Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 43, 20 March 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kakau ia no k% pomaikai o ko ka . (Hgku Poe heiuhelu) KE KAUA 0 NUUANU Ma keia holo ana 0 Kamehauieha i Kauai, ua lilo no ia i mea ruaikai oie i ka manao 0 Kaaaehamehā, aka/ maTCb«fi 0 Sa rhanao,hoohune kaua 0 ua AHi 0 Hawaii. ua ae aku la oTh ia manao holo k«Uti ia Kauai. waiho hoi kaua e ka mea heluhelu ia Kamehameha me' knna maō Ajii ame kgna puali ftoa nni e £§ aia » kt> kal {o KaiMiewaba, ae b'uli aku hoi kaūa i ke Alii opio Kanmualii o Kauai ayie kona poe Alii hoi. I ka hala anā mai no 0 ka Eiele a KameJia«iehi<. ne hoi ana hoi me na hoailoaa a Kaua»ualii i haawi tnfli af. ua hoomstta ikaika loa mai ld na AHi lehulehu 0 Kauai e koi ia Kaumu.Uii e hoomnkankau kaun rto ke aii kaua.no hoi ia Kamehuuieha, a mi:riu!i oia manao koikoi no hoi 9 ua Aiii Kauai, ua olelo ana hoi ia Kaum'ua!ri i keia tn<iu oleio. "Auhea oe ē ke Alil Kaumualii, e aho kakou e kaua, ha hiiahila Uinoii iHi ku haawi pio waie a&u me ka nohi. Uopepe wale aku t enalaio o Heia Aiii o Hawaii." i Mauaiii o ktia mau otelo a c>a ; Aiii o K«uai i ke Alii opio Kau —' uuueiii, a kamailio aku la i koua |Makuahiue i keia . mau oielo ano' Ihaahaa ,no. | M k. ttu Makuahiae, lra Haku hoi nona ka aina 0 | Kauai nei, Pehea la kou manao i keia oaanao pu*e kaua 0 na Alii e koikoi mai eei no ke kaua? Ia manawa pu eu hoi i niuau pu aku ai no hoi 0 Hlauiuuain i koaa uiau Kahuua alakai* ai &oua mau kiiokilo aiua hoi i keia „uiaau hookahi uo. "Pehea ko oukou mauao i keia maaao 0 ua Alii 0 Kauai uei e koi aial uei uo hoi i ke kaaa uie Kaoieha— uieha, E uana pu inai hoi oukou uie kuu Makuahiiie Alii* ao Haau hoi uuna ka aiua 0 aei?" Ikeia uiuau ana hoi 0 Kauuiuaiii j i ka ouauao 0 oa Kahuua uie ua| kuokiio aiaa o Kauai. ua Uuli koue. uitti la ka Maku&hiue Aiii oua,! oia hoi 0 KaonakaUeleu a jtaui:ūiio! euui la i keL Keiki i keia u.i.<u. oieio- . 1 "Mt kuu ke»k< el Kuu piko uei | 1« a heaao 'waho. ao kuu uiiu&uiiua; la a ktul«i !a i ka la, aiaiu ka j hoi *e ue i Rela pu'e kaua a uj» ! Aiii 0 Kauai uei e kui uei ia oe< i He koi uaaupo keia a ua Mii e! koi uei ia { oe t & mai *e oe i kal Ukou koi oe* oiai," e lui akui uu wao ue « kuu Kāuia« Uoik» uia/u«i ke ka"laua aiua »suv.| ua au i hala aku. u .", | - I ||| t a« i k«i« koi * k«u £.10* «ia . ka ihu 0 k#< t tfuaa la j*«ku, wai ue; I k«|

kfti 4 U'* help ua niho a. kihele,i ka enaka- Oa okalakala ria hoiu 0 Haupa 5 ka lae. , Bia la ;jia wijl ka hnelo o Keoloewa, ua haikaj ka waha 0 t:olaify t e kau Kama e, toa; ae oe 1 |keia kui knua a ko poe. A'ii. E ka oieio U hoolohe 15 wiki na waa e panee 1 ke kai e Kaumu •iiii, eia aku ko koae ke papio mai ta ika ale k»?. wijti e kuu keiki e, » ma ; lohi ihu ma kii hooko aua i keia onau O'elo a'n, kpu Makuahine," . Ua olelo !a he Aliiwahiiie'. ika kiiokilo 0 Kamakahelei.» he