Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 3, 12 June 1924 — E AHA IA ANA O HAWAII HIKINA? [ARTICLE]

E AHA IA ANA O HAWAII HIKINA?

E ka Lun ahooponopono Kaulana o Ka Hoku o Hawaii Aioha oe—ae mai i keena no'u no kekahi manao akea a ha. mama,anona hoi ke pooe kau ae la maluna "E Aha ia ana o Ha\yaii Hikina?" Ua maopopo i ka mea e heluhelu ana i kela mau huapalapala ka manao oia mau huaolelo, he ninau kela i pili i kekahi hana e hana ia ana f a e hoolala ia ana e kekahi poe, a puulu, a pohai oia auna like, e kukulu aeimikini, politika kalaiaina no ka~ wawahi ana i'kela kaula hao kila nana i hoohui ia Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana, a oia ke kahua o kela ninau e ninau ia nei ma keia manao hamama. Ma kuu heluhelu ana i ka ma— nao i kakauia e ka peni noeau a kuukeiki Jos. N. Koomoao k a la 1 o Mei 1924 nei, nona ke poo. "I noho ka Hanohano ma kou aina, M a maia mau manao Akea o kela alakai kilo Aupuni o Hawaii e ola ana i keia la i loaa ai i ka peni e kakau nei na mea e hiki ai ke pane a kukala aku i ke akea no *a hanaia o kekahi mau hana e hookue ana a e wawahi ana i ka Aelike Hanohaao o na makahiki 1 kāa hope ae me ka manaq> kaulike a iokahi o ka lehulehu koho balota o ke Kalana o Hawaii.

i Mana manao a'u i heluhelu aj V eia he mikini ke niniu nei a he * poe Hawaii na laia o keia mikini 1 nana e hooniniu nei na huila, pela 1 mao;U na hiona ke nana aku ame , na helehelena o keia poe e ake > mainei e hoohana mai i ka iakou > mau mea i ake ai e hoohana me > ka mikini politika, a maia ano 1 lakou i manao loa ai e lanakila. i aua lakou, a oia keh e hoa'o mau i mai ia e hoonioni a hoeueu i naea, e maopopo ai ke kue ole o ka, 1 iehulehu, a i ole ia kue pahai > keia mau hana. I ka wa a lakou e ike ai ua kue kekahi mahele ona mana koho,, alaila, hoohana koke kela mikini, 1 aia wa e ike ai ka poe e 1109niniu ana i ka lanakila ame ka ) peloke o na huila o ka mikini, alaila, kaohi ia ka hooniniu ana o ka mikini. Ia wa e k&hea ia ai na poo o ka mikini e hui a kuka hou no na hana e hoonee mua ai ka mikīni, a oia ka wa e ike ia ai ka nee anab na huila oua mikini EHke me ka'u i lohe mai ai mai kekahi keonimana mai, aia maloko o kekahi o na keena oi - hana poo aupnni o ke Kalana o 1 Hawali, aia malaila he e ku nei a mai keia m!- 1 kini aku e nee aku ai a loaa kona poe paalalo e noho ana a puni keia kalana, a oia ka lakou e hoohana aku ai i moa e holopono ai ke kaa ana o ka mikini, a loaa ka lanakila, Om ka mea i olelo ia ai ke pua n© ka uahi aia no he ahi malalo, Haaha ka piii o keia poomanao e otek> ia net i na mea i olelo ia a'enei? Eia no, ke m&u ia mainei e hoaia a hoomokuahana "keia ninau i hana ia a ike maoli ia kona oiaio a kaulike ē wawalū a Immi ioa i kona ku mm ana a e hoihoi ana a kona kulana «wāuikinohi. mea ha'ohao nui no i ka wwioo aua ka hoouiu m ana o mau hana e hoala ia uiaīiKii,

