Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 16, 11 September 1924 — HEAHA KA MANAO O KELA AELI KE KEONIMANA? (Mai ke Tribune-Herald) [ARTICLE]

HEAHA KA MANAO O KELA AELI KE KEONIMANA? (Mai ke Tribune-Herald)

1 1 'Heaha 'kannauao o keia > like Keonimana e kamailio nui ia nei i keia mau la? Healia ka pili oia mea i ka Mo— kupuni o Hawaii? « He aelike paha i hoolala ia e ] kekahi poe Alakai Kalaiaina, aei lilo ai i mea na kakou e hilinai aku i ai i ka niaiiao wawahi o kekahi poe kakaikahi. Ai ole ia he Aelike paha ia hana ia e kekahi poe mai waena aku o ka poe boho barota o Hawaii Hi. — kina uie Hawaii Komohana, a me he eimeaa aja e hoopaa ana i ka noho hoaloha ana p na kanaka o ' keia mau apana i ka manawa o ka pilikia. ' He aelike pookela maoli no keia i hana ia no ka malama aha i ka pomaikai holookoa no mua aku ma keia mokupuni, ae hoao ia nei nae e wawahi no ka pomaikai o ke kanaka hookahi. , Aole anei hoi keia he hana hanohano keia hoohui ia ana ma- , waena o ka Hikiua uie' ke Komo - hana, ae hookahua ia ai ka noho aloha ana me "Kaikuaana nui e j nana aloha aku ana i kona w hi Pokii, a'e mahele like hoi i ka apala mawaeua o ke Kaikuaana me kona' waliī Pokiī aloha? 0 keia paha kekahi mau niuau e ku mai nei imua o'ka poe Koho Barota o keia piokupuni holooksa i keia la, ae halihali pu aku nei i ka la koho wae moho ehoea koke mai ana, ae lilo ai hoi lakou i poe e kahea ia ana e hoopuka i ka lakou olelo hooholo, no ke ku like o ka Mokupuni o Hawāii ā hana like no ko lākou pomaikai iloko o ka Ahaolelo, a ma na hana pili pu paha i ka uoho hooppuopono Au — puni Kalaua ana, ai ole ia, wawahi ae paha i keia noho aioha like Sna, a Vx\o ke Kaikuaana Nui 'i mea alunu, ae a-ua ana no i ka apala nana wa-le no, ae nana mai ai kahi pokii (Hawaii Komohana) aloha me ke kahe wale triai o ka haae no ka ai alunu aku o ke Kaikuaana nui i ka apala nana waīe no. I Mai kā hoomaka mua ana no o ke Aupuni Teritori o keia Pae Aina. ua hoomaopopo ta no kā ikaika o keia Mokupuni ma ki imi lokahi like ana o ka Hikina |me ke Komohaua at A h&ua like ana hoi iloko o ka Ahaolelo Teritori tio ka pomaikai o na makaainana I o keia Mokupuni, ae |aua ke Kaikuaaua, ai paepae pu ia mai hot kana hakaka au<\ e ka Pokii aloha tio ka pono holomua o tia mea apau. Mai ka oiakahiki 1907 ka hoe— maopopo loa ia ana o keia manao hnki like, ae ike ia ana, he elua Senatoa ma Hawaii Hikina, a he elua hoi ma Hawaii Komohana, au hele iike laua ma ke ano kui— lima like, aka, aole no nae i hana ia kela aelike i kela manawa. I ka makaWki tQTo, a uiamuli paha 0 ka. ikt ia o ka uiaikai 0 keia iiuki aua 0 ka Hikiua uie ke Komohana, ua akoakoa ae la ke — kahi tnau Alakai a eimena ae la 1 keia noho aloha like aua, mao keia "Aelike Keoniuiāua." I ki| haia aua o kekahi mau makahiki, a mamuh oka make aua o kekahi 0 na Seuatoa o Hawaii Romohatui, ua hoao kekahi "Mea e kokua mu loa nei i keīa Aelike Kēouiumui 1 kei* la, ' e wawahi i kela mauao maikai. a ua ao i* mai la oia. ma ! k« h»ut« aua i ka bope-w*a. Aok uae sa l lilo I mea wawahi 1 keU mauao lokaW mawaeua, 0 ka Hikina m* ke Kotnohana. Ua! mau !a no ka noho atoha aua waw aena 0 laua e!iva. Maumli nae o ka hoomaop<jpo aaa o kekahi mau alakai uiahope k«ke iho o kela hoao ia 4ua e wawaW mmm kawlike, ua •koakoA ; \e ta Ukoa a hwholo iho la * ia kēkahī " Aelike Keoui " a <»*a hoi ka loa ia ana ma k«kaht kau kōho, uo Ha waii Kōiu«Aaua hoi m luoho Sc s imm., & kekahi kau lios iw Ha Hikma hm na a* lōa* 1 Hk mt M» he c*Uā Sc 0 ka Ahā $etutc.

