Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 11, 7 August 1924 — E LOHE AUANEI O KAUAI I KA UINA O KA LAE O KALEI AONA [ARTICLE]

E LOHE AUANEI O KAUAI I KA UINA O KA LAE O KALEI AONA

Ahiha oe; E ae mai ia'u e pane aku ia Kalei Aona ame kana man opal % waiwai olei ha'u mai nei ka waha i ka makaoi ohi ika hiohio he opala ka ®ea loaa e hoopiha wale ai no i ka Nupepa me na manao ole. Ma ke Kuokoa o Ju!y 17, 1924 i ike iho ai, an ia Kalei Aona e ha'u ana ka wahai ka makani, o a pau ka hoonoo maikai, ua ano opiilepu'e a ohikau kaTslelo, aobe maopoopo i kana mea e olelo nei. Kuhi au he Keonimana naauaO a paa rula la o Kalei Aona, ma na paiD naauao a rula Keonimana eia ka he ijke ole loa maoli ka ina loinā sakaolelo noeau malalo o ua rula o na aha naauao a na loeo o ke au nei, a ua meopopo no i kp lehulehu no ka noowini a me ka laiki o kahi noonoo, aohe akea 8 laula oka ike, aoK i piha k* inv ha oka 1010 i ka noonoo ma n* hana e alakai ana iluna e na annn 0 ke kahua akeao na hana o ka Uhulehu. I ka makaikai ana i.kaoa piha opala i ba'u mnioei roa ke aole i kana mai ka hawawa a me ks, ike ole elike ka e hookui Lewa ana i k<* puka aniani a kole ke poo, pela okoa iho la no o Kalei Aona, i hookui hele ae la ma n* ko*amu e lke Kuokoa. O Kalei Aena kanaka ku panaha loa, fti ole opulem'# maoli ia no paha i kapa no iaia iho no ika hopo, ksi f epa t ke ololau, opulepnle, oiai, aole i maepopo iki iaia La manaa oia .. hua* olelo he "hupo". H ike mai ana ka lehulehu i k* ano oka paio ana a keia kana*, ka a'o e kapa nei he kanaksv koko awiHwili i hoonaauao maikni ole ia roa n* rula o na paio oa «UftO an« aaīalo o na rala Keonimana akeaO kaua paio i m»a o ka paio a ka poe haaha» oka hailii i ka hupo t ka eepa. ka pupuka e pela irale akn. A eiai maloko o kana puu opaia 1 ha'u aeo«i ua poiuo loa na olelo • k* Bukeona bnke i hoik e m a ai, *'Ma kau olelo ana « apono ia'a e ma olelo aea e ahewe ia e," Aoie au e kapa akuanaia Kalei Aona he **hopo'' ak& ( e olelo ana au he hemnhemp. he hawawa; he ano eep», a he ike ole maoli no lua rula o ke Kahiaiaa mae'm.e & naauao. U« helohelu ka lehulehu i na manao i kaKauia e kuu peni w> woolē o ka Hoku o Hawaii o June 26 aku la, a aole loa e loaa aoa, na rnea *na e olelo nei ma ke kucko B , he he punukfl, a ppīa wale aku a noia manao akea a'u 1 k»ka" sl a aa F keia mau ninau a*u i kakau ai i me kaia «nao nioau a'u \ wathw ākn aī 1 puoho ta o K 9 !ei Aoea a kohu niea Q a leaa i ks kuhihewa a cpu!<?pole maM' U0 hoi i ka nana aku i kana inau uoēr i kakan aenti, *

El* »o o» iiinau \ loa ai ka U<Ku»oo a Ike l* !a o K«!e! .\c n» e knpAk» ft'.s * ka s ha, tlikf i*ā i kupsks siy I k* < h >, < 111% oic ka i'» )eo s fc* "V kē »uiōi ilaon .0 k» 1 *.u iu no ke«ii«? S He«b« i* hnp"»? 8 HwkH* {'*k !« K in» kgkj>i I k« u o !?\w..U Hikio», & iae fi o!« j fc 1 k*bī p©e i>»h i Uw t > ioi t!as ms k(pk >t sp«> a I H*ib» ij* ishy o »is#' « koi lfiāi ti#S i kt ifau v } u e irl «ka i »« k«ktrt u Lutc,* «mI u»*t » n* O ktī* n* • Aoa* Mq* I iniki sku a eb» k^ <? lau*k* to«iiiei sii% fet kueio «Bf 1« k* t u! » ina V e # !kf *>i<r \ k* fc<». J

