaia nei he pUpuie* a oiai aole loa e loaa i ke kanaka noonoo maikai ka manao e hele ilala me kona ike no he wahi ia nona e make ai, aka, no Hamepile he wale no ia nana, me kona haawi Pix aku i na hoomaikai ia lakou no |g> lakou hoike ana mai i keia mau mea apau. Me ka nana ole oe o Hamepile i keia mau alalai imua o kona a]ahele ua hoomau aku ia no keia ika hele ana a hoea waie keia i kulanakauhale o Nagico f ma ka hema ioa o ka mokuaina o Koiolado, he kulanakauhaie nui keia, a maiaii* oia i hooaumoe ai malo. ko o kekahi hokele.

No kona ano malihini maloko o kela hokeie aoie he hoomaopopo mai oka poe e noho ana maloko 0 iaiia iaja nei, a hoī iho he aina maiihini ioa keia iaia ame kona poe kanaka. Molaila ma kela ahia]y ana e «anea ana maloko o ka mmi hooinpa o na hokele ala, ua lofi*e mahiu aku la i ka. olelo o kekahi kanaka i kona kokooiua i hele 1 «aai oia iiaila no ke hana ana ika | Akena o ke Auptfni Federaia no ka hopuhopu ana Tna poe pae malu i na Pake Limahana iloko oia mokuaina mai Mekiko mai. īloko oia wa ua lohe akn ]a ōia

i kona kokoolūa !ka pane ana ■aku. . ..

i — Oka hana e au manao nei aole ia he hana uuku, aka, he hana anonui ia e hikiai ia'oa'ke' waiho .iho i kou ola ike kania-i. ona poe apau i hooiimalima ia no kei i hana aole hookahi o lakou i īke hou ia mahope aku o laila. lloko o kela wa i hana pono mai ai ke kanaka opio imua o kona kokoolua a iiuliu ua panehou maiia oia.

Alaila he inoino anei ke alahele no ka uhai ana mahope o kela pOe ha'iha'i kanawai? Ae, wahi a kona hokoohia, 0 ka aina kula powa oia kahi e noho nei kela poe, he wahi • hiki ole ai ke kanaka ame ka hoiohoiona ke hoonahoa aku i ka makewai ame ka wela o ka la, Koe wale no ka poe i kamaaina ka noho ān'a ma keia mau wahi •' 0 keia ka pilikia nui o ke alahele au e oielo aku nei. | Āo!fr ilala wale pau, aka, o ka ! poe au e nei e hopu no ko Ukou kue kaaawai he poe lakou i manao oie ia mea he make, a m iike ko lakou ola ana' me kā ho!oho!ona, Nolaila uai hiki m oe ke ike iho aole kela: he hana uuku, aka, ke haiu no, ka make *me ke ola. j 1 Ua hiki ole i tia kanaka a]a ke pane hou mai. ■ No Hamepile hoi ke hoololie pono nei oia i keia mau oielo ap*u, a hooholo iho la oia ma k«k«hi ia ae, e heie pololei ana oia imua o ka Akena o ke Aupuni a noi i keia hanā mn&, a malia pahā o keia pohai ha'iha'i kaua» wai € hoiapu nei nuluila, oia po ka poe powa naiu i hoopoino kona h«.wlolu maik.ū, o koua hoe* ho h i ko lakou wāhi hoomom® an.\

! |jolai!a ma kekahi h* ae ua heje polole! aku 1» ke? a imna o ,ka„Akena Aupuni no ka haawl anl maj i Komisina nona. t Ma' ke kakahiaka nui o kekahi 'iā ke, ua hoea aku īa o Hamepilo' imua o ka akena 0 ke aupuni Federala o Amerika Huipuia, a i kqha ike ana mai i l?eia kanaka oke kulāna ikaika i ano malihini kopa ar,o iaia, ua komo iloko" ona ka ha'oha'o nona. Lele iho la o Hamepile ilalo mailuna iho o kona lio a hele pololei maila imua o Robata me haawi ana mai i kona lima; akau no ka luiu pu ana me ia. ] Owau keia o Hamepilo, ua ma- j kemake au e lilo owau kekahi o akena o Arffbrika maanei ke hiki nae hoi. 0 oe anei ka āleēna nui maanei? Ae> owau keia wāhi o Robata nie ka lei ana i kona lima hema me ka hainaka'ma kona a-i. Ua kamaaina anei oe i na kuaH!wi o keia wahi? wahi hou a Robata i pane mai ai. Aole, wahi a Hamepile. Ua like pu no kaua, wahi a ua kanaka ala. Ano wale mai no ko'u hoonoho ia ana mai nei ma keia kuiana oihana. Aoie au no keia wahi, aka, mai ke kulanakauhale n%ai auoNu loka--0 ka'u e iini loa nei o ka loaa he kanaka kamaaina ma keia mau wahi nana e kuhikuhi mai ia'u i keia mau kuahiwi. Aole nae he hookahi o lakou i aa e heie mai imua o'u a hiki i keia la o oe hookahi waie no he malihini i Hke pu me au. 1 aha ia hoi kou lima e lei m* neiL waiu a Haj»epile. Ma kela mau ia aku nei» uā maalo ae la wau ma kekahi alanui o keia kulanakauhale a ike aku la wau i ka puuluulu o na kanaka ma kekahi wahi, ai ko'u nana ana aku, uaike aku lia wau i kekahi kaikamahine u'i e kau ana iluna o lio hulupala, a e noke. ana k?ela poe i i ke paheneheiae iaia. Ko kou makemake ole i na hana rula oie a kela poe i kela kaikamahine, ua hele aku la au malaila. I ka ike aiaa mai o

k< ia poe kanaka i ke kau o ku'u f pihi makai ma ko'u ūmauma, iua oi loa ae ia ,ko lakou aka hoohenehene ana, me ka hoo - piika i na huaolelo haiii'li ma ko lakou waha. 0 kekahi kanaka nae iwaena 0 lakou ka mea oi loa aku o ka hoonaakiuki mai ia'u» me ka wehe pu ana ae i kana pu panapauia no ke ki ana mai ia ? u. Aka, mamua o kona manao ana pela ua oi aku ko'u hikiwawe mamua ona, aoia kai ku mua 1 ka'u poka a make oia. Uoko o kela wa ua ulu koke kahaunaele, a mamuaoka hiki

ana ia'u ke īaoonoo ae no kela kaikamahine, aole oia malaila iioko o kela wa. Ua hoea maiia ka nui o na kanaka ma kela wahi, ai ka ike ana o na poe hoohaunaele I keia mea t ua pau lakou i ka auhee. Mamuli o ka ike ana o kela poe kanaka o Ke kulanakauhale nei he makai au no Amenka Huipuia, ua hoopau koke lakou ko iakou manao kuhihewa he hoohaunaele keia iwaena iho o ka poe lapuwaīe. 0 keia ke kuiuu nuioka eha &na o ko'u hma. Mahoue o kela uiuaoa ana ua I hele aku wau e ninau i kekahi jpoe ina paha ua ike lakou i kahi i hfie ai o keia kaik&mahine! u'i, a u4 hoike maiia iakou ia'u! uia ke alanui kualiiwi oia i kaha m a nJowaU i « I <Aol«ip«u) Ei* |n*i a« eU* keU iHii eei i k«i»