Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 2, 5 June 1924 — NA HOONANEA O KA MANAWA HE ANO O MAKALEI [ARTICLE]

NA HOONANEA O KA MANAWA

HE ANO O MAKALEI

Ma ka iho ana ka hikiwawe a ma ka pii ana ka pilikia. A o kela limu au i hao ai i haa ai aloko o ke po'i a kini paha, i ka wa e hiki ai, oe iluna e ike ana oe ua lilo a pau loa i wai wale no, a o kela lima elike me ka lipalawai au i hao ai ai ua nalowale ia a he wai ono huʻi hu'i kau e ike ana, Kamaha'o ea? ae kamaaina i'o maoli no, a hoopaha'oha'o no hoi i ka noonoo, a he mea oi aku nae o ka nani ke noonoo iho ina haawina kupaianaha a ka Mea nana i hooponopono ia mau mea kamahao. HANAKAUMALU A keia ke kupunawahine o Hikuikanahele, a maanei he ana a o ke ana ia e hanai ia ai o Hiku a nui kupouo i ka hoounauna, a ke waiho nei no keia ana a hiki i keia la.

KA PUU O HONUAULA, He puu nui a kiekie keia e nana ia aku nei e ku kilakila mai ana me ka haaheo a hanohano no no hoi a mahope aku o keia puu. KA PUU O HAINOA Aia ma keia puu ke kauahale o Ku me Hina na makua o Hikuikanahele, a ke waiho nei no kipaepae o ka hale i hoonoho ia me ka maikai ui ok a hoonoho ia ana, ua nui na poe i hiki ma keia kahua, a ua kakau i ko lakou mau inoa a hookomo iloko o na omole lehulehu e ahu ana a iluna o na kipapa pohaku me kekahi la au pahu hae kahiko. Aia mamua mai o keia kahua ma ka aoao akau o ka Puu o Honuaula, kahi i ulu ai ka ohia nona ka inoa o Ku Kaohia La-ka! a o keia ka ohia i olelo ia o ke kino ohia ia o Ku ke kane a Hina-

He ʻelua wale no pua o keia ohia, ke pua mai he lehua Ula, a a he lehua kea, a oiai hookahi no kino o keia ohia a he elua nae o na ano pua he lehua ula, a he lehua kea.

Ua maloo keia kumu ohia a ua pau kona kino i ka lawe ia i mea hoikeike a o ke aa ua pau no i ka eliia a lawe ia a he mau auwaha nunui alualua ke waiho nei ma kahi i ku ai o keia ohia o Ku-kaohia-la-ka. POHOKINIKINI He mau lua nui a hohonu keia aia paha ma kahi o 500 kapuai ka hohonu a o ke anawaena o kekahi o keia mau lua aia ma kahi o aneane no e 400 kapuai a ke kokoke oe ma ke kaʻe o kekahi o keia mau lua, e ike no oe i ke ano mania a ku hoi i ka makaʻu no kou kapeke no a lele oe i ka lewa me ka hiki ole ke alo ae a pakele mai ka make ae.

O kekahi mea kamahaʻo au e noonoo ai oia no ka ulu o na ano laau ohia liilii ke amaʻumaʻu ka akolea a me na nahelehele e ae no hoi o ke kuahiwi ma na paia o kekahi o na lua o keia poe lua, hele a uluwehiwehi ke nana aku, ua uluia mai ke kae oluna loa a hiki aku i ka honua o lalo e ulu lipolipo ana me ka uliuli e haawi ana i na mahalo nui i ka maka o ke kamahele auana pii kuahiwi e haawi aku i na hoomaikai nui loa i ka "Mea nana i hana ia mau launahele lipolipo." Aole oia wale no kau e noonoo ai e ke kamahele makaʻikaʻi aka o ka makani mai lalo mai o ka lua, me he mea ala he lua ia no ka makani e paani ai, a ina o e kiola aku i kau papale ilalo o ka lua, e ike ana oe i ka lawe hele la e ka makani aole e haule ana ilalo a hiki i ka hoi hou ana mai o ka papale a kau hou iluna. Ua kapa aku na kamaaina i keia lua o Kaluamakani, mamuli o ka makani o keia lua, a pela i kapaipai o Kaluamakani a hiki i keia la a ka Hoku o Hawaii e hiki aku la a hoikeike aku i na hiona kamahao o keia mau lua kuhoho laumania a ku i ka kuanoano a me kau kawele ke nana aku i kona hiona, Ke ninau nei paha oe e ka

