Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 20, 2 October 1924 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA 111 PAPA, HEAHA KEIA? "E kuu Haku, ua hoomaopopo anei oe i ka nui maoli o keia hewa" au i hana mai ai ka'u me na keiki a kaua 7 " I hai aku wau ia oe, ua kiola wale aku oe me ke ano hupo i ka waiwai hooilina o kau keiki. ' 'He mea oiaio ia au i kamailio mai la ia'u e kuu wahine, aka, ua hiki ole ia'u ke alo ae i keia ulia poino o ka manawa, ae hoomanao pu no hōi ua hoea pu mai keia hoopilikia mamuli o ka--Maanei hooki pu wale iho la no ua Haku Ela nei i kona kamailio ana aku, oiai, ua manao oia e kamailio aku i kekahi mau kumu i hoea mai ai o keia pilikia nui, mao na hana ūhauha o kana wāhine ai kokua pu ia mai no hgi e ka laua keikl, aka, ua*kaomi wale iho !a oia ia mau manao * ulu ae iloko ona, I keia mānawa nae ana* hooki' pu wale ae ai i kana mau olelo, ua hoomaka hou mai la no ua wahine nei e kike olelo me ua Haku Ela pomo nei o Merevi!a Home. "'Mamuli o ke aha i loaa māi ai keia poino i kuū keiki maka - hialK)? ,, Heaha kē ano o kela oki pu ana o kau kamailio i ka— mailio mai «nei, Hoomau mai paha oe 1 ke kamailio ana, ai maopopo loa aku hoi ia'u ke ane o keia olelo au i kakamaha wale ae nei. Manao anei oe e kuu Hakū Ela, ua hoea mai keia pilikia mamuli 0 ko makou uhauhā i kela mau daJa o ka aina o kakou, ai kela mau Wahi da!a omi!umi!u hoi au 1 o!elo tnai nei. E hai aku wau ia oe e kuu Haku, he mau manao lalau loa ia ou i hooili wa!e ma' !a i leeia poino maluna o makou Hookahi manao maopopo loa ia'u uaano hehena kou mau noonoo maikai, a ua hana aku !a oe i ka hana o ke kanaka opn!epu!e, E hai pu aku no hoi wau ta oe, i ka manawa e lohe ai ke kaikamahine a kaua no keia ku!ana i !oaa hou iaia, a!ai!a, ua pepehī aku oe i na manao!tfna rtiaiksa iloko ona, a ua w&\va!\i aku oe i kona puuwai mamuli o4eia hana lokeino maoli no au i hana aku nei, a he hana a!oha o!e no hoi o kekahi makuakane i kana mau keiki a!oha. I ka lohe ana o ua Ek nei i keiar mau o!ek> a kana wahine, m kamailio hookanaaho wa!e mai !a no oia i keia mau o!e!o, "No'u iho, aole o'u manao hopohopo no ko kaik&mahine a kaua, olai f m manao wau ma muH o kona mare ana aku i ka Haku Kalenoe, e !oaa ana no t&la ka pom.** Ao!e i pmi pono loa mal ke!a mau oīelo aua Haku E!a nei i ke kamailio ia mai i kana wahine» alaila» ua hoopuka aku ia \m Ēla wahine nei i keia mau olelo ano oo!ea niaoli i kana "Pehea kau e ek'lo m&i nei! Etnm ou n,t Kalcive? Pehea !a » ai w'a. oiai, i ka manax\ a e laulaha !oa ae ai keia nua iw&em o ka leha'ehu kēia mea hilnhila nvn wale» ma ke ano he poe ilihune maoii kakou. * 4 j

Pehea la o Kaleroe e mare mai ai i ke kaJkamahine ilihune nui wale. Aole anei ou manao iho. he kanaka banekerupa oeikeia la, ao kuu kaikamahine hoi he kaikamahine oia na kekahi kanaka banekerupa. Ihai aku wau ia oe, ē lilo ana keialono hoohilahiia i kumu e make ai kuu kai— kamahine, a oe ponoi kona makuakane ka mea nana i pepehi aku iaia. Me keia mau olelo i puka mai la mai ua Ela wahine nei, ua haalulu pu ae īa kena kino holo" okoa, a haule iho la oia ma kona kuli, a uwe iho la me ka ehaeha nui. I ka ike ana o ka Ela Robata i keia kulana o kana wahine, ua ku ae la oia mai kahi ana e noho ana, a hele aku la i kahi o kana wahine e kukuli nei, a kau iho la i kona lima malunaj 0 ke poo o kana wahine e uwe | haaloulou nei, a kamaiUo iho la me ka leo oluolu, ai piha pu no nae i ke kaumaha. "E kuu Carala aloha, uwoki kou uwe ehaeha ana. No ka pono o ke Akua, a no ko kaua pono pu no hoi, a pela pu no hoi tiie ka kaua mau keiki. E hoopau ae i keia uwe ehaeha au e uWe nei. Mea no hoi pa.ha aole no hoi i hala loa na manaolana ma io kaua aku. He mau Ia no hoi keia e nee aku nei, oia hol he | eono mahina, a mea no hoi o loli ae ke kulana iloko oia manawa, a i'pu-a hou mai hōi ka manaolana [maikai niake