Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 10, 31 July 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kakau ia oo ka pomaikai u ko ka (Hoko Poe heluhelo) 0 keia ae la ka Moolelo e pili ana i ka make ana o Kameha— meha, ai hoikeia hoi keia moolelo eke Alii Kakau Mooielo S. L. PeieiiK>lani, a he mau mea hoi i ike maka ia e kona Kupunawa— hme Kahahana. Eia hoi ka mea i hoouluuhi iae Rev. F. J. Pogue, ai ioaa mai paha iaia mai kekahi poe Haumana o Lahainaluna, a me kekahi poe kahiko e ola ana ia manawa, ai kapa ia hoi keia mau olelo a Revi F. J. Pogue he Moolelo Hawaii. "I ka nui ana iho o ka mai o Kamehameha a hiki ole i na| Kahuna ke hoola, alaila, ua olelo, mai ia ke Kahuna, he mea pono; no e kukulu i hale no kou akua i oia oe. Ua kokua pu%iai la na Alii i keia mau oleio a ke Kahuna, ac ke kukulu ia no ia i Hale Heiau M» Ku-kaih-moku, a kukala pu ia aku ia ke kapu oke ahiahi. Aole wale oke kapu ahiahi, aka, ua pu—-e aku ia na Alii me ke Ka— huna ia Kamehameha i kanaka no ke akua i ola oia. 1 ka k>he ana o na kanaka m&kaainana i keia niau oleio koi ia la no ka paohai kanaka, ka auhee iho la kekahi hapanui o na kanaka i ka naheleheie, a ua koe kakaikahi no na kanaka i noho i ko iakou mauhaie. | Kakali mai la na kanaka, i ko| iakou wahi i pee ai, a hiki i ka. manawa i noa ai ke kapu kauila, aiaiia, hoi mui ia iakou i ko lakeu mau kauhaie, oiai, ua pau ae la ka manawa e make ai ke kanaka.» Ma ka oleio ia ua hooie o Ka - mehameha i kela manao pu-e o' na Aiii me ke Kahuna e make ke kanaka. Ua hoowawa wale ia ae ua kamaiiio aku ka o Kamehameha i keia poe Aiii me ke Kahuna ia • l&kou e koikoi ana no ka make o, Ve kan&ka iluna o ka Heiau. aole' ona manao he hana kupono noaa! ka hoomake i ke kanaka o kana Keiki e noho aku ana maliope! ona. He t»anao alolia kanaka ne oko Alil Kamehameha. w&l ( hoike ana no i koua aiaaaa aa -. kemake ole ika lawe wsie la al 'ke ota o ka makaamana, " 1 Ui hoomaka hou no ke Kahuna i kana hana o ka pule, se irui] ««m * k«hi «Jom ai ka maha i kaj ,umu o k<j AUi katudiaiucli)4» aka., uaMikaikamaila Uiaal.o ke Ai« Kamenameha la m&nawa, a na hiki o!e iaia ke oni ae no ,\a' mii maoli o ka nawa!:wa!i e! iMinni «na ihina o Vona kino. Ua hou ia ke Kapu Heiaii. ai umumi w a i kaauūlio haw anaw aiia k e hele i kej Kapu Hwau o kona aku.% otj hoi ] 0 Ku4iaili-mok u, ae nonoi hoi i j *kua huiu no koaa oia. P la aM»awa k>he ia a? la ka Kajur^ ana he skua pana ItMMk a oa lta*t>a ae o?a e o-a ka] mm o ke Alii iaia. 1 Okainoao kona akua atia e «u.a oia uo o Pua* ao ka i Alao «>ia ka ke Kir»c e ua aKv.a [ Kuku!u ia iho !a he e!ua !W,c. * *aw* !a o **me v ,*wfha -V\o o ona i kukuhi ia. ai «haiuuli o*a hvVMik}.ju «ale ia o 4 k* Ahi Kamchai\ici k A a* Im im! k