Ina ua ike o Aoaa o keia maa ainau maiuna aai ua kahua ie, e loaa ai ka ia L'iteeia aliiila, he we.n maikai a. a Kalei Aona ke wehewehe a hoakfka piha inai ia ninau i nioau ia afeu iaia no ka pono o kana mobo e kol mainei e kokua aku. l&alona o keia tnau ninau i al* mai ai keia paio Kalaiaina ake* ina ao ka haoohāno like o na mokoe holo ana Ul a keia Kau uo ke ku. i'.na Senctoa m a keia Kaa a e oka Ahaoleio kuioko o Hawaii. Heaha ke kohu o kau e koi mai. nei i ka leh uleho e haawi £kū ina kakoo no Lukela oiai aoie oe * a'o raos ia oe iho a kaalawaha i kou 01010. Hoopili ae la ina olelo uaau 3 o ia Hak« i a'o mai 6 i i ko ka houua ūfti, aole nae he noonoo iho i keia mau olelo a'o pookela loa aka Hoola oke ao nei. "Mai olelo ino iki, aoie i ka lani no ka mea o k B ke Akua noho alii ia. aole h o i ika ho L ua rei, no k a mea o kona keehina wawae ia." O ka mea e olelo aku e "lai>u. wale" o lilo ia no ke ahi n Geihena, a o ka mea e olelo aku e pupeka, e li'o ia no ka AhaHooko lokoio. Aole au i makemake e hoooau wa!ē i ka maoawa o ka Nupepa no keia paio akea ana aka, i mea e a]akai bewa oh i* ai 'ka lehulehn e :iia neanao ! B laj o| Kale, Ao n ». Nolaila, ke iawe nei au ina keenira o ka makapenei wiwoole ka mea j oi aku o ka maaa mamua o ka pahi kaufl a paio aka no ka pono, ka ol#io b me ke kaulike o na mea apau. Hoopuopuu mainei f t>a puu da!a makani a kua m e' Lukela e lube. lelei he]e sna tn»i Kona Heaia a hoea i na paipu lawe wsi mea ino 0 HUe. i O ka inep kupanaha, nonae, auhe, hookaa ia oka tnoali, a jka »a i makemake «i ka Hui mahiko e hoo«o ina mea i olelo U mft ka uo ke kuilala ana, oia ka manawa i aw'wi ai i ka hoopīi e kaoni i ke kudala ana. j O oe wa!« no e K a lei Aoua ka moa loa u na kanaka nia kein kalana o Hawaii nei i aku i! ka mahiko a paniku i a mai la.i no kahookaa pol 0 le! i ka Mo-' rati. Heaha ka o ka niniu ana iho no ka luaa ule ma na Aha ho-' kolokulo o kekahi hlhia a roe 'ke-l kabi loio i lawelawe i kekahl hana' kue «ko I ka m ahiko, eHke ih»i ia noe o* e Ka]cl \ona oiai o oe' wale iio ke kanaka i hana i kal oie ka mahiko, a nku ol* •koia. Heoha n 0 ka irea okn pololei ole, ako ika H u i mahiko, aole oka hoopaapaa t hoakamai lh o ai, me ka manao e lo«a ka pooo a uku ole Ika o>op*t!, of a aaei ka manao o keia heopii ana e kaohi? B ike mai na kanaka pau i ke stto o ka Kaiei Aooa mea © han« n?i, oka Murati t k& hui aiahiko a pan ka roaygwa, akila, hoop.apaa ta. e fi!akai ana iuapo* nnho Hi>tte iva Wakkea e mor*ti i ko iuau At>aua aina ui te ka mahiku a e haua like me kaaa e hana nel, aWi ka oiea, ua loaa *a !rtio nana e pftle oia o Luk«l«, e Uke oaeia a K*le> Aona e olelo nel tna ke kuokoa, OI»>lo maioei i kona hnli aa a i k«hi | loaa mth\ o ke k*hua i kukulu i«*i kek a*!?k« lrai>]ikc « k*oniniana e ku iel m«waē. a o * m? K<, aloaa aku U ka iaU m*Wiiho oka ili o k« hake Euane |l»« a I<*»«*. e olele au«, M U« bUw oe no k* ike ole i ka PaUpaU Ht m-Me" (oukou ka hoi ka pololel.) | O k*u lalau e olelo o t i u* ka ;po« kakalkahi i ta U a i kei* aelik* 'm» k* «pono o?e o ka *ehuUh«» a e eM% •«» heaēīike "hui^ 0 e Kalei A»»oa ka heaia h«u* * »e ka faawa*a, a m kōu ifce eie n» i na m** i hanaia, a b«īpu »ō hoi ree kju aua maUhin, © kēla Kala&a heie j k« kiaa ā M| i *i kaI kapua ia au«a& aaaaua oU»"

