Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 31, 27 December 1923 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Katau ia no ka pomaikai o ka ka (Hoku Poe heluhelu) KE KAUA O HUUANU

Iwaena o ka poe e hele i keia kau i kii ia K«lanik'unule Oshu* a& b«le pu oaai oo o Kaiana eoe Nahiolea. »o liU& no hoi g«kahs AMi kne k nui i heie i kwia i Oahn, *i £ku paha ka t 1 ko laua cū«o kanaka i ka eono I&u 6 nai ka helu hoī o keia manawa ua hoea aku iio ia i fea 2,400- I hoike ia ae I& 'keia heluna o na koa oakahi o keia mau Alii, oiai, e hoea aku ana paha kak'oa ma, ' keia usāft : ho i ka mawehe aha o ka pili o keia m?.v Aīii rce K4 r cebameha, aka, n-. ka uee ana ako paha •ia o ka mo >1e!o « hoike imu ia mea, I kei* holo aoa o iv -oehameha 133e kona mau Alii fecde, a me koaa mau..Mamaka kana makan* kau, ai kakoo pu ia mai hoi e kela mao moku eha muialo'O.Kamehameha, ai hookele ia hoi keia mau moku e kana mu Aikane haole, u». pae moa r.icu la 'ka huakai kaoa a Kamehameha ma L&haina, MauL I ka p.w aoa aku i Lahajna t ua uhi po '*. ke kshakai o Lahaioa e i - waa kaua peleleu oke Aiii r ' ' .meha, ai j aueane paha ī*k? > uile o ke kahakai i vhi i - --» lehulehu o Paiea * k ji\ ehameha ' ae paa ana . - ka p&lena mai o Laan> 1 < f*neane nn e . .et t • o<® o Kekaa, T ka p«<- .-v i L r iua'ifi6, ut *Bhpi ae !a K .neh > i koea mau "Pu Kae» ai *ona

mau Aliī k< <. i o <••.ai koos mau IC P>. -<;! <, aj _koqao pu no hoi . : i Aia Khka ke K<<a hau)ai '» •' -"i' lupio, olpi, o na ole'o alali>..< Iloloae tne kaoa Har:< K r : "> bfe mau olelo alakai ia a Kae/iehiuueha e haakle ole aī, ' 0 ka manaa o kp.ia kahea ia ana o Kt-ia Aha Knkakaka, oia . n.o'ka ■ huoaohonoho u nu Papa Ho jr.ee kaua o kela rue keia Aiakhi o k i Kiuaehan:eha mau pu k , s)iisir a ia no iloko o ku K L liueīha maoao k» hihoai no i na kukaKuka maikai an», ae maooop;j pu ai hoi ks hoonee ana aku o keia ouakai kaua imna r m maopopo no hoi i kela me keia aiaftai katjs ka mea e hana isu ai. He hara n&auao maoli m keia a kt>ia AHi kauiana o ka Mokaponi knuiaiia loa o HUwaii m\ Kuauli. Ma tfia halawai kukakuka o na Alii me Kmmehauieha, u» waiho mai ia oa Aiii liKe oie i ko ]»- kon manao, ao ke Aiii Kaiaoa

n*e ka uifes i waiho naoaka** mm i k#B» PapA k&oa, «i k-a hoomaapopo ana o na Aili | ltaoa H(K»nohoDobo kan«, ua ku§ kkahi «ko h na AHi i ks p«pa hma hoonw kao*. oi* lāaakila 0!« aon 0 k« KaUe* p«pft m »no iilo ilio ift ia i toe» «ona e ano hoohoakeo h?, a wcb« ftlcn Im. Uift ibo »n»i k« hui pu ana »ii mt u» A!it koikoi t ae.o ke Almln 0 )Cauteb»iufth». 0« boukft»w&te pa aka 1« i kona cd*o koft »c»i ka hm Unna pn an g m• k& huhia koi n ti« puft!i ko& e »«% ii'> ki ho.Hp?īk.rt OiUft &na o k 1 piliki;» «ai 0 Aiii koa k«ul«na o JC«ft-fhßjOpha iut 5 ks hrti>»nui o Uft Aln, a 1«« k»' Aiii Auiio<o Jta®#haiiiebs ho ? , K Wfttho Iki hoi ktut t k. k»

uaailiu ana no keia piHkia i >iio ae j i keia loanawa. ae buo!t! ae Uf>sl ktoa »a ke kohokoho aaa aku i ke| sui»Ds o k«is hoakal holo woiiua oka !S T āi Aapuni kaul«tnsi !oa o ka Moāiia Paklpikn, « ixifc he iiaiU kaua « kuu "maa b«;luhfe!u «e ku 4oa hoJ kau« I ka "Lāl o Uauoln," t» Daun i k« M Kai kawatavFaha u Alenuīhnh»," ae hok» BUB hoi kei» heluiia īehu- ; īehu e ua auwaa keua lehuleho o iKamehaiaeha malalo o k& alak«f &dr o nn Aiii lualwlo &»i oo&.