*km puulu o Hawaii liikinA • makom*ke cn*.inci c onou i| woiw keiwkoa aia ko iakou aoao' o Xlii.waii Hikina me kn n&iiA ok'; iM* *piiky lumohAuo h*u*i* oo ii* kau i hala atut 4 ua imui* koho iehulehu o lla»&ii Koaio h«n«. U* »*>popo fcaa Akio«ua ime poliUka e hoohmin i& •* * ***** o k«U mikiui ka h*>on<*? no ka iamikU* ka l nu l * i t onou umū. ! ! a ° ** *n* 0 kolLAlii Luu* I Aupum k)CKU> C uoiio uoo &&* ? m* k«k&hi oih*wa kohoi»* i k* Whulehu e h\Kn«H)k u*h*nft ( n lokalu o n* | * iiawAii iitki«« iuL \ iiawiui homolmn*. & u* Uk<?« i uit? ke keiki t hosto *u* e p#(ipxi uamu i»-

j Aole i noonoo iho na poe nana e hooniuiu nei keia mikini. aia . no, he la e ike maoīi ia ae ia ko ]a— kou mau helehelena i huna ia me na poo kii, a «īaopopo i ka lehulehu na pop o keiā mikini ame na paalalo, a oia ka manawa aka lehulehu e kiola aku ai a haalele loa aku ina poe oia pohai, aua olelo ia e na loea kakaolelo "he i la ko na ilio apau."

noho pouliuli nei ka lehu koho balota oke kalana a puni o Hawaii, ftie ka maopopo pono ole ia lakou eia ke ku rfei he niikini maloko o kekahi keena poo o keia kalana, a o kp. manao oke kukulu ana i keia mikini loaa ka mana ame ka pomaīkai o na hoaloha eai mau ai ika i r o bipi ame ka apana palaoa. Nolaila ke kukulu aku nei au i keia ninau akea~ariaula imua ou, e ka mea koho balota, ke kane, ka wahin \ na keiki kahe i piha nia makfchiki 21 ame ke kaika— mahine i like me ia kona mau makahiki e loaa ai ka mana e koho balota a e koho ana hoi ma Keia kau ina kenekoa ame na lunamākaainana. He mau kau ahaolelo aku la i hala, a ua hana kakou a kukulu ae he kiahoomanao poina oie, no !ka manawa mua loa ma ka moolelo o na hana koho balota malōko o keia Teritori, a i kukulU ia māloko o ke Ka«ana o Hawaii ma ke koho ana iiia kenekoa felua no Hawaii oia na mea Hanohano, Robert Hind ame George P. a maia koho ana i kukulū' ia ai ke kahua o kela olelo aelike keonimana a hanohano e ku nei a hiki i keia la e makemake ianei e wawahi a hoopau ae i kona ku ana he Bpb hao kila o ka lokahi o ka hikina ame ke komohana.

Maia koho ana ua haawi ka hapapui o "na mana koho o ke Kalana o Hawaii i ka olelo hooholo kaulike a pololei na Hawaii Komohana na kenekoa a olā ka hoomaka ana o ka aelike hanohano a kaulike mawaena o na aoao elua mai ia manawa mai a hoeai keia la. . I keia la, eia ke lohe ia nei o J. W. Russell ka mo"ho mai Ha— waii Hikina mai e holo m£i ana, a hui pu me E. K. Akina kekahi o na kenekoa o Hawaii Komohana, .a oia na moho kenekoa no Hawaii Komohana ma keia kau • He ha'oha'o nui loa ko*u no keia hoohul ana oE. K. Akina me kekahi moho o Hawaii Kikina, oiai no hoi he hoa kenekoa no hoi kona ma keia aoao oia no hoi o Robert Hind a o ka mea hoi nana i paa ka hanohano o ka noho kenekoa oka apana-1 ame '2 oke Kalana o Hawaii ilokO o keia mau Kau o ka Ahaolelo o ke Teritori o HawaU i noho ai a ka lehulehu kohohalola o ka Mokupuni o Hawaii e haaheo ai a e poina ole ai no ka malamaia o ka hanohano ō Ke kulana kenekoa f ma ha p&paheie oka Hale Kau[kanawai o ka Aha Senate o Ha- ; vmi. Heaha ka manao nui o kaa mau hana eh*n&ia mai nei a e heolala ia nmj&awaii Hikina, oia ae manao oka mikini polotika i makemake iaia e hooniniu i mea e maoix>po ai ke kulana ikaika a holomua o ka wkini, ; (Aoie i Pau) ]