Madame ui, a me ka Lede noheno hea, a pela hoi ke Keonimana hoomahie, Maihea mai la ka makani o keia lua i puka mai ai? He mea oiaio ia ninau ana, oiai e loaa ana he kanalua nui no keia mau mea.

I ka nana ana a ka mea e kakau nei, a nana hou no, a no na manawa he nui a ia wa i maopopo

ai, aole no loko mai o ka lua ka makani, aka, oia no ka makani e pa mai ana a amio aku la ilalo o ka lua a hiki i ka honua paa o lalo, a no ka paapu o na aoao a me ka honu malalo aohe wahi e puka

hou aku aku ai ka makani, nolaila. ua pii hou mai la ka makani a puka hou iluna elike me ka wai e holomoku ana ilalo o kekahi lua hohonu a hiki i kona piha ana a hu aku ka wai mawaho o ka lua.

Pela keia lua i kapaia'i o Kaluamakani, a aole no he mau o keia hiona i ike ia ma kela lua ina he poho a laʻi ku aohe pa mai o kekahi onini makani, aia no e o aniani mai ka makani me ka ano ahiuhiu, alaila e ike ana oe e kela mau hiona i oleloia.

A aia no keia mau lua makani mai o ka puu o Hopuhopu e pili ana me ka wai o Kipahee a ma kahi puukiai o Hualalai nona ka inoa o Makanikiu Puu.

He wahi puu kiai keia uo Hualalai, a he puu loihi no hoi a kiekie e ku ha'o ana mamua loa aku o Hualalai, a oia wahi aia ma ka aoao Kohala o na pae puu e kupuni ana i na kualono a me na Kekaha waiole i oleloia" kaha-ka-weka." a o ka manao oia, he "aina wai ole, a ai ole" i ka wa kahiko o na kupuna i hala mao.

E ike iho e na pulapula o Hawaii opio i keia mau mea a hoomanao iho he mau mea ia e ko  mai ana ia oe e hooikaika e hiki aku i kaho o na wahi pana kaulana o kou aina au i noho ai a kupa, a e makaikai aku hoi i ka na mau kaiaulu pookela, a hoomanao ae i ka lokomaikai palenaole o ka "Mea Nana" i hooponopono a hoonoho ia mau mea kamahaʻo ma ko lakou mau palena i kukulu ia ai i kinohi loa a oia kukulu ana no a hiki mai la ia kakou nei i keia la, a e mau aku ana a pau ka lani mua a me ka honua mua, a hoea mai ka lani Lou a me ka honua hou. A manei ke hoomaha nei ka mea kakau o na Hoonanea o ka Manawa, me na hoomaikai he nui i ka Luna Hooponopono a me na kaikamahine hoonoho hua kepau, a me ke aloha pumehana i na poe heluhelu o ka Hoku. Ka Ohu Haahea I na Kuahiwi Ekolu. Kona Hawaii, April 30 1924.

Ma ka Poaha Iune 5, 1924 e malama ia ai na halawai o na Kalahu Republina a puni keia Pae aina, ao ka hana ma ia ahiahi. oia no ka waiho inoa ana i na Moho Elele no ka Ahahui Elele e malama ia ana ma Honolulu i ka la 14 o Iulai ae nei. Ma ka Poaono aku o Iune 14, e koho barota ia ai keia mau moho Elele e na Kalahu like ole.

Nani na hana o ka Poalima nei.