Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 14, 28 August 1924 — NA HOONANEA O KA NAWA [ARTICLE]

NA HOONANEA O KA MANAWA

kau, e nana aku paha oe la i ka puka a kaua ua oia hou ka puhi i holo a kaua o pau kaua i ka ai ia e ka puhi. Aha ae la ua mau elemakule nei a nee i ka holo, a hoea ana i kahi o kanaka e le'alea ana ma na le'a le'a hooīkaika kino. a me ke konane. Hoike aku la ua mau elemakule nei i ko laua pakele ana mai pau i ka ai ia e ka puhi, a oia ko laua mea i holo ai i kahi o kanaka i loaa ka mea nana e kokua ia laua. I ka lohe ana o kela poe, ua hele aku la lakou e nana i ka hale o ua mau elemakule nei, a nana i ka ipukai e kau ana, aohe puhi iloko o ka laulau wale no ke wa. iho ana aohe puhi ua hoi hou iloko o ke kai. Maia hope mai aole laua i hele hou e lawaiʻa puhi elike me ka maa ia laua ina wa i hala ka hele mau e haawae puhi, a pau loa no hoi ko laua ai hou ana i ka puhi maia hope mai. Pipi-holo-kaao. He moolelo no Nanaikahaluu. He moolelo Hawaii kahiko keia no kekahi wahine, a penei ka moolelo. O haunui ke kane a o Nanaikahaluu ka wahine a ma kahi i kapaia o Luaanui ma Kalaoa 4. malila i noho ai keia mau mea. I ka noho ana a liʻu wale na la, ua ulu ae la ka manao i ke kane e hele e ike i kona ohana e noho ana ma Ainakea e pili ala me Iole, ma Kohala. I ka hala ana aku o ke kane a noho iho la ka wahine a me ka bebe uuku aiwaiu, a oiai he loihi no hoi keia alahele a ke kane e hele ala e ike i kona ohana. I ka hala ana he mau la lehulehu i ke kane aohe hoi mai o ke kane, a pau pu no hoi me ka wai. Nolaila hele aku la oia e huhuki ai (kalo) a hoi aku la a kahumu, a nalo ka imu a o ka hele iho la no ia i ka wai iloko o ke ana, me ka bebe uuku aiwaiu, oiai, o ka wai o keia mau aina i ka wa kahiko, aia iloko o ke ana e kii ai, ua hooha ia i ka laumaia, ke paipu a me ka waa ohia. Ia Nanaikahaluu i hele ai a komo iloko o ke ana me ka ihoiho kukui (oia ke kali kukui i kui ia i ka niau.)

Komo aku la oia a he ahua e nana mai ai i ka puka o ke ana, iho aku la he alu aku ia e hoea i kahi o ka wai a ukuhi iho la a piha ka huawai, a makaukau no ka hoi ana, oia ka wa i haule iho ai ke kali kukui iloko o ka waa wai, a pio iho la a pouli pu ae la oloko o ke ana, a pau ka hiki i ke hoi aku i ka hale. Noho iho la oia me ka bebe iloko o ke ana, a i ole, hele aku paha kekahi poe i ka wai. Oi, kahi aku keia o ka hele mai o kekahi poe i ka wai a aohe hele mai a pau loa ae la ka manaolana no ke ola. Hala he mau anahulu o ka hoomanawanui ana, a o ka pau mahuna no ona, oia kana ai o ka noho ana iloko o ke ana, a o kahi bebe no hoi ai no i ka waiu o ka makuahine. Hala no hoi elua malama o ke kane o ka noho ana ia Kohala, a hoi mai la a hoea i ka hale, aole ka wahine a me ka bebe, a hele aku la e ninau i kauhale a ho ole ia mai la aole lakou i ike. O ka imu e kalua ana no ua hele ulu kaiolio, he mau anahulu ke kalua ana o ka imu. Ulu ae la ka noonoo ia Haunui oia hoi ke kane hala lalau i Kohala, aia paha ka wahine iloko o ke ana, ua hele paha i ka wa a ua pio ke kukui, a ua make ia paha, oiai ua loihi loa paha ka noho ana iloko o ke ana. Nolaila, ua hele akula oia a hiki i ke ana a komo aku la iloko a loaa aku la ka wahine a me ka bebe e ola ana no, a ua hele naʻe ka wahine a wiwi a palupalu no hoi. O ka haawe ae la no ia i ka

wahine me ka bebe ka huawai a hoi aku la i ka hale, a kii aku la e huaʻi i ka imu, a ua hele ke kahlo a punahelu no ka loihi loa o ka waiho ana iloko o ka imu. Mamuli o ka noho ana o kela wahine iloko o keia ana i kapaia ai ka inoa o keia ana o Nanaikahaluu a hiki mai i keia la, a aia no keia ana ke waiho nei a hiki i keia la ma kahi kokoke i ka Halekula o Kalaoa, Kona Akau nei. A no ka pakele ana o keia wahine i ka make, no ka wai ole o keia mau aina, ua hoohikihiki keia kanaka Haunui, aole e noho hou mai keia aina, aole hoi kana mamo e noho ma keia wahi. Ua hele loa keia kanaka aole a hoi hou mai, aole no hoi kekahi o kana mau pua a poe pili kani aku iaia he ole loa no ma na ano a pau a hiki i keia ia, oko laua mau inoa nae, oia mau no ia e o nei a hiki i keia la a kakou e hoonanea ia nei e ka Hoku Hawaii. Pipiholokaao. Na nane hoonanea. Kuu wahi ia mawaho o ka naau? Haina, He holo paaki. Oiai ka hana ana o ka paakai i ka wa kahiko he hanaia i ka lauhala a hauhoa ae ke kaula makoloa mawaho. Kuu wahi iʻa maloko ka unahi? Haina, he nioi. Aia ka hua o ka nioi maloko, a oa no ka unahi o keia wahi iʻa kupanaha ea? Kuʻu wahi iʻa ma ke kua kona maka? Haina, he pakii-moe-one. Ohuohu ka Mokuahi Los Angles i na malihini makaikai i ka lua o Pele. Piha malihini o Hilo i keia mau la e nee nei. E lehova, aole e hiki i ka pouli Hawaii, a e ike hoi i na tuea hou puka aku nei. Mai poina i kou hoomanao ma 1 ke ola o kau walii ' 'Hoku o Hawaii.',