Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 22, 23 October 1924 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA IV KE KINOWAILUA I KE KULU AUMOE Mahope iho o ko laua noho malie ana no kekahi mau mi— nute, ua hoomaka hou aku la ka Haku -wahine e kamailio hou i kana kane i keia mau olelo, "He mea oiaio no paha e kuu kane, ua piha io no na maka hiki i ka iwakalua i keia mana— wa, aka, ua hoomaopopo no nae kaua e kuu kane, aole no i pau kona ano kamalii, a aole no pāha e pau ana kona ano kafnalii i!oko o na mahina eono keia manawa aku, He mea oiaio no paha ua kupono no oia i ka mare wahine i keia manawa, aka, o kona ano kamaiii no nae eia no ia.

I na pa a e aiaopopo ole iaia ke kumu o keia ake ana o kaua iaia e mare i kekahi wahine waiwai, alaila, e ulu ana paha iioko ona ka haohao no keia ake ia ona e mare ika wahine. Ina no hoi e maopopo ana iaia keia kumu o kona onou ia aku e mare i ka wahine, alaila, e lilo ana no paha ia i kumu anoninoni no hoi no kona manao, ae kau mai ana paha maluna o kaua kona hoino ana ma keia mua aku. Ke manao nei no wau, aole no o kaua manaoiana iluna ona e kuu kane, Eia kaua iwaena o na ahi elua,"

Hoohaia iho la iaua he aneane elua hora o ke'kukaieuka ana mawaena o iaua, ai ka manawa hope !oa ua haalele iho la ka Ela wahine i kana kane e noho hoo— kahi ma kona keena heluhelu buke, a noho hookahi iho la ua Ela Robata nei iloko o kela keena, He hapalua hora paha kona noho ana me ka hekau no o na ao hakumakuma maluna o ka iani o kona mau manao, ai ka manawa hope loa ua hekau maila maluna o kona mau maka ke ano makahiamoe, a upoi i'no !a kona mau maka, a lilo ak\t la oia iioko o ka hiamoe kulipoliix>, Aole no paha i loihi loa kona hiamoe ana, aia hoi ua loaa aku ia iaia kekahi moeuhane kupaianaha, oia hoi kona ike ana aku i ka uhane o kona kaikua— hine i make, a ma ka aoao o ua Kftikuahine nei ona, e ku pu ni&i $na kekahi kaikamahine ui pookela maoii ma ka aoao o ua kaikuahine nei ona, 1« manawa no hoi i kuhikuhi ae m im lima o Ade*aina kona kaikuahine i kela wahine opio ui pookela, a ka malHo mai !a t keia mau iaia, !

"ē Rob»ta, o ks hua kei* o ko'u op« r'u no hoi i pālftpl!s mai &i i» i*Rpa rno ke r?oi pu mai iaia o ha*wi «0 1 kana mau h\r? - ka!» i»*o no k«i hcw§ a*tt ? h*nm tkw *i iāi». Kr ikf oe iaia <? kuu kaiku t*a ike t>o wau i ko\i mau mai & maika! no'u, aka, na aioha 0!« no nw hoi 00 ia'u. E Robata ua ike wāu i ko« kaumaha nui f k«ia mauaw&, a ho kaum*h» lo m keJa ou* me wa kpiki a kaua.

I keia po no mahope iho o kou ala ana ae mai keia hiamoe ana ou, alaila, e hoea hou mai ana wau imua ou, ae ike ana no oe ia*u ma kuu kino waiīua, ae kamailio ana kaua he alo a he alo, a aole hoi ma ke ano moe— uhane e like me keia a kaua e kamailio nei. He wahi hana ka'u i make— ;make.ai ehanaaku oe no'u nei kou kaikuahine, a ina oe e hana ia hana no'u, e hiki mai ana no he la ma keia hope aku, e uku pono ia no oe no i& hana maikai au e hana mai ai no'u nei. E Robata kuu kaikune, e aloha a ua nei kaua, a hui hou kaua mahope iho o kou ala ana ae mai ka hiamoe ae."