t Nolaila a uo ka noakee Ika h"_j oohano oka l**hwleba i ka oie!^j o keia hawawa, heixiabej3a> i ka' "hapo" ke paio aei au ;pa aqgn o ke k'alaiaiaa naauao" ak«a a lauk a me ka huhewa o Kalei Aona i ha'u maineī, na na a?akaj ma na Aha elele ka i kukulu i. keia aelike. Ike kau i holo a' o G«o P 4 K*' mauoha a oae Lope Haina iloko o 1918, me ko Hawaii Hikina mau niaho Senatoe, oia ka wa i baoa ia ai |j ; elike eka iehulehu » wae ia op. P. Kamauoha & me Lope Haina, a haule o J. T. Brown oaa o Hawaii Hikina. Hupo iho lapaha ka iehulehu, la uaaia haua an», oiai no nae* k e kanawai wae uoho e enaua aea j ti manawa naa ke auo kuho mua i wae aoa ina moho, Mahea iho la kau lalau i hanaiai au e hookui hewa uaainei elike me ka lio makapaa e houki, hewa aud i ka Jpapohaku a pau : ka p«ho!©h(ile. Hoohūikaa mai n e i ina poe knleana ole ma keia paio a n a oia ke ano o ka pue ua huikau k® oooeoo a o'plau'ka manao e ohikau wale ai no, a o he hoopoiolei Jojaluna o ke kahua oiaio i kukulu ia'' keia paio akea ana i mea e Lke mai ai ka lehulehu ika oiaio ia pololei ona kumu i kukuiu ia, keia d3qb akea. Me ke kamailio ole ia o Ho a . S. L . DfSba Sr, oia keia paie manao h a m&m lt eia nae 4 Oa hOahuikau wale ia uiai la no ia poe Ke'niman?, Ua ike ua mana koho o Haw»i| Komohana no k e kupono m ao Vl no o S»uatoa S, L. Besha oo>*a han» ahaoleio ma k a papaheie o ke Seuate, a oia no ke kuo>u t haawi ai lakou iaa kakoo a hili nai yih a ana no Seuataa Desha t oiai, oe e Eooikaika loa aaa e pu&a o Lokeia a haalele ia D«ab« aol«j noakemake '& e puka oiai, ua ike !a ke!a ipa ua iwloia uo H»-j waii Hikina, ana Hawaii Koaiohana i hoolei aku i ka Jei Seo a toa maluna ona. Maenuli o keia aelike hanohai^. Manao anei oe o kau ialau a huhewa oia kii mea e ae waie ako «i oa poe noonoo fikea, aole loa ō na opulepule mai «ei ma ke Kuokoa. Ke nei au e heiuheiu tho ka lehulehu i ua manao a pau ' k&kau ia ma k e Kuokoa "* <Ctlei Ao«a g ike aualiei ka l«hulehu * i ke ano oka Kelei Aona iwiio ana. ē otelo mau aua i ka *'bupo>* k» eepa a p e U B ku. He keū k?ia t ke kanaka haiki o ka noOiioo, a moowlni o kahi like a o ka haihUi ka mea nui ina kon» waha, aole kalai eaaiaoa o aa kaiaimanao oanuao a akea me ka Aole oia i maopoopo i ka ma īnao a mf» ke kaonaoke'a huaoieio »"hopo" a ao ka ike olelo i ka tcanao, oa kapa mai k i ka *'haka eepa. ka pupuka a pci 8 aku, aoie o«e i 000000 iho, o ua hupo a oa pupai», lakoa he Uiki ke heiuhelu a kakan # a, iu lioonele ia i ka pouo k>ho barot.*. o na kanaka kuokoa Ht iliki anei ioa hupo ke htiuhelo * kikau, a hiki aaei { aa pupule ao) e eepa te hoomaopapo a hoopouipouo i ko lakou mau kiuo ame ko lakou aoho aua? l«*a« uiai q Kalct Aoa* he uiki uo t alaila ua mauoauo ii4wawi a q*c k» 'Ueiaa. ūeulm i lolu Uia. manao «ei »u u* Uwa 10.1 kew ib»u huaale hoau*u 4 u. 4{ ai ;i p., u , iuo o k* i hvk a i «v Pu t «! ao kauakiiki uiii ho, ' M? kela ke !>ei aa ua ■ law* m utea au* o ka lae o iv*ki Aoiia « iohe ai ke oue kaui *j| «wuUUi < uheuheue aia U i ka 0 k& moku o uioe okua uo 0 KM»nku» k# la. ] K* uei mt k« hookuu aku] *• Cal«i Aon* e kupaka a paka | j *tU t k« eka oua Uaau* laau a \ Ti>puak<.a koa kauUua auioj jk* moku o ilawaii uui KuauU o , !U*MM»«i*hjki Kapua.a-KaUu ' A ke «aiho aku ctei ua ka iehu-! Itbu e Juur«oua a b4awi i kai f koekoio kauhke a poklei, oaa kti* v |>aio | Mt ka mahaio uui i k« i » me ua &aiksaia hiwi hua kfi; 0 ka Uoku oiiuo o U««aiw , &*• Ku«hiw« Kkola, I Kw>a, H*w«is j