o ko kaua fola ana, oiai, he a-o no hoi keia li loaa mau na ulia pomaikai, a jma ka nianawa hoi e nee mai nei laole no hoi paha e haalele mai ■āna ke Akua ia kaua, a mamuli ' no hoi o kana mau alakai ana, e loaa ai ia kaua na kokua ana, ae j hoihoi hou ia aku ai kaua J!una 1 ko kaua kuiana pololei. Noiaila, 1 ekuu aloha e ku ae iluna ma na ' kapuai o ita manaolana maikai, a 'nee pu aku kaua nokeia manawa , e nee mai nei. 0 keia leo uwe haalouīou hoi ou e hookahe nei i kou mau waimaka ehaeha,Jie mea no hoi ia e lohe mai ai na j keiki a kaua, a noke mai paha i ' ka ninaninau ia kaua, ao ka hele !oa aku no hoi ia o keia mea i ke akea loa. E kali hoi kaua i keia mau mahina eono e nee aku nei. E hoopau i kau uwe ana e Ka- ' rala.*' Me ia uwe no nae o ua j wahine nei, ua kauiailio ae la uo i oia i kana kane i keia raau olelo. | **Heaha ka hiwa ke lohe mai • ka kaua mau kelki iko'u uwe ana | no iaua? He mea pono nolaua e 'ike! ka oiaio i keia mc.nawa» o jnoho akuaua nei laua me ka Ihupo a hoea mal U me ka mao)popo mua o!e ia laua» alaila» *oi loa aku ai o ka mea ehaeha, a *hu!i mai laua a hookau mai i ka jahewā ana maluna o ko laua ! makuahine, no kona hoike mua ao!e aku \ keia poino i hekau ' mai la maluna o ko laua ohana E pono no e holke ia akukeia manawa kupono, ao noho naaupo Iwak a ua nei laua 1 ko iaua ku.!anaolak\ Aok loa make*make e hekau mai na houio o mau keiki m&luna o ko laua Imākuahine." ī% manawa no i kulou iho ai ka Ēla Kohala» a kaikai uialio ae la ■! kana wahlne lluna ame ka hoo |puka pu ana aku i keia mau o!e!o i kana wahlue, "E kuu waliine āloha» aole e poiiu iaua e lohe i kekahi mea no km popolikia i kau mai maluna o ko iaua makuakane nei." Aole hoi na kaua ko laua snau m%km e auaa» ī keia mau koi kot i hoea aku I ka manawa e hiki o!e ai ia kaua ke auamo hou aku, alaila, o ka manawa ka ( hoi ia e ike ai laua, olai» mea hoi ; o ioii ae nehoi ka nee ana mai o :ka manawa, a hoi hou mai hoi [kekahi mm poiio ia kaua, alaila,.

aole hoi ua mau "'eialoha" nei a kaua e ike i na ehaeha o keia man pilikia i hekau mai la ma!una o ko !aua luaui makuakane nei, M} keia mau oīelo maikai ma ia ua Ela kane nei, ua nana mai la ois i kana wahine me na maka piha i ka waimaka, a holoi ae !a oia i na waimaka o kana wahine» ahoni iho la i kela % heleheler»a aloha ia e ia. Ia manawa no hoi i nana aku ai ua wahine nei a ka Haku Ela Robata, a ike aku la oia i ka hekau io no hoi oke aloha iluna o kana kane nona, nolaila, holoi pu ae la no hoi oia i kona m&u makā e helelei ana ma kona mau papalina, alaila, lalau ae la oia i kona ai, a honi āloha pu aku la i kana kane ame ke kamailiopu aku, i keia mau olelo ano hia. **E Papa e, e kala mai oe ia'uj no ka'u mau olelo ano hoehaeha j apau i kamailio aku nei iā oe. j Ua puka aku kela mau olelo ia oe mamuli o ko*u ulupuni ia e ka; huhu pupule, aihoopiha ia hoi po ke a!oha kupouli i na lei aloha a kaua, aka, e kuu Robata aloha, e j kala io mai oe ia'u no ia mau o!eloa!oha o!e. He mea oiaio q oe mē ā*u ke auamo pu ae i keia mau ehaeha ame neia mau kau— ! maha, a ao!e io no e pono e lohe 'laua i keia kaumaha ī hekau ma' *ma!una o kaua. Na ke Akua hokomaikai io e haawi mai i na Ikokuā lokomaika: ia kaua, ae ' «laka! aku paha ia kaua ma ke'kahi alahele e olokaa ia aku ai keia ūkana ehaeha ma io kaua j aku." j '*E Papa e, aloha no hoi kaua, j a a!oha no hoi ka. Home aloha o kaua, a kaua hoi i noho ai 'iloko o .ka uluwehi o kona nani no na makahiki loihi. He home hoi i aloha ia e kou mau kupuna ai ' noho aloha ia hoi e kaua me ka , kaua mau lei aloha no keia mau makahiki loilii, aka, aole ao paha e. hookuu wale aka kaua i ko ( kaua mau mauao poho e hele auwana wale aku, me ka hekau ole aku īluna o ke Akua no kana mau alakai ana, Ke hilinai nei wau īa mau kokua aloha: aaa mai o ka ' Mea Manaloa" ia kaua na mea poino iloko o ke ao nei." (Ao*e i Pau)