Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 17, 18 September 1924 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka j Hoku poe heluhelu) i Olelo Hoakaka Mua. , Eia makou ke panai aku nei i , keia Mooleio kaulana o Hiiaka-i- - ka imi kane hoi a kona Haku hoouna ai ekii ia Lohiau i Ua hoopuka mua ia no, keia moolelo kaulana i na makahiki loihi i hala aku nei, aka, oiai ke nee nei ke au o ka manawa, a ke hoea mai nei hoi na hou 0 Hawaii Lahui, a he mea ,mai--kai no hoi ko lakou heluhelu iho 1 na Moolelo Kaao o ko.lakou aina, ae hiki ai lakou ke kaao iaku i na Moopuna a k.a poe i heluhelu mua i keia Moolelo Kaao kaulana o Hawaii nei.

0 na Moolelo kaulana o ko kakou aina aloha, he mau moo— lelo hooniua puuwai no īa e hoala mai ana i na hoomanao liallalia wale o ke au kahilo o ko kakou aina aloha, ae ulu ai hoi na hoomanao aloha noko kakou aina nio ko kakou Lahui aloha. ,

Ke alana aku nei makou i. keia moolelQ kaulana kahiko o Hawaii nei no ka pomaikai o ko **Ka Hoku o Hawaii" poe heluhelu ameka manaolana e 1110 keia panai ana aku i keia kaulana o ko kakou aina,, i mea hoonaauao i na ans kahikp o ke ola ana oko kakou mau "Kupuna aloha. ' ' . ' . UEA KA&AU • O Hiiaka-ika-poli-o-Pele ka mea Inona keia moolelo ke pahee ia 'aku nei imua o na hoaloha rr.e na Iwakamaka heluhelu o **Ka Hoku 0 Hawaii," ua olelo ia ina keia mahele o kona moolelo, oia no ka hope !(® o na keukaina o Pele» ka moiwahine kaulana 3oa o ke Aupuni Ahi o Kilauea. Ma ka moolelo ponoi o Pele, ua hoike ia ae ua hele mai oia me kona mau kalkunane ame kona mau kaikaina mai ka aina mai o Kahiki, oia hoi ka aina e olelo ia hei I keia manawa o ka "Aina o Poiapoia,' * ae hooiaio ia mai ana paha keia ma kela "kau kahea oh' f a Hnaka i kahea ai maloko o ! ka naheie o Panaewa moku|ehua» at ka manawa hoi a Panaewa i' hoooahoa raai ai no kamak«o! iiaaka m* Wahme-o-maq iaia., M iHMk« ia aku ana ao keia ' 'Kau, lueie'' kahea a Uiiaka, ma -, aku nei» ka nee ana aku, aku hoi o ko kakou mooleio, imua, j } U* k«4a iuooieio o P«Jti, i.na na Wkaina o Pek? i hele pu oaai ai uie at tuat ka aina mai o Poiapoiu 1 liawaii aei. 0 Huaka-i-^a-ale-Huaka- i- ka-al e- mvx\ Hiiaka ltiaka*i*Ma v ua Hnaka-i-ka-puaiai» Hii **a~i-Ka-iKUKMae, Hi»aM;ka waluianu Pele, a oia ik> hoi ka mea nona |Ui*)U£o t *aiho ia aku uei, imua lO ko ka lloku i>x helaiielu. I &a ka mooieio uo hoi o kek&iu ,poe p*a M.oc-'eīo o Hīiaka» he nu* ,na Hiiaka, ai hoea aku paha i ke ikaualia nui« aka» oka p>k>Wi m na«c, Iw hookahi &o UiUka, a ua iNapalua a p*i>akciu ka uK>a, 4 ke laxv e ixei uo &«£ makou iua ka snahi\v e hoīke ana he oiauu ;k) UUaka, a UvK k<*a 14« llnaka i ho*k«. ia ae k ko !akv v > mau laoa ma vur.ik m&k£ 20

