Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 33, 10 January 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kak'au ia no k~ ponsHikai o ko %a (līoku Po« helahelu) KE KAUA 0 NUUANU

I k& noho aua iho ro c Kaiane ' iloko u k& ha'e e nono an« o Keleia>uku t ut» kamai! : o kok* m*j k uo o Kaiaoimoko i* Kai&iia, na )>i» aaea no hoi i hoike £OUb i» iī»&i iīis, a sxi© ka OWO P l5 iīui tnftolj no dqshoO hoo«_ o Aiīi o ke Aio o Kai3aebaūseba iais« J- ks luhe ena o i k€Ea' hoike o koo& ho« «lii i *lo pa iloko o n» Ihaeha 0 ke kahaa k»aa o ka uaāewaew». q« h*slele koke iho Is o*a ? WAhi e uoho ana o Kelh ' • ' he!« pololei S»k» !t «n» 1* • Kaaaehaoieha me te «kt e <t,. >, =i:i pu tce Kaenehameha, ī koo& halswsti ah« no iu« lre Alli Kataeh*rEeha, us' kaajrfliio kok« aku Sa no oia i eeia mati olelō ia Kamehamehe, **K Kamehameha e! H?aha keia ohaiuu o keie poe ia'u, • keia poe hoopiha wh'i vra)e iho u; ? Kai no m ike no oe e ke Ali; Kamehnmeha, he nmi kur»»mji<-no makao f u iku hookahi ai i ua katsa maiaaia eelokoa, » ihen ino la keia pue .. paakai. Auhea a>ai oe e ke A'n K»*meba« meh-i, he Dfsui ia u? «•■• la no hoi o« ) uioku .( Uiwaii, ae hai aku' no nae W ' 1! >■■ oe me kn hunahona ole i , * * ana Wau ma ke'a ■ a roai ia o£ e 'ke Ali-. iki loa ■« tu», a he make hiiahil<t • .-oi : • " Ika pau »:• •■ u • i '<• "i o!t-io a Kai&ua i« K. >:e:> o feona leo •ae ia -n j i;t a a". pololei ••e iiai ni« koaa il « Nahiolea. a hoike aku i • .1- < n ; -.ne;« apau l 1 hoike ia 'm.i i> e *ekahi man Alii, Ua ii ■>■■ t> ! mai Ja HO hoi o;Xaaiaa. kk" 'a* u n.e a Na- : hiolea i keia man olt o a Kaiana e hoifce nei i sona iM i hanan. la oanawa hooholo !ik« iho t.t laaa e haalele i ka'aot-o o Ksa.ēharoeha> ] ae huio i Oihu, a ku .iK'a-i mai.npp' o Kalaoui pn'e ke Aiii Aiuioku o ! Oahu, Ke i'K'* se la kaua e ka inea heiuheio i ktia piiikia i ulu o^a 1 . Kiwaena o ke Aiii Kaiaua me kona Haku Alii KauiehanaeMa, si bota oaai oae keia ō ka huwahawa o k*?kāhi m«u Aiii ia Kaiaha, a aole Wale hoi oia wale noj akH, ua hoea pu luai keie piiikia oaauiuh o ka iumailio wale no ka hoohihi o Kaahuaianu is Kaiana ke Alii tant ka n:aikai o KaUal, a nlu raai ka hopo iluko o kt) Aiii KameTiaajehft eo ke|a Alii Kauai» oiai, he aJij Uko iā no keiu i na mea kana a naua uo hoi i honlako mua mai e Karoehaa>«ha me m mea kaua a UK haole, a manonii p»ha o kela āiaeo iklakai o na Kuhikohi-puu-ooe i ke ato o Knmehaiueh». no k» roes e pili ana ia Kaahuiuanu t oi* hoi i ua P»ha e iiīo ke aloha o Kaahuomiau » «eknhi «lii ukot» mkn, « huii « kit» i* Kamehameha, h*? kokra maikai o!e ia ma kē alahele o ko Kamehameha fa«nit" Aii'Aupuni, Uā haomakaukno koke iho ia n c j o KiiM« i «tt»ns Pte KKn«kf> t a|i m «ōākāUkan pu no hoi oNh j i lm kon» hoahanao,' ni ka niākaii- | 1 kau an» o ko l#u» w»tJ ww»a s ko liiua maa kat ain, \%n h.s&!eU kok« iho 1h no lau« ia Moloksi,|] m uiai !»•« p»e 1» »;« k*j] k* Mok npuni ** j ] Oahn, * t»ai kek wahi aial o® l KooUi 1 i a'aka' us»i *\ ni« 1 knna ■ t

poi* kanaka a MĪn w«k- u'» i k» ht?lī pu aua iue Kalaoikopule. «oai' la o Ka|ana 1 ko lau» h^aiele| aaa me kooa l&ihaoau fu 'Kft&6hft-j oieha» a ua I»We mal la ho! ! kal !au» un>u laanHn; uo k*» apn | uo Ia KsUa!kQpQ]f. liW lh{« la keia i mea loaik»! toa i kv umuho o Kttlaujkupuie, h na hookipa io «iāi U no ob \ keta mao AĪii aiua o tCatr.fthafn<?ha ene la, a -houiiohonoho aku i& i ko laknn no ka boi koe %o& aiu ia oiehameha i koua manawa ' b hoea t»ai ai i Oahuī ke!a haalele ana no hoi n