maule oia i kekahi manawa hapai ia ana iloko o kekahi o keīa mau hale. I.ka hala ana o na la ekolu i hoonoho ia ai o Kameham.eha iloko o kela Hale— le&ua, ua ano nawaliwali loa oia, a ua ike kana mau wahine me kana mau keiki i keia nawaliwali loa o Kamehameha, no • laila, ua hoihoi hou ia aku la oia iloko o kona Halealii e ku ana ma Makahonu. | I keia ahiahi ua lawe ia mai |la ka ai imua o Kamehameha, a |he hookahi no olopu ai, a me kahi olopu wai no hoi f aiaila, 01010 iho ia na Alii e loaa ia lakou i hua olelo hope na lakou ma ia Kamehameha m»i Aole ī ekemu mai o Kameha — meha i keia koi o na. Alii i hua na lakou, ai ka hala ana ae o kekahi manawa o kela po, ua hapai hou ia mai la imua o Ka i mehameha ai me ka wai, aua ai iki no oia, a ua moni wahi oloou wai no, a ia maoawa i kamaiUo ai o Kaikioewa kekahi Alii pili ia Kamehameha i keia mau olela 1 Eia no makou apau kou mau kaikaina imua o kou alo. a me ke Alii au, ame kou haole pu, c

waiho mai hoi oe i hua na makou, ai lohe hoi ke Aiii au f a me ou kaikuahine, alaila, olelo mai U o Kamehameha me ka leo nawali wali no. "I mea aha keia hua? ? * Olelo h«u aku la np o Kaiki— oewa. "E haawi mai hoi oe i rma na makou e Kalani e." Ia manawa i kamaPio ae ai o Kamehameha me ka leo ana nawaliwali i keia man oleiu. E oni wale no oukou i kuu. pono a'u i nai ai, a aole e pau. ** Ua lalan ae la oia i ka. ai o 010 hana a hukī iho la .e .honi i ke Alii Hoapili kekahi lalau ae ai i ka ai a honi iho la iaia, a ua hau anawana aku ia i kekahi mau oielo i kapepeuu) o Hoapili. Mamuli o keia hapai pinepine ia o ke, Alh kahi walii ai kekaiu wah> hou aku. ua liio m i moa hooaawaii wali loa i kona kino,, ag kumu 0 keia hapai pinepine ia no ka 4# ai kapu mai no iau" oiai, h.e eono hale ona kanaka £§_ wa. He ha!e Heiau kekahi, āe Mua kekah; 4 he hale moe ke he ha!e ai ka ha» he kua ka linia, a hale pea keoao. U na wahine ma Hawaii a hoea l K auaŪ na l&kou. no e kukulu ko lakou mau. h&ie 1 ia "K.a Hakpea,'' aua ke h<H e kukuiu kona Aiiiwaliī«»s. A mamu!! o keia hikī oie k# a» pu k? kane iat ka wahir,e ua hapai mau i% q Kam t >?'.am»*Kft i ka hale e ai ai m, a oia oo Iwi ka iwūe imua kwa. I ka hai- *» -im ana mai i ka lua o ka « oia paha kona naJf hoolaoiu. a m& ia hak m boi i kī« ba ai kona hanu. ai ieie hoj k» hanu o ke Alii Kaaiehan.h* i ka I» o ' 'Uoku* * * a «ymiuii oia make i k&& uo. i kaaea %% ai kekaW -W «aeiue o Hawaii nei o I k« ai&ke ana o A*u KaaiehAniena. aa k\ paku it aku la ka *xv aj>aa o ioko v> ka haie e Kalomoku. N* kaiiaka hoeuaa o Kn Utt&am*ha i hem awaha a he sx> i iioi,o o ka e ana ke kiao nwx< o Kamehameha. i ke īa kaMi maiee a: o a m s*jan**a a ahaoieio ih\) «a na Aiu 2«a«ii4 o «akou. abc A..» 4 o«e*o %* &a kx> u e ai maka kakouuiane;, 'l ka i*t*e aaa * kc,A;u i m:* ,ak kCt& y*a k«Mu»« &m .a ka t<?o 4110 no* . kit«o t t Kv A*« «*, vA *Vo U no kaaU;;, IMii Ay*| .. ,x. ...