paha i kamea "Kakau Moolelo," e kamailio iki aku no hoi i kekahi mau mea hoakaka wale no i kekahi o kela mau Hiiakai kamailio wale la ko lakou mau inoa. Hiiaka-makole-wawahi-waa, o ka lei hala me ke anuenue kona mau hoailona, Hiiaka-wawahi-lani, oia no o Hiiaka-wahi-lam, o ke kua-ua kona hoailona, oia hoi ka mea mana ma ka pili i ka ua, Hiiaka-noho-lani, o ka onohi-ula me ka ua-koko kona hoailona. Hiiaka-ka-alawa-maka, o ka ohi- ! ki-maka-loa kona hoailona, ao [Hiiaka-i-k& poli-o-Pele, o ka pa-la-a o ke kuahiwi kona hoailona, ao ka ai i ka ia mai ke poo aka hiu kona kanawai kapu, Hiiaka-kapu-enaena, a oia no pāha o 'o Hiiaka-i-ka-pua-aneane, he wela 'nonoula ke kahaka ke p"'i ia aku |e keia"Hiiaka, o Hiiaka-1 ?-ia, he [lei ko ia nei hoailona, a ' oe nae |ka lei-hal», ao kekahi Hii ka-opio | a oia paha ka Hiiaka hop loa. | Okeia poe Hiiaka apau, he poe wahine u'i wale no lakou, aka, o ka Hiiaka hope loa, ai ike ia hoi ma keia Moolelo o Hiiak i-i-ka-poli-o-Pele, oia no Ke pa kela o ka u'i iwaena o lakou. Ur olelo ia ma keia Moolelo o Hiiaka, o ka o keia wahine, u< likeka nono-ula o kona papalm| me ka wai ula liliko o ka ohelo, kona ili hoi ua like ia me ka memele o ka hala pala maika , ao kona oiwi āpau, he uTe iuie al," ae hulili ai ka houpo o ka aoao oolea, ke "lala iho i ka wai,'f ia ai paha keia hoohei^*poe haku mele, V

"G ka u'i paha la, He lawena na ka lihllihi, Pa iho i ka ipii-kapu a ka i^makna, He hone mar hoi kau a toe."" I ka haalele ana o Peie-me kona poe ia Kahiki, ua lioea mua la lakoui ka Hokupuni o Kaula. I keia mokupuni i hoo — noho mua aku ai o Peleikek&hi 0 kona mau kaikuanane, oia hoi o 1 Kuhaimoana, i alii. ai kiai hoi no I nei mokupuni i ka ' 'haaieie poi'pu" ake k&i. I Haaleie aku lao Pele ma ia kauia, a nee mai U no ka Moikupuni o Niihau, a ua lioao iho ; ia ua Moiwahine nei oke ahi e ,imi i wahi e noho ai ola me kona 'ohana, aka, aole i ioaa kekahi waki kupono no lakou e noho ai, nolaila, ua haaleie aku ia laKou ia Nuiiau a nee mai ia ao Kauai, a oia hm kekahi o na kaui&na iaa» ai kapa i hoohanohano ia hoi o ' 'Ka-Ma-,wae4ua4aai/* ai hoohaaohano nm ia hoi e na poe kahiko ioa e Eawail. a uo ia niokupuni kau— lana hoi keia meie i haku ia no ka hanau ia aoa o ke:a mau Mokupuni e Papa ke Aliiwahine kumu-honua o Hawaii nei. a oia mde ia ho oiea ao e hoo - poka ia aku» ae iik ai hoi i mea hoonaaaa» aku i ka mooleio ka~> hiko loa o Hawaii aei. niai oa meie koi hor.ua nei. ae ho«a mai ai kela inoa o lua-lani." i pau

He Vue Uv» o Scr.atc* Kukc;& i ke i» o n& Lunikia; nia ;u& Apansu a o:& Veksh> ; k;i< ; kela manso jv!a. s! ! kcnt ;v.ō. RSko Vae :rtvaa o r.& E\\c i e wuī: Hik;r.si rs\a k& Ah* EioLe i malama ?V ne: : ka 4; V» rsaMna s\u -el 0 » 'a hvv -,4 k& Hoak XH ntu y« »v ht heo;** |mm o k* 4h««? N<x*k? o .omuu(\a o>4 0 ka a»4&ad 1,-a< tx 1: kii 0 Lan&kī&i O&uuuk tw iw? \ keia mihe>V\c k*~ tHw» in 0 ** flcvvn*o *a**> km »wū *> Ikm € ««** 4mm mm dc kt*&