I ka pau ana no o kela mau olelo i ia mai iāia ma ka moeuKane, ua nalowale io aku la no ua kaikuahine nei ona me kana kaikamahine, a puoho ae 1a hoi oia mai kela hiamoe ana ona. I kona ala pono ana ae mai kela hiamoeaūa ona, ua ala kolee /hai la no'na hoom'ānao ana iloko ona no kona kaikuahine, a; iio ko latla māu la' hauoli oko laua ola ōpio ana.

Hoomanao pu ae la no hoi oia no na hana aloha ole a ko laua makuakane i kona kaikuahine, ma ka hoole ana i kā heluhelu ana* kana mau leka. a hoihoi hou aku la ia mau leka me ka helu - 'helu ole ia, Ua ala pu mai la no hoi iloko ona na hoomanao ana no ke kauoha hope loa a ko laua Imakuakane, a me kona hooko ana i kela leo kauoha hope a ko laua makuakane, a mea paha no kona hooko ole'i kela kauoha a kana wahine i akeakea lokoino mai ai, a 6ia paha keia kumu anā f i moeuhane no kona kaikuahine. TJa lilo maōli no kēia moeuhane ana ilke aku la i kōna kaikuahine i mea hoonioni loa i kona mau manao, a nune pli iho la oia iloko iho ona.

I '*Heaha la keia pomaikai a na kaikuahine nei ona I olelo mai nel iaia, i nā oia e hooko i ke kauoha a kona kaikuahine, aialla, ;e iii mai ana kekahi pomāikii maluna ona, Uaulu pu mai la no hoi ik>ko o ua Eia nei ka noonoo no kela olelo a ke kaikuahine iaia, i na oia e hooko i ka hana a ua kaikuahine nei i kamaiiio mai ai ma keia mua iho. alaila, he pomaikai nui ka e ili mai ana iluna ona, Ua ulu pu mai la no hoi iloko o ua Eia nei keia manao ninau, "Heaha ia keia hana aua kai— kuahine nei e makemake nei iaia e hana aku nona 7 E ukali mai ana kela hana ana e hana aku ai me kekahi pomaikai, He mea mno nui maoli keia i kona noo— noo, a ua lilo io ae la no hoi i mea hoanoe maoli no i kona manao, ~

[ !ka hoea ana mai oka manawa paina awakea, ua hele aku la !oia no loko o ka rumi alna me na nae 1 plha i ke ano e, IA aole nae hoi o keia ano kau imaha ehalii ana maiuna o kona mau maka, aka, ua hoomaopopo koke ma! !a no na maka nol! o 'kanawahīne, a ia he mea ano $ i hnlawai me Ikana kane, oial, ua hoike māopopo ioa mai kona heieheiena i kekahi hiohiona hauo!i. I ka ike ana o k&na w«hine i keia ano hauoii ma!una o kona heleheiena, «a na!u iho la hoi oia iloko iho ona, a mnau Uio la i keia ninau iloko m%, moa paha kekahi nan» f hoo Haiioi! mm i knu kane, oiai, ke holke mai ne! kona n\a\t maka ikeano hauoH, Hēaha U kela mea nana i hoohauoli ma! i kona he!ohdona," Ua hoohoio iho !a no nae ua wahine nel aole ok e| hoiio p kamaiiio fnvas o k&na mau | keih a aia no pah* a o !a\i» >> a!e no, a!ai!a. e hoike mai ana no' pth» kmna kane iaia no

nuhou hauoli nana i hooanoe ae i kona mau maka kaumaha, Ua noonoo koke iho la no nae ua wahine nei, aole loa he mea ma konaaoao e kamailio aku ai ia manawa, aelilo ai paha kekahi oia mau oleloi mea hoala ma! i na mano hoohuoi iloko oka laua mau keiki. Hooholo loa iho la no <oia e waiho no a na kana kane no e hoike mai iaia i ka manawa kupono.