Uā Mahi aku lri Uoi ke sa! o Aleuuihaha, a be haea ae la oa lehukhu uje kela uaau luokukpua eha o ua Al i nei o Hawnii* ae ?ke ia aku uoa ka u!a pu o ke Kowa o Alalakeiki, ai ka hoea pooo ana mai hoi i ke Kai o Auau» I ke kokoke ioa aua Uiai, ua ike ia aku la na inokuhaole eha, a naaluna hoi o kela oaau mo• |o na Wahine Ai ; i o ke iloaiii 0 Kanoehameh», ao k.ekshi o |jpl& mau wahlue Alii wiwo ole, e |>aa ana i ka lakou īoau pu kaupoo» hiwi, E kn ana hoi o Kanueh*. meha iwaena o Ukoa m« kana ibe uui, ai kahiko la i kona Aahu Ahuula nini, ae alaweaa ana hei keoa "mahiole hulu melemele,. ai k*inoti po ia me Sa holu o k* mauu apapane luu wai lēlma o ka uka kauiaaa o Hawaii, He kulana hiehie mmoli no ke nana aku feaua i ua Alli Nai Auptni kaulana ala oko *aua āina a]oho t a tr:ea hoj no keia ae kem Oiwi e haaheo ai im kona Alii Nai'Auponi kaaiaoa. Ua hoopuai ia ua Hai Anpuni nei' e koua mau AIH koikei» !uiisa pu aoa lakoa i ka Mokupuni kaulana o Maui, ai ke kulaua haawe naai hoi o na Mauna o Lihau ma, ae hele ae ana ka ohn kākikepa i ka piko o na se ku ana oia me ke kiiakila o ke Alii koa wiwo oie ai hoopiha ia hoi kooa umauoia me ke ahi ialapa o ka wmo oie.

Aole anei hpl kaua e ku aJro ana i ka 4< Lsti o Hauoltt," e haafe6o pu i ke kolao* tilakiiā maoli ne 0 kela Alli pookela a ka Polamela, ao ke popkela loa no paha o na Moi i i kela Pae kooa au 1 noho Aiii Aimogu ai no keīa Pae Aina Holookoa. Pehea la e hiki ai i ka Oiwi Hawail i makee i koua aina hanao s e poioo i ka Muolelo o keia Aiii kaulan* lo» o kona aina. ai kona mau Koa kaulana h-JĪ aaaa i. a?i pu ka ama iloko o ka

o sa mea ka«a, Aole anei hoi kaua e kua mea heluhelu e haahe» pu no keia puno uui § Kamehameha i Nai ai, a aole aaei hoi e mau ana ka hooinanao ia me ka moa pu ia o ke aloha Alii iioko j o ka Puuwai o k§ Oiwi Hawaii j Oīaio no kooa Aiii Kaeaahao, a { juo koea Aiua, pookeia. . aij Ikupono i.o no e kapa ia rre" ka. ihanohaiio. . "0 b Paredaiso o ka Moana Pakipika, !! Ua hoea io mai no ua Alii Kauiana nei i ka **T,r> o Haooia," a na hookipa ia eku la no hoi me ke ohohia ia ena poe o ke Kapita!a mna loa o Hawaii nei, ao ka Home Hanea hoi o maua ®e Senatoa Lunakaūawai Mskekaa ē hoho hoo. hihi mai nei i ke "Ala Uiili o HsBu»kaa, ,> «e lawai'a ana i ka ' *pohi mikiiiiki M o ua Aiaa Kihi ioa «la " Aloha ao p&ba ka aina* h»o«u o k%m e MakeWo r a ms ia aina hanau no nae o kaaa i

ftia xbu» mfti ai ke l'eipl kuloko,' ī ka papa koonoe hooaehonoho k»Qft » k» Nai Aupani kkūiau* o Hawaii o«i, Hioamt»ft w*l« no hoi k» olu iuo* aoii oift anoftoo inoioo i ko fc»o4 hauiu, ake, o k« ano lhfl( la 110 nae paha ii o ke ola ana. R liie oie aoa no ni 0 n* fc*nakft alakai 1 e k& aina. «o na«.e haale ka uiooielo liaōian» 0 Lihain» alab» l &eia a!o uma atm 0 like o!e map»ea» o iift Alii ithuleiio me kdft Ālii Kaiana, ai h»wi»aki ai hoi ka a>i)koHh»ua uianaena. 0 K»t»eh»mēhft iae keia AUi ko& lnolaoa 0 ka M >kopool S»ili 1» 0 1«!© f. .Aole Pno)