wakine hoi i ao ia. i napa e na onll 0 na ao, ai na ike hoi 0 ka 'po. Aole e hiii i hoole ia kana mau olelo ku|ii — kuhi. Ua hiliaai nui no hoi 0 Kauui'.ialii i na oleio a koua makoahine, ai oi aku ia mau olelo i kona manao mamua 0 ka hpike a aona poe Kahnname koua |nau ■Kilo/a' knhikuhi pnuone hot. I ka lohe aaa o Kau uuaiii i keia u?au elelo a koao ua kauoha koke ae 1& o«a 1 uuau Alii me na kanaka e uiakaukau iioke.u.a waa 4 ae hoOjkali ao hoi ua iako kaua iiuua o r ua . wua. aoie uae uj ka mauao aku. aka, uo ka mauao haawi aku uo ia Kaiuehameha-. I ita heie ana 0 KaumuaUi a kau iluua o kona waa-k§iulua,j ua ' an ae la koua mau Ka.hilf lUiihi. oia n«l na Kahili f k«4>y 0| KauUuiau oaa, Meia uuikaai-i uaua 1 keia iho apa. a kau iiuua o koua u«au .^aa- f ~fc*uh>a. , J | r A k*u 0 KaUuiUalii ii'i.un 0 koua w*o waa-kauiua, uh kau pa ae ia .uo Uoi ua. AUi koikoi o Kauai iiuu« o ko iakou uaau wīa», ao ka IpM.h» uoai ia uo ia ne aa-.uuaka.i. j.Uai uie K.aiieiiamena i a» iuuaim, «.>!»<* ua hoike ■ maopopo mai ia uq o| Kauiakaheiei 1 kaua 4«iki, eia o KauieUwiueha fee kn uiai i« ji ku 1 iiiUH, ai ike ih <uai ti.oi «.t!a iiiatpuii< uo 0 ka tkw kiloiiio 0 keni Alilwahiae s«»i<oi o K,,uu. Hoio ui&i ia no hoi jejh waa o Kauuianhi, » hoi<- a<iu U u<>.h:»i KO Kauieha«»ietta 'inau P'ileiuu" aaua, a 1 1»ko p mio hoi 1 na | kaus, o ua haole, a un -ia umKukaua : «0 hoi i hooiako pon.i in v ua ptr l'Huauu U-4 heio &a »vti! o 4 wahe a uiaweoa 1 ka aahu ahq«la' ioaaAiii nui o Hawai», I mai ia 0 Kaumualii me| kona uiau aiii ame na k*naka uo j Uoi, aoie Lae i iawe paa ia »uu u% aauaka koa o »e Aiii Kaueuuain, otai. aole ioa iioko oua ka; mau&o ,paoi a»ua ia Kaosthaaiaba-1 -»l ka hoea aua iuni 0 ua aawa« o Kauuiuaiii iwaeua kouu owaua* ua tke aiai ia oia > ka weua uia aau o ua waa kaua 0 Kamphameha* pu uaai 1« uo hoi i na «uwa* kaua i hale a piha pouo i oa koa kaua o ke Aai Kamehameha, * kaui iho ia kaua uhu i ka ike aua uiat i .ka uui uouauoua 0 ,ua j»uw«* kaua, ai uieaii pu ia hoi e iuMaukaua o ua Alii Aiuiokn u*i 0 |-ka Hikiua a ka la. I I&e pu iho la uo hoi ua Alij 01 jK*U4Ī i ke.a uui iauua |ka. au«a« kaua o ke ALil K4~j |uieūaui«hAi a koui" iho U | |uUkouk* hopohopo, a ho io»a|)so, |au U iakwu ua olelo a.ke -Vū«! «ahiue ao M bine hoi o ka &q\ « Mihī iho U t»k >u i jfcoot>aakl*i kaun sna la |Kt*.uej>?»- 1 ! Oifha, oiai, 10 k|u^j |mai ks4 n >i o <- |ui«t:a u»«u miwu kaoa« |l |pouo u i_ ua Hoa. ■. | |U* ia aku Uno "Jko ICa j wa* kaua e au.i»j j*i u* u paha uia ka e ka «ua iwaaua kaicf «i; ltt« *t* kaua 0 kt AUt Kiuaeh# -1 u>eha w I ka £ kft utUfyha. |«4a. m UmUI» \oke }hZ Ji - - - > - , - -4r -_== -L- -

