Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 12, 14 August 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

Kaknu ia uo k* pomaikai o ko ka , (Hoku Poe heluhe^u) He like ole no ka manao o ka poe i paa ka moolelo o. eia no kekahi poft. kahiko, e kalele ana ua hoopuka no ka o Kamehameha i kel& moto kaiUana ona ma kela kahua. k/iua no o Mokuoahai Aole no kakou e hoopaapaa wale no kahi i ia ai o kela ' 'Olelo loa a keia alii kaulana' loaoka Poluneaia." aka, o ka mea nui wāle nQ maiamea.ua kamailio io no o Kamehameha i kela olelo moto hoeueu a hooikaikaikona mau k<>a e komo pu ana me ia iloko o ka wai fuulea o ke kahua kau% . He oielo he poina ole ia ai e na hanauna Hawaii mahope aku nei, a hoea aku i ke kanaka Ha- , waii hope ioa. He olelo no hoi i kupono ioa e iawe ia i mea hooikaika i na Hoa o qa Kamehameha e o nei i ka inoa kaūiana loa o ka Nai Aupuni kaulanao Hawaii nei. £ puka hou aku ana s ao kekahi £&ea ano piii no i ke ola. ana o keia kaulana loa o ka Moana F& kipika. Ma ka manao lokahi no nae o ka hapanui o ka poe paa mooielo o Kamehameha. ua hoopuka no o Kamehameha i keia moto iana ona, ma kahi kokoke loa ina puuone maikai mai o Wailuku, ai ke kokoke loa aua hoi e hooili ia kela hooili kaua kauiana o , * 'Ke Paaiwai o iao.'' ai kapa ia hoi ma kekahi inoa "O ke kaua okahaule paii." ai luku iahai ( ka poe puali koa o Kaianikupule' ke keiki a ka Moi Kahf»yiii o Maui* a ua kamailio mua ia aku nei uo hoi keia mea i ka poe heiuheiu o * '&a Hoku o Hawaii.' * e ae kakou i kekahi mau mooieio pui ia Kamehameha ma keaahi mau hana i kaao ia ao hoi iwaena o na Hawaii kaiuko « Hawaii uei. , . Hls kekahi wsh» nwlo'o i kaao iii eka poe kahiko o Hawail neu k* rrc»o!el(> okm K"vpw, &na o ( Kamehamoha \ ka īhe o ka, ma kekahi wahi o Kekaha, ma ns Kona wai ole (E ka!& ia mai no nao ka mea kakau m» ks hcopuks hou ana i ktia me*. ae like p&ha me ka nea I, hoopukm mua is iho nei e ka. knkau o r,a Kuahiwi E— koīu. V

ike aue noho Aupuni imo k<mw.h»m*haL aom paha ka mtaikikī iBiVL ua h<x>aolw aku **© &am*»hiwiM?ha m 1 &o&dfci£u « ohi ii i m » m* m% M&a&iw fcU&a Akau, H«wwu *? noho ana o iv*iiit&h**a<>h* iu* kgh*ia Ak»u OO kA EUiiAkO. '' O Kppaw!ar ? \u!nn&t>w - 5s aia* ? 'KeklH KwwMk? OH cst **»! * n* U Hvr«?t e Va!<**na a* Vc «Hi i n» i« i l»wftta ift 1 ktU Ui4u J|« toaohiki, «i ka k«a um eu* !ia o n* *tK> Hk« oW 5 kiū«sSfeaa tko K*aKfcftattta U mu k, Osa V*uUr»A no W. &c t ** ;k> U u* k« j

I ke ahiahi o kekahi ia "palauhulu. oke alii," ua pae ia ua auwaa lawais i piha i ke aku, a mamuli o ka nui maoii o na auwaa lawaia hi aku, ua uhi pu ia ke one eleele o Hale-ohiu eka nui o na waa ia. Ua olelo ia mai kela one eleele mai kela wahi i kapa ia o Hoona a hiki i Mahaiuia» a mauka o keia one eleele he lokoia nui noua ka inoa o Paaiea. He olelo kaulana e pili ana i keia loko. 0 na Hoku oka lani ko luna, ao Paaiea ko ialo neL oke kumu o keia oiek) ia ana pela, mamuli no ia oka nui maoli o keia ioko i-a, ai mokumoku ia hoi oloko o keia loko e na mokuaina lehulehu, a ua hoohalike ia kela moku — ,ain§ liilii iloko o ka wai iaula o keia loko ine he mau hoku ala 0 ka lani. t M a ke ahiahi o kela la ana 1 kanaka e ohi ana i ka i-a kuieai^a 0 k§ alii iwaena o keia mau auwaa iehulehu, uahoea mai la kekahi w§iu luahine 4no palu — pal\|» ae hele ana" me ka anp palupalu maoli no. Ua hele la oia me ia palu— paiu no hoi e komo ia aku ai ke alohā kona kulana, a hoea ae \a imua o ke Alii K.ouohiki nui Kepaalani 4 ao ke Konohiki ohi waiwai hoi g ke Aiiiaimoku Kamehameha. 1 ka hoea jaaa ao o ua wahi luahine palupalu nei Imua o Ke — paalani, ua hoopuka aku la oia i na oielo maa oia manawa, a oia hoi keia mau olela. "H Ka— lani e i wsJū ia hc4 ua u. I ki&i i niano hoi ka'u mL'' la manawa 1 pane mai ai o Kepaai&ni me ke &no pakike paha. Aole e ioaa aku ia oe ka i-a a k« aiii» e keia wahi luahine hookaiK) oka hele ana mai nei e noi i ka i-a e ke alii * 4 A nele ae la hoi wau ika kini, ai ka mano hoi, aiaila, i wahi Lau ia hoi ha ka'u." Pane mai la no o Kepaalani, ' Aole no e loaa ia oe ka Lau īa a k@ alii" A neie ae ia hoi wau i ka lau ia, alaila. i wahi kaau ia hook&hi hoi ha ka'u. "Aole no e loaa ia oe e keia Luahine makiio I ka i-& a ke lālii, ua laa kela i-a no ke Aiii [ Kamehameha." " A ae la hoi wau i ke kaau I-a, alaila, i wahi kauua hol ka u e haawi niai oe, a waiho aku īyo hoi ka nui na ke alii. ** "Ano e k»a īa oe ka ia a k« mīil« neie ao oe ika niū, aok »»o « )oaa ia oe ke kauna i*," wahl a Jfep«a!arj i paae ano paklke 'Auimm. mai oe e KaUni. a aek «« kt hoi wau i ke kauna im, * howaiu m hoi ha au ia *h**wi mai ai aau* a huh ae ko«uka a h«4 aku ae kahi iwoitahi." M Auhea mai oe e kei& hoomanao ī ke noi i-a, aa ana U oc ktk*hl .k a lohe pcsno mal \c i kt»ta hooie ia aku. H mana va ua hēie ac ua wahi hiahine r>ei a kalek ih«s la ma ka ihu o kekahi a rj f r t iho la ia K>ko e ka wia i k& paha keokeo ho; \ U aku» 4 i* manawa i huii ae d ua - hine j?ajyptlu nei a aai «ka k aie k«U a»u Akk Koaoh&i - ' . . m ?a ho» waulk4 'akni aV*a, o \a v c hop* ** Ui ,«Mi ĪOk a «a&oikw. «o t*s 4a w ka i * &al« iu«i ka MmHHM * * ■- -