Ka Hoku o Hawaii, Volume XVII, Number 50, 8 May 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kalr«a ia do ka pomaikai 0 ko ka (Hoka Poe heluhetu) H«pAi «e !a oKftmeh4tDE>eba i ke?a helenma ntri, a knkoke i kae 0 ka paiekai 0 Va nookn, alaila, kahea koke ae I» oia i kekahi 0 kona poe kanaka, e wehe ia ae ke kaulahao mai ka heleoma ae, a me iapaa no nuo ka itfleuma ilaaa. tJa kokua pii oaai la kekahi poe o ka a&oku i ka wehe ana i ke kaulahao, ai ka hemo aoa no © ke kaulahao mai kela heleama mai, ois 110 kons Oiauawa i kiola &ku «5 ua heleuma ala iioko 0 ke kai, me he wahi apana bao uuku ah^ I ka ike ana oke Kapena ika hanle 0 kela heleema ibko 0 ke kai, ua komo hou iho la ka minamiria iloko oua, oiai, ioa e' hiki ana kela heieunaa ilana o ka aiaa? a ua poho wale kela heleuma i kiola ia aku la iioko o ke kai, Ua kamaiiio mai ia ua Kapeoa nei ia Kamehamehal 'ao ke poho wale 0 keia heleuma. a «Si« hoi i lilo i mea waiwai no' Kamehamehft, 1 No'o ia waiwai i keia manaWa e itk« me ka'kaua aelike, ae hana aku aaa no hoi wau i na mea apau « kaU ai ia beleuma i uka 0 ka aioa, ifi uana no oe eke Kapeoa, a ,hiki i kou ike ana i kona kau hon i uka 0 ka aiua." Huli ae la 0 Kamehameha a kena aka la i kona' mau kanala iaupanl, e iuu iiaio 0 kela wahi i hor>lei Uai ka heleume, ae oloiaa malie i sela heleuiaa i uka 0 ka aina. i ! Oiai ota mea kaamaha iloko 0 ,ke kai, he mau mea mama jrale no lakou» aua hooko is» 1& keia kauoha a Paiea e kona poe ihu« pani, ae olokaa malle ia ana keia heleuma kauinaha a hlk! wale no i kona kau aoa i kahaone o a liio loa akn la kela heleuoaa ~no ke A!ii Aimoku KamehemeliH. 0 kekahi mea i m&halo. Ia ai ke Alii Kamehameha, oia no ke apo hopuhopualulu ole 0 kena hoopaka ana i kana mau olelo ahewa kekahi inea 1 heopii ia iuiua alō, f na ua kamailio ia kanaka a ahi paha no k& ohuuap t Aliii a ua olelo m mai paha trona ano tno, alalla, e iaUaaaoia i ka manaoahewa 0 ka lehulehu m lela Alli a kanaka paha e ahewa ia ana e kekahl poē. Penei o!a e hana ai. # 1 inanawa e ' hopu ia ai kekah» kanaka e ka liamuku. a hoo-1 paa ia uaha no kekahi hewa i hoaiii j ia iualuua ona, a-jlt .0 Kasnehacu§hs. i hoopai koke i kpla kanaka # &. aln paha I hopu ia. Ē waiho oia i ka 'mea i hopii la. iloko 0 k& | !sma 0 ka Haōnuku, ao kouahoouuai malu no U f kana mau kiu» &i olej 0 Kameh'aoiehā ponu! uo i kekahi manawa e hele av e hooloheiohe ait! ka ia oaAI a*a na hale noho «a kanek», 1 1 I kela loanawi I hopu i& al ka| lawehila a paa aku īa ma ka lima o ! ka Tta«mku, elilo *na no ia i mea | kaoQ*ltfo !# e na poe lehiileho ao' kela kanaka i bopc h, a\ ke ptha, i! ka mao*wa e p&],' oa helealn h 0 Kimehameh» eua 1 k» kiU 6 0* kale 6 na kauak», ae' «kOOt»belOftl •! I k» nu olelu aua 0 k* poe Qik baie, a &k ma k'ma nokiM u« u»kii i& h« \ *-\-i r

