Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 40, 28 February 1924 — HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA (Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO HAMEPILE KE KAEAEA O NA ULULAAU AKAU ame Nina KA UI O KE KIPUKAILI O MONATANA (Unuhiia e Hoolale-Kauakanilehua)

No keia mau olelo a Manase ua hooko koke aku la o Hamepile i keia mea, a iloko o ka m&nawa pokole, ua noho malie ioa iho la ka moonihoawa iloko o keia wa. E hemo mai, wahi a Hāmepile. Ua hoomaka aku la lakou nei e kolo iwaho. Aia pu me Hamepile ka pu panapana a Mana&e, ka pahi ame kekahi auka kaimamaika i huna malu ia eia i ko lakou wa e eli ana i ka lua maina. - I ko lakou nei hemo iwaho ua noi koke aku la o Hamepile ia Paulo e haawi mai iaia ke pihi makai, a kau ae la ma konaj umauma, a iloko oia wa i huli mai ai oiai a pane imua okona ] mau hoa | Ma ka īnaa oke Aupuni Ame- j nka e hele ana kakou e hopu i, kela jx>e apau e noho nei ma keia wahi. E awiwi kakou 4 ] Ke %enei ollam<pile ikaao' ke kukui maloko o ka hale o ke kanaka elemakūie, a ua huh mai la oia a paiie imua o Paulo.

E Paiilo e awiwi ae ma kahi i koopaaia ai g tia paahao a hookuu mai ia lakou nei, a e alakai mai.ialakou noka hoopuni ana Ikelahāle. Ē awiwi oko kakou ola keia. 0 oe 'e Manase e uhai mai mahope au, aole he manawa hou aku na kakou e apa ai. Ua hoea pono aku la o Ilamepile ma kela hale e a ma ke kukui a kiei aku la oia ma ka pukaaniani, a ike aku la oia i ke e ku ana imua o ke kahunapule me Lonala, a eku ana hoi ka elemakule ma kona aoao. Ma ka aoao hoi o Lonala e ku ana o Puupuu Nui, a o kekahi mau e ku ana laua mi ka puka komo me ka paa ana o k'o laua mau īima i na pu panapana. Ia wa i lohe aku ai o Hamepile i ka pane ana aku a ke kānaka elemakule i ke kaikamahme. Mai manao oe ua nalowāle kau mau mea huna ia'u, oiai ? ua ike no wau ua aloha ōe i kela kanaka opio, oia hoi o Paulo au hoi 1 lohe ai mai ia'u aku oia ka ona o keiā waiwaī. E hiki ana paha ia oe ke hoole mai i keia manao a'u aole no e hiki ia oe ke hoopunipuni ma ia'u Nolaila ke noi nei au iaoe e hooko niai oe i kuu mākemake ma kou ae ana mai imua ou e māre oe i keia kānaka ia Lonala» a e HIo oīa i kane nau. Ina wau e hoole ana? wahi a, ke kaikamahine Alaila e make ana o Paulo Hohaka ame kona * mau hoa ma ka la apopo, wahi ā ka elemākule Ua k«]ou iho la ke poo o lese llplo a liuliu huli maila oia a pahe me ka tro kuoo Ao!e !oa wau c niar<» kt Lonala i keia po. Aole' Aolp loa! Iloko o kola wa i huli mai ai k» ♦ kr ikule a pane imua o Puupuu - Kiu. t Puupuu Kui v ksi aku i kela mau pauku lims> cnaei\a a lawe mai maanei imua o'u 0 i*e e ► . Bukona, kekahi o kona mau

kanaka, e hele aku oe a la-we mai ia Paulo Robaka imua o'n ano. He manawa ole ua lioi maila o Puupuu Nui me na pauku hax) enaena a waiho imua o ka elemakule, Ke ike nei o lese i keia mau mea apau, a ke naka haa~ lidu nei kona pauku kino me kaweliwelino ka hopena eloaa ana i kona mau hoaloha. « « ..*• .t* . _ -L! —

