Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 11, 7 August 1924 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNAI KA LEDE U'l ADELAINA Ia manawa 110 nae ua hoopaa iho la no ua Ela opio nei o ka Home MerevHa, i na no ma ia hope mai, a manao paha kela kaikamahine e huli hoi mai i Pelekane, ae imi mai paha i kekahi kokua mai iaia aku, alaila, a wehe ana no oia i ka puka o na hana kokua aku, oiai, a ia no Uoko o ke a-a-koko o kela kai — kamahine a kona kaikuahine kahi i holo ai ke koko kiekie o ka Ohana Alii Sutowoleda, a he kuleana no e haawi ia aku ke— kahi kokua iaia. He kanaka manao maikai no kela Ela Sutowoleda, ao kona pilikia wale no ma ka hoomaopopo aku, he wahine kana e noonoo ana me ka manao haaheo no kona pono iho Ua noho alii iho la ua Haku Eia opio nei maluna o na waiwal apau a kona iuaui makuakane i hooili mai ai maluna ona. a ua lilo no hoi kana wahine i mea alakai ia laua iloko o na hana uluhia oka hanohano. Ma kalaua mau anaina hooHauoli i haawi ai, ua lilo no ia i mea kamailio ia e ko Ēnelani poe koikoi, oiai, ua 010 ka eke a keia Haku opio o ka Home M?revila, aua helu ia no hoi keia Haku Elā opio ma ke kulana, oia ke— kahi o na kanaka qpio waiwai maoli o Enelani. He hanohano nui no* kekahi ke kono ia ana aku iloko o Jcekahi anaina paina hanohano o ka Ēla o Suto~ wo!eda. He elua a laua mau keiki ia manawa, he hookahi keiki kane nona ka inoa o Walata, a he hookahi hoi kaikamahine nona ka inoa o Va!eria, a he mau keiki hoi a na makua e haaheo ai, Ua ulu ae la keia mau keiki iloko o ka uluwehi o na hana hoohanohano ona makua. Māi ko laua wa opio mai no hoi ko laua lohe mau ana i na mea pili i ka ohana hanoliano o ke laua makuakane Haku Ēla, a u a hoikeike aku no hoi ka makua — hine i ka moolelo pili i keia Ohana Kaukau Alii Danakuta o Enelani, a he ohana hoi a ke— kahi mea e ai, Ua kanu aku īa no ka makua hine haaheo iloko o ka manao o kana mau keiki \ kela anoanoo ka haaheo no ke kulana o ko laua ohana »Jii. ai* Hlo &i hoi i mea na laua e malama ai i ka inm hā nohano o ko laua ohana hauo hano, ae han« ole ai hoi i kekahi hana hoohaahaa i ka inoa hano hano o Danak uta. Ma ka wa opio mai no hoi o keia mau keiki.a ka Haku Ela o Sutowoleda, aok loa !aua i ka maiiio ia aku no kekahi mea pili i kela kaikamahino opio. ai ktma tnoolelo paha o kona roa ?>rr\>lomai i»! e mare ītke kanak* Pamo; i a nona hoi ke ku a laua no \ ike ai i k? laua m»u la opio K>a. a mal nm m nalohla tōa āku !a ua kti mai ka paia aku o ka mm! kaw kii o ka Ohana Ha \ohaw> o |\ansknta.

Ua hala na makahīki he 18 mai kela manawa a laua i ike hope ai i kela kii o kekahi wahine u'i, ai nalohonua aku la hoi mai na paia o kela rumi kau — kii, nolaila, ua poina loa laua i ke«?aHi mea pili 1 kela kii o ka wahine u'i oplo, ai keia manāwa he kanaka u'i opio ke keiki kane, a he wahine u'i opio hoi ke Lede opio Varelia, ao ka mea hoi i kapa īa i kela mau la "0 ka u'i o ka Hale o Merevila Home." Iloko no hoi o keia mau makahiki he 18 i maalo aku la, aole no hoi ka Haku Ela i kamailio hou me kana wajne no ka mea pili i kela kona kaikuahine, ao ka mea hoi a kona ī hoopaa mai ai ai iaia e kii hoi. ae hana hoi i na hana apau e kokua ai i kela bebe a kona kaikuahine. Ua kanu ia aku īa ia mau hoo — manao ana ma ka lua kupapau o ka hoopoina mau loa ia. Eia no nae he mea hiki no ka hoopoina ia kekahi mea i hoopaa ia aku ai ka olelo hano— hano, a he manawa no nae, a ala hou mai no ia mea i kekahi manawa au e noonoo ole ai. E ike aku ana no paha kaua e ka mea heluhelu ma keia mua āku 0 kila bebe naeihoao ia e hoopoina ia aku, ua ulu ae la no hoi oia me ka u'i oi ae, aua lilo no hoi oia i wahine hel u ekahi o ka u'i ma ka aina o Se— pania, a ua lilo no hoi oia i wahine opio u'i i keia manawa o ko kakou mooielo e nee aku nei. Ua kui aku ka iono oka u'i o keia wahine opio Hapa Paniolo puai ka «na o Sepanja, a ua hel e ioa aku la no ke kaulanaoka u'i o keia Hapa Panioio a hoea no ī na kaiaulu bioha o Enelani, ao ka mea paha i hele ioa ai keia U'i Hapa Panioio, mamuii no ia o ka lohe pu ia he °Ui Hapa Peiekane pu oia." MOKUNA II Iloko o na makahiki he 20 o ka noho Haku ana o Haku Eobata ma kahi o kona makuakane i make, ua ike nui ia keia mau Kaukau Alii Enelani ma ke kulana he mau "alii waiwai nui loa," aoka laua mau aha&lna e haawi ai, he mau ahaaina la 1 kamaillo nui ia e. ko Ladana holookoa. Ua komo nui aku keia Haku Kobata mamuli o ke alakai o kana wahine, ai kokua pu ia aku no hoi e ka laua kaika— mahine iloko o na hana hooKau— lana ia lakoiu aka, o ke keiki kar*e Walala. eolo i lilo keia mau lealea oka Aha lealea o kc alo e „ko laua mau makua i mea kauo nui aku iaia iloko oia mau hana lealea. Ua ano kuokoa mai no oia mai ka holomoku ana iloko keia uluwehi o na hana paina !ea!ea o kona mau makua. 1 ka manawa no hoi e hekau ana kela kulana Ēla iluna o ko laua m&kuakane, ua p!i ae la yo hoi ke kulana o Watata, a ua ike ia mai !a no hoi oia o "Ka Haku Opio o Mawila llale/* ao kona kalkuahine Vare!iii hoi ma ke a«o ka opio Varelta o Me iwila Hatē. Ua makua kēla mau keiki aka Ela o Sutowoleda, au ka manawā ho! a na poe kahiko o Hawaii nei e kapa aku ai. moa ka ku» puiohu.** Ua )i!o no hoi keia m*u keiki e!ua i puīa kaumaka hiwaniwa na ko iaua mau makua, ao kā oi !oa no palia a ko iau« makuahine ka le4e hiwwhano o Sutowoloda, a ua lilo no ksna mm kdkf iaia i nokow#mau maka, ,i 0 k« mloha o keia makuahine no k*n« rnau keiki» he iua ole ia, & he *k ii« ' 'puk* inai ka ia a knpoo aku no' m&luna o kana mtu k«kl* % lAok i I**u)