K&iana ma ia Mololai, ua liulio koke &e !a ne hoi o Kaeoehameha i kooa mau koa, a ®e koaa mah : Alii alaKai, a fa.ooiofkftjjjjtau. koke iho la no i koaa oiau auwaa no ka holo kaua k-oe māi i& Kalanikupule. I ka hoea a&a o na aawaa o KamehA.oieha i OahUi ua übi pu ift ifao la ke kai oaai Waial&e a hoea i Waikiki « q« auwaa kaoa o te| Alii Kamwhameha. V# hoolele ia keia mau koa o Kamehameha ma ka fepo 0 Oafca, ai p«e ana no i ka nina, m faoo*iiaka koke iho !a ud o Knaieharaeba e hoonohonoho i kona moao^, »e hoomakeukau pU aoa i kaj papa konane hoonee kau* u>& kona' aoao, ai korua sui ia oo hoi oia ej kona Ijom kaulana Kekuhaupie, a oie ke fio?oate, a me na pu kaua nui no hoi o ko inehameha HOst\ H© ekolu paha U n k<-ia Imnlnla tuaikai ana o K Hi' !t:.( f-?ih i kona aoi»o\am. f »i ... i)0 0 K- koll; II kft ltt ' O'Kuiia p..n it.iu >-kii t Oahu, ua pii aku ia oia me Ke«wfeokī«iukona # a e® kekahi mau A!ii elua o Oahu, a 'he oi«n Alii hoi i huli mai ao m& ka aoao o Kamehameha, ae 'pii ana hoi i uka o Hauhaukoi, Ka« IPal&ma. He huakai pii iou awa leeia a ke Alii Kamehameha i kela Wiiai, oiai, aia pu ilaila knhi i ku jai ka H<*i»u alii o L ;noi*^kup9lii,. [a ma *i0 K&meb*urkehu nuu fna nui no hoi, ai ao pti ia no hui ji ua kapu Hi-iau o na akua o' i.Hawaii nei, ua heaio ke kapu o ;keiaH-iauia Paiea Karneha.a>eha. Ua ku ibo la ka papa inuawa s ke Alii K.amehameha, a m hootna : ■ aaukau koke ia mai la sa »ha inu awa o ke Alii ai ( ka makaukau an» o na npu nwa Kamehaaiehu me kotia o:au hoaheit> pu rna ia huakai, ua inn awa iho la lakou, ai ka pau ena no o kela aha inoaWa a ia Alii Ktiuipbflmeh;i s ua huii hoi tnai !a iakeu no Ikahi'huolulu o ko Kaaiehamen»! mau paali koa, oia oo boi o Wai« 'kiki. I ke:cahi la ae ao ka eha nu Ihoi 0 s»a ia o ka pae aoa aku o Kamehiiuieha i ka Mokupuni o iO.ihu, \m hootala koke ibo Ia o'i i | koua nee s:\ua ana aku iaiaa o jna koa oa Alii K.9l&hikupule. Ma ika aoao tnai o Waialae, a ia ma ia [ii'.a .■ n» pu wi ii ;> \ o Kamefaameh<t ji kapa ia o Ilueloku ame ka Hunalele, ai hui pu ia sku me ka ;puali koa o ke Alu opio Hekuat o ke keiki oo hoi a kj Kamehauue-ha ksiiiaina 4 ei ,kapa in, hoi kona ouali koa o Kaikaoa, a he ekoiu i»u ko lakou noi (1,200-)' Ka Puali k,ja Aiapa aku, a l l ho«a aku ko lakou nui i fea eono iau (2,400) a oiaialo pono: no hoi 'akou o ke Alii ai kokua pu ia no hoi e kuna Kua kulaoa Kekuhaupio, Mai Waikiki en&i a hoea i ka P>»uu-Hawai, malona iki aku o Kunawai, ua piha keia mau wahi i na koa "o ke AI ; I Kamehaoaehe» O na Aliiwahine hoi oka pualf d ke Alii Kamehameha» a ia faoi ko lakou wahi hoolulu uiā kai iki aiai o hui pu hoi me !« puali ko* o n« Atf! opio & ke Alii Karmhgmeh«, ai kiai ai fao* lakoa e ktkahi puali koa ikaika o ke'AH! Kamehameha» Ma ka aoao makii t«kq nei r, Mae-' mae m pna!i koa lehuīehu o Kacneh»*neha, * WMk» sei! hoi o Maemae ko Kalmikupule nmn pu* »li kōa lehuh hi\ » uh olelo i« ua uhi p-<a ta Hit ho* o uka o kela wahi m«i Poiwi aku r> hoea i Lutrahß e nn pu ih koa !ike ole o ke Alu MKmKi pni', a ».i* iwaen#. knnu o kela pn«!i koa o Kalauiku | pule ■> Ka \na me Bof\a Honhaunu, N*hiolea, ft he raau kanaka koa hoil i ma* ina kahua kaua Stke ol* | (AoleiPkU.) |