KctMJfebauii.h4 '* iuiiu wiia, * «e la Mitt iluua o ka w-aakuuiua a KttuixjU4iii. ... . , Ilaawi ii»ai i4. u Kauiiiualii i kona aioU iu a panai akii ia uo Lui u Kuuieha — .i «e liluhu i« Kauuuuniii. Li Oiauaw» au i kauuaiiio ika a*u ul o Kauuiuaiii ia Kaoiehauieha i ktlu iuuu uieiouii) iui, uaaikai. ' He buaitai kii uiua uiai, uei uq pahti keia e Paiea .0 ka aua. «nai uei i k<j heie ta ka f«oa u kuku Kaiiaia.'* iJa paue aku ia uo aoj 0 Kam«4 Imiu.6 i kei» euau oieiu a Kauiuualii ūQo.uiiuoaka pu. t»ta kuua heia« lieleua. ._ . "fle buiikai . itui aiii keia a'u a M B>ii- He iiuakai iiui aloha pu ii». boi, ar ke aloiia uo ko kaua hui aua iho la, ao ke uo k» aiea uapa € ke ajii.'' Mauuuli do hoi 0 keia paue tufti, kai a Kauiehauiehu, uu yt tue wai'ia uo hoi 3 Kau*|jijaiii. i ua ,uielo maikai ia Kamehauieha. Da ,tiono qo keia huakai au ® ke aiii. ihio ia uo imua o. koa alo ua §l*i u K*uai» uo Kauai iiio la iiy a£au. Aoiiā aln a« a eaakou •£,. uaua aktt ai».o oe waie uo ©. Kaujfchauieba, uoiaiia, em hoi «a'uia 06 Kauiijhauitjii«i. Kou o Kauui uaai k» uka a ke kai. ua | wuUi apau o KuuaL, auuu-iuoi k© kauaku nui Uie ke aauaka ik}. | 0 «>a u wuUi uoi u>) uo< ia oe, oia [keia.. 00« ko aiii $e uia uku jao t ūoi _uiakou tue nu Aiu o.Kauaīi saaaaa.nialaW.aiu mi. U koa , . ku Luakau e iiooioiie aku. ai» " •••_ i I Keia 'iiiK! au* 0Ki ktia tt»au oielo a KaumuUii, n& uaua «Ku la ow aa r,ata i piha. i k* waimaaa, a pma «ku ia iae ka ieo ahma ia KhuuuuaU'. Kahah* J M r ?)av>iae WtJe ph ho» ;k«na>iu ,»ti eke «!<'. K[ M-*ikai I Ks.uav Hawaii naīi fa cb i Ika a!ihi 0 ka aina a ae se kuku pu }o<> tjoj o k.-i aUu, ar> ka hiā nua tfj& (ki uUiu!s.»brTi > e i|# jivsaka «0 A'iīi. Uh liwe asm la «o:.»»« ?a k«>»kr>i «iala.iH © Kauuiuahi. Maeim t w;d<i &;* hoi ka hauwi iiHiu aL' e k« Ahf v ua»kui o KUUHĪ.'' ' . U* u ».) > !\& k»U i is »M 'iiBii r <j» 'u!si, ua uiiia ih > !a no hoi wau koo likoiua'E'ii e KHumualii aeue 'keia mno Aiii po'e aiim hoi 0 |Hawaii.»» | Hoeuaaha iki iho U 0 K^ueu.i-. meha no kekahi uiaunwa» ahaloiloi no aae 0 aoua aviu w 4«. mak» no feeia haawi ain> u A'ii Aimoku o "Maikai Kau i ilemolele'i ka malie.*' Ai Ka luL a.u& 0 kekahi map ouauawa ■ *q noho ekeoou o!& aua 4 ua kauiailio hou aku ia o i 4 i keia eaau o!elo i kon& Hoa A[ u, :c- u* K« hoomaopopo uei wau i Keii haawi aina aae ka AI 1 t.uaijfcal a Kauai. He noho au« i, v l ka Hawaii, ai ulu a« ue hoi .•;* e holo e ike aku i ko »i ..4 uu;Xaf alaila, maIo»»!o€ ka hele .ta. loiai, ua eaakauknu uo ho ka āu in loe, aoie hoi 0 fea ai waie ui t nka, jua Ēoakaokan ka ha!e ki ~»hi *6Ji oha «Q t ao, a| &a hwpo ole, ua h<* ka |aiauaooae K&uuiualii» u. « ; Uoī uo og a Aiiī ui)4i«.ai o | KattMi« a uoho uo 1 ka 0 I Moikeha* hwi uo i u# ua u *>AUi*ua } . Maw a p&i'£Mu uo . !v* •* o Kaipuhaa. Kaua luui ka uaui a u uiaau k. nuu a I K«w« t boui f». oo ikt *!. «t.uuu« I oe* « « npoa» a Uī »10 ka aoiio fa«« o u* A«i, ao ka *utH uui t«iO« m t k*t£aUk % ī o«i ji* oe, K nanaiia ia no <e *,<!«&* jo k* mina, 0 «a t&ea t. ! k% I «»!*&* i k& kanak*, a j? '* ;v*i |k* ftleba ok* kanala ia , t»0i» •« woea bet>obepo ; ke ks -,!ve llili," * fAo!Mfa€)