TTa hana ia keia Aelike Keoni mana me he ala'he aelike mawaena 0 kekahi mau Lakui, He hana hiki ole ka lawe ana māi i ka Lāhui holookoa ma ia hatia aelike ana, ae liui* mai a* palia ka Lahui holookoa ma ia ahakuka, aka, o na Elele paha i hoouua ia ma ia Ahakuka ka mea e kamailio a hooholo i ka "aelike'* mawaeaa o na aoao elua. I kekahi kau koho mai e ~ hoike ai ka lehulehu i ko lakou apono a apono ole paha i kela aelike i booholo ia e na aoao elua. o ka apono o na poe kohō o kei£L mau aoao elua i na makahiki i hala aku nei, ua like no ia me ko lakou apouo ana aku i kela aelike. Ia Hawaii Hikina i hapai ai i kona mau moho ma kekahi kau koho, | aole l\oi o Hawaii Koinohana i hoo ! kawale niai i kekahi moho e kue 1 ana i kela aelike. Ua hoike mai la o Hawaii Komohana i kona apono i kela hana, ma ka haawi ana mai i kana mau mau koho atja, me ka hoao ole mai e wawahi i ka lakou olelo hoopaa hanohano. I kekahi kau koho mai hoi, waiho mai la hoi o Hawaii Komohana i kana mau moho, a sole hoi o Hawaii Hikina 1 wawahi aku i kela aelike ma ka kokua aua paha i kekahi moho mai Hawaii Hikina aku. Ma ia manawa mni ua lilo keia hana mawaeua o na aoao elua T mea e malama ai i ko laua hauohsno. No io makahiki ke ku ana o na poe koho o keia mokupuni ma— hope b keia * 'aelike." T keia niau |la nae, eia ke lioao ia mai nei e wawahi keiā "Aelike Keonimaua,'-' ai hoao ia hoi keia hana wawahi i keia mea maikai mawa— ena o: laua e kekahi "Malihini" mai kahi okoa mai, a he mea hoi e "kamailio hoohenehene nei i kei a Aelike" ame ka hoopuka pu an a i na olelo kaena, e hiki ana no iaia ke 1 kēla "Aelike hano — haiio" mawaena a Hawaii Hikina me Hawaii Komohana, oiai, wahi a kona kaena ana, ua oi ae ka ikaika o Hawaii Hikiua ma.mua o ' Hawaii Komohana, a he mea pono ; e wawahi ia aelike, aē hoala ia hoi kā noho mokuahana ana mawaena 0 na Hoahanau elua. No aneane 20 makahiki ka paa hanohano ana o Hauaii Komohana 1 elua Senatoa ma kona aoao, a he elua no hoi no Hawaii Hik|n& ' Mai ka manawa hoi t hoopaa ia ai' kela Aelike Keonimaiīa, io!e loa o' Hawaii Komohana i hoao iki e| wawaliiikeiu Aelike, a.ua panal' mau mai oia t ka lima 1 ka| manawa a ko Hawaii Hikina e! koho aii kana mau Moho Senatoa. £ hoi hou ao kakou i k« ninno mua Oa. "He«h« ia kn 0 kel* Aelike Keonimana i ka Mokupuoil M ujoHnwau? Heaha aao i ka poe makaainana 0 keia mokupoui ke wawMhi ia keia M — ljke KeotūlUaua? ,, He uiuBu hauohauo ia i keia manawa, ae pane ia uoaī an» hoi ma k«* Kau koho wse moh ) e hoea mai auR, a« hio »i hoi 0 kei* Uaoo hnno o H*w»ii Hikiua i me» uana ia «oai* No ka poauaikai boiookna ooi o keia Mokupuai. laa e Uwe aliau aua ka nui i ka apaia holookoa, eku hook«hi «aa pah« ci* r ai ketabi maaawa ps|ht» e boe» wai aoa, aole s i hoi pia r ooouoo iho i kekaui «oku& mai kou» wahi Pekii aoa i hau* aWha oie aku •i?