<, U r - ► ' lau aiu Jyi %pao akeu k&, ipio o. ke ola A a aoao beie iol U »o*o q ka Ia Kamehanaeha c boo!ohe an* m&waho o lt«Ia lohe !a oift 1 ka plelo AaLp Ic«kftbl mea ilpko o feela | fti)ewa en» I ka lawehaU e paa iukt U Uoko o ka \im o ka ftlailaj nlpnu ae la oU ma'kii aoao bei»?> ai koe& lohe ana hoU am e $pojß<» ana oo i k$ ano o kela kanakd Uwehala, alaila, nal?n «e k oia 1 ka blpoo h\ ow ka akau. £. hoolohe pa via i na kumu *bo«ra oka poe tttaka aoao ahewa. ae iK)oloh« p« *ua hoi oia 1 lia «uoau a ka poe e.koka& Ana i ka aoao o ka laweh|la. E hoom&o--popo pu ana o Kamehamelia ! kela poe e kamailio aoa no tca ahewa me ka apoao' paha i ka la*eha!a» kona iohe ana i aa olelo o mau hale lehulehu, alaiU, hoi oia i kona Hal« AiiU.«Uila, hela oia i ka nui o na.hipnu raa ka aoae o ka hewa, a helu pU no hoi oia i oa hipuu «a ka «mp ahena i ka lawahala. I kooa ik« aoa i «a nui o na hipua roa k» aoa6 o ka"ponr> o kela kanaka, elaile, e hookuu Ia ana kela kanaka lawehn'U, ai kona helu •na no hoi i ua h!puu ma ka «oao ahewa, a ioa AaCnui maoli na hlpnu ma ka a6ao ahewa. ulaila, e aHKwa U ana kela Uwehala, a ioA loaa ia Kamehameha ka manao kanalaa_iio kr ahewa o kela laweiiaia, alaila, kahea oia i kekahi poe ane 1 lohe ai i ka Ukou mau olelo ehewa, ai ka poe hoi ma ka aoao apono i ka Uwehala, e hele mai imua o kona alo aaie ke alo o kona mau alii, a kamailio na aoao elua 00 ka pono me ka bewa o ka Uwehala. Ua lilo keia hana o ke AHi Kamehameha i mea hookomo aku 1 ka manao hopohopo iloko o ka poe hoopii manaoino wale i kek*hi kanaka, a ua Hlo pu ne hoi i *aea e ike ia mai ai e na kanaka i ko Ka< mehameha mahao kanaka, ae aka ana hoi e hana ia ka hana ssul*k3 maluna 'o kela kanaka i hoopii ia m ai,. Mahope o kona hoolohe ana i na mea pili i na hoopli o kela kanake, alaila, e hoolohe pu ana hoi pi& i ua hoike ma ka k%, lawebfja, ae u!a i ke fblaQ?, o kēla UwesaTa« ai koaa nolio ana paha Iwae'na o na kauaka, a ina kanaka iawelawe hana oia, ai ole he kanaka wale paha cla 4 a$ hele afcu aaa maj kahi hale it kekahl hale akn, Sl!m1 anri kona'ola ma" ke hooplH waU aku mahope e hai, aUila f e hpomaopōpo loa ana o K&mehameha ! fcana hoepii a hooknn paha i lawehala e paa mal Uilokōo ka lima o'ka T!a. muku. TJa 1110 kein ano hann o Kamehameha ! mea kinai pu i ke #qo noho palauaUlo wal® aaa o k*Vah! poe, a hoopaa ak'u hoi Hoko 0 na k«naka t kona apono ole i ke tanaka S.e-a wa!e ma ko h-u ipuka hale. Mamuafnohol o kona hoakoakoa ana i ka Aha Hookolokolo sjo ka Uwehala 1 hopu fa, e hoakoakoa mao ana oU ! kona Ahakuka o na KalaoUlo» a walho imua o lakou 1 lte!a mau hipuu UI, a ifel paha ! lakah! mau mea "*n\ ! !oht a?, a wi!ho akū la ! te!a mao olenImīia o tce!a hlaiU, hoala o!a !ka hooVo!ukolo auei, ka lolie pe ana'o kona Ahaku\a j ua aoao elus, a pao hoi ka heokohkoio UtM o k* 8>«» i ahm U 4 *Uii«u Uw hou «U. ts« kpaa AU\w*&, * BM(doa bol o koha hoopuk» «B* * kami oUlo hookuu »iww* p*b«, « oiuau pu, oo oia i ia mioao o kona msu » hoobb« aku !* oU i Ukou mau wtbs#wth« sn« t «ol« tif» ko li b«ht! w*U aln ,nahopr o|a ta%os iil ot»to m y rx- f » aht , t y| ,

A māhopeo kela ooho ana o ka: Ahaknka, *latta t h.>i o\a e uoonoo l»oo i kaoa mea e liooholo 9!, olai.l oia no ka 'mana piha loa oka inake j tne ke ola 0 ka hana, naana./ ināeli 'no keU aHt keia' Pookela. oka Lahui Hawau, % iilo no hoi keia mau hana 0 meha ! mea hoopili mai ike aioha c ( konā mau makaaioana laU» oiai, ua hoomaopopo loa lakou! kgna inapao | makee 1 fea poao 0 ka ( maUIo 0 konsk malu, TJ$ Hlo pu^ioo hoi keia ano hana a IC|mehaUiieha f mea hookomo aku I ka hopohopo oka ffl«» "imihalā wale aku ti kona hhanoho," ae akahele loa al ka meahoopii imihah wale. aku i kone hoakaiiaka. [' (AoleiPau)