Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 35, 24 January 1924 — NA HOONANEA O KA MANAWA KA LOKO O WAINANALII [ARTICLE]

NA HOONANEA O KA MANAWA

KA LOKO O WAINANALII

O keia loko, oia kekahi o na loko nui loa o ke Ahupuaa o Puuanahulu i ka wa kahiko, a ma kahi o ke aa pele e waiho nei i keia la, oia hoi kela aa pele i kapa ia o Kaniku, oia ua loko nei i hoo lilo ia i aa e waiho nei a hiki mai i keia la a kakou e nana aku nei i na palena i uhola ia mehe moana-wai ala, a he ku no i ke kamahao ke nana aku ina hiona o kela loko kaulana a pookela o na la i aui loa aku la mao. Ina paha aole i pau keia loko i ka Pele, ina i keia la, aia he mau tausani o na dala e loaa ana i ke aupuni mai kela loko mai no na lau, mano a kini o na i'a, awa, anae, amaama, a me ahole e ola ana maloko o kona mau materia kulu wai e uhola ana maluna o kona ili a me na kapuai kuea paailiona. Ua oleloia, a ke akea o keia loko he 1 1/2 mile a o kona loa he 2 mile a oi, a ke nana i'o aku no, he mau hoike io no e hooia mai ana ua pololei i'o no kela mau mea i olelo ia e na poe kahiko. O na kuapa o keia loko, ua olelo ia aia maluna olaila e ku ai na papai hale o na kiai loko no ke kiai ana i na poe kolohe o ka po, e kii ana i ka i'a, a oiai aia ma kahi o na "ha" aia malaila kahi o ka i'a e pikokoi ai i ka wa pii mai o ke kai a komo ma na "maka-ha" o ka loko.