He manawa ole ua hoi maila 0 Puupuu Nui me na pauku hao enaena a waiho imua o ka elemakule, Ke ike nei o lese i keia mau mea apau, a ke naka haa~ lidu nei kona pauku kino me ka weliweli no ka hopena e loaa ana i kona mau hoaloha. E kali malie pela! wahi a ke kafkamahine i puana malie ae ai. Ekalipela! Heaha! wahi ake kanaka elemakule. No kekahi manawa aole e hiki i ke kaikamahine ke pane mai, a iiuliu ua pane maila oia me ka leo haalulu. Eiike me kou paakiki aole e hookuu i kela poe kanaka, ina wau e ae i kou makemake e pepehi ana anei oe ia lakou? |. Ua hiki ole iua kanaka elemajkule ala ke pane mai. Aia ka maka o na mea apau ke haka pono nei maluna o ke kaikama-. hmeJB ki ana nei oe ia lakou i ka pu ma ka la apopo, e hana ana anei pe ia hana ho mainoino? wahi hou a ke kaikamahine. A ina wau e pane aku ana ia pe ae, wahi aka elemakule, he mea ia e hoopilikia mai, ana ja'u. oiai ua haiki mai ko'u mau limaiiana i keia wa. alea, ua ae au 1 kou mau manao apau e ku'u kaikamahine. Ina ua hiki ia'u ke hoohiki no ia mea? Alaila, wahi a ke kaikamahine 1 puiii ae ai i kona mau lima, ke ae nei au i kou makemake.

He ui-na ana no ka pukaaniani lalele ana i kahi e ma kahi ake kanaka elemakule e ku ana, a iloko no hoi oia wa hookahi, he haalulu ana no ka puka kōmo owaho a hemo ana, a mamua o ka hoomaopopo ana o na poe oloko o kela keena i ka mea i hanaia, oia hoi e kau pono aku ma ka wāha o ka pu panapana a Hamepile imu liU \ ' Mamua pono hoi o ka 'pūk.a komo e hemo ai iwahoe ku mai āna o Bila Mnu rr kana pu panapana ame ka pahi e paa ana i kona lima. He keu aku kou oluolu i kou haawipio ana ia lakou riei, wahi a Hamepile i pane ma! ai me ka hooikaika ana o kona pauku kino e komo mai iloko o ka pukaaniani, aka manao inae ay aole i kupono ia haha au pela. E waiho matfe i ka oukou maii pu apau iluna o keia papahele» wahi a *Hamepfle i pane aku ai i ua poe a]a me ka mau no o kona ; haka pono ana māluna o ka ele|makule. He po-ha ana n ka pu ipanapana lele ana o Puupuu Nui iluna. Ē lele iluna! w r ahi a Hamepile, aole ka'u oe mau olelo paani, ke olelo au e waiho kela poe pu panapana ilalo e pono e hooko kokeiaena keonimana. 0 ku'u ano ia e īohe oukou, a ina ua kuli kekahi o oukou, alaila, na'u e oki kana pepeiao me ka poka |o ka'u pu. 1 He manawa ole Waiho ana he leono pu panapana iluna o ka papahele. E haka pono mai oe e Bila ia lakou nei me kau pu, a lalau iho la oia i na pu panapana eono a hookomo iho la mahope o kona lolewawae. Me ka eleu loa o hamepile i hana ai i keia mau han«, a ua hiki ole hoi 1 kekahj : okela poe e kuku ana iloko ke hana mai I kekahi hana maluna! ona, iloko o keia wa i pane mai; ai ke kanaka elejnakule imu» o, Hamepile. Utt hoike maī nei oe imua g! makou he kanaka oe no ke aupuni, ma keano hea? Ke manao mi au ula aiaopopo no ia oa, wuhi a Ilamepik', he kmika au no ke aupuui. 1 (Ao!e| Paa) 1