Ma ka manawa a ua Ela Ro— bata nei 1 noho iho ai ilunao kona noho ma ka pakaukau ] aina, ua, nana pono mai la no kana wahine iaia, ae noonoo pu ana no hoi oia, iaia i haalele aku aiikana kane, ua hele nahelehelena a makue i ke kaumaha, ai keia manawa hoi ua ano oiino ae la kela mau maka kaumaha. Hooraanawanui fKo la nae oia a hiki i ka manawa e haalele ai lakou i ka p£paāina. ' alaila aole no paha e nele ke kamailio mai o o kana kane iaia.

I ka pau ana 6 ka paina ara, tia haalele koke iho la no ka laua mau keiki i'k'a papaaina, a hele aku la no ka laua mau hana ->aa mau, ao ke kane hoi me ka hine, ua noho iho la no laua ma ka rumi aina, I hakalia no a kaawale aku ka laua mau keiki, oia no ka ma — nawa 1 ninau koke mai ai ka wuhine i ke' kane, no keia kumu o ke ano hauoīi o "kona mau ma — ka. oiai, haalele aku no hoi oia 1 ke kane e hekau ana no na ao hakumakuma o ke kaumaha, ao ka mea Kupaianaha nāe ana e ike nei, ua hekau iho na ano hauoli maluna o koha helehelena. "E oluolu anei hoi oe e kuu kānē aloha e hoike mai I ke kumu* o keia loli anoe ana o kou ano?" Ia manawa no i kamailio mai ai ua Haku Ela nei i keia mau olelo, a ta manawa pu no nae i helelei pu mai ai kona mau waimaka ma mau papalina. "E kuu wahine a*u i aloha ai me kuu uhane apau," wahl aua Ela nei me ka leo ano walohia no. Ke ike mai laoel keia maii waimaka e helelei aku ne! ma! kuu mau papalina aku, aole nae keia mau waimaka he mau waimaka no ke kaumaha, aka, he maū waimaka ia no ka hauoli.

i Ae, he mau waimaka ia no ka , hauoli, ai owili pu ia hoi iloko o ke aloha, oiai, ia oe no i haalele ae ai ia'u ina ke keena heluhelu buke, ua haule aku la wau iloko 0 ka hianioe kuHpolipo, a ia'u hoi iioko oia hiamoe. ua ike aku la wau i ka uhane o kuu kaikua hine i make. oia hoi o Adelaina, ahe ike ano hoohewahewa ole hoi, ae like no hoi me ka'u m <? ike aku nei ia oe i keia manawa T Aole hoi o kona uhane wale no, aka, he kaikamahine ui opio kekahi a ku pu ana ma kona •oao, a he kaikamahine hoi a'u 1 ike mua oie ai mamua." Ma k«a wahi ua hoike aku !a ua Hakw Rla nei i kana wahine il iHi wwa apan e Hke me na mea f Mke mm ia «e nei, al ka pa« anao kana kamailio ana i ke!a mwihane i kana wahine. ni kima*tio hon aku la oia i keia »a« pWo i kana w*ahīne. ' No kuu ike an« ūk A<kiam#* I* iw ha o waie no hoi keia ikf !«m iaia, na hu mai ta ko'u aioh* imm. omU, iloko o keia mau maka !*tik) tothi maoii he iwakalua ā loi iki o *kona kaawale ans aku \mm kona ikīi, «kahi m ota a hoike n\*< ia u ma ka wHane, O Kekahi niea ka hoi aoa i kamailio mai ia'u i kela «anawa ou e kamaiUo ant me «a» ota 110 kona kii i kwia ia e ka makuaKane o maua. ae mi mai anaia ue kii akua kau hou ae im fcona wahl e kau mau aī.