Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 3, 11 June 1925 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

* MOKUNA X. KAHAKAKALUA KUPAIANAHA Ua paa pu aku la no hoi o A)avaire he mau puolo īole o na wahine kakapahi. I ko laua | hoea ana 1 keia rumi kapu o ka Hotele, ua haawi mai la o Alavaire i kekahi puolo iole i kaj I>ede*Venetura, a he hookahi noj hoi puolo lole iaīa panoi. i Komo koke ae la laua pakahi j ma kekahi mau wahi komoloie, a| wehe ae la i ko laua mau lole wahine kiapono i ka he?e ana i na alanui, a komo iho la laua piakahi i kela mau lole pilipono, ai ku - pono*hor no ka hoomaamaa kakapahi ana. " • j Lawe ae la ka wahine Farani yenetura i kela mau pahikaufc ' elua, a mahope o kona nana ana i kela māu pahikaua, ua koho ihoj lā no oiai ka pahi a A]avaire i j kakapahi Duke Keleva o Kepania. Ua hookuene pono | ae la laua i ko laua mau kulana pakahi, a hoomaka aku la laua e ulele hookuku i ko iaua kakapahi, ae hoomakaukau ana horia laua iho no ka la nui kakapahi e hoea mai ana. Ae kokua ana hoiikekahi i kekahi ma kela ike kaulana i hoohana ia e na Cavaria i lehia ia ano hana kau— i lāna o na Keneturia lehulehu ij halā aku. I Mamua nae o ko laua ulele 1 kela hana kakapahi mawaena o laua, uakamailio aku la no Venetura ia, Alavaire i keia mau o'elo. kaua e hoohana i keia hana a kaua e hana nei ma ke ano makamaka a ho»aioha paha. Aole loa pela, aka, o kou aka-ma-i apau ame kou ikaika pu hqo-. hana mai oe ma ke ano e lanakila ■ hoi oe malnna o'u, a pela no hoi. wau e hoao ai e lanakila maluna o*u, ae ahuwale ai paha ia oe, ka'u mau kiina kakapahi akamai, loa ma keia hana a kaua e lawelawe nei, aia no a hana kaua pela, e loaa a ua nei ia kaua ka ike me ka hoomaopopo i ke akamai o kekāhi. I ka lilo ana no hoi o kau pahikaua ia'u, alaila, o ko'u akamai no hoi ia, a pela no hoi ka'u pahikaua ia oe, ao kou akamai no hoi ia. I na no hoi e pa oe i ka'u hikaua, alaila, helu no hoi wau ma ko'u aoao, a pela no hoi wau Ja oe, aka, e hoomanao no nae oe ia pa ana o kahi o kaua i ka kiina pahikaua a kekahi, he mau he— luna helu haahaa wale noia, aka, 0 ka lilo ana o ka pahikaua mai ka lima aku o kekahi o kaua, alaila, oia no ke akamai oiaio, nolaih, « kuu hoaloha ano e makaukau loa oe o lilo mai kau pahikaua ia'u." I keia nmnawa i oni pono ai ua mau wahine nei o ka ma— kakila, ae hihina like ana ko laua mau kino imua, ame ka laua mau pahikaua e kakikepa ana kekahi 1 kekahi. Ke hākilo pono loa ko laua mau onohi-maka ke kahi i kekahi, Ke hoomaopopo loa ala no \&m i ko laua kulana,

-makaukau ma keia hana onju pahikaua, a ua hoike mai la no hoi ka lawa o ko iaua mau lima i ka ikaikaoniupahikaua, a.he mea paakiki. loa no ka hoomaopopo aku i ka :»ea oi- aku o ke kulanā kilakila i o laua, oiai, o ko laua mau pauku kino he ano like i tig, a he ano pi"alajii maikai no' j '-i ko iaua mau kino pakahi. 0 ka pilikia wale no keia hookuku kakapahi ana d laua, aole he mau jmaka okoa ae mawaho o | iaua e nana aku ai i ko laua mau kulana pakahi, , Mahope koke ,no o kela ana kikepa ana o ka laua mau pahikaua, ua huila ae la ka makapahi aua mau hoaioha nei a kani o aku la ke kila m« ke kila, a wawalo ae la ke kike ana o ke kila ike kila, I keia leina mua no a laua, ua like no laua a elua aole i oi ae kekāhi mamua o kekahi, a ua Hke loa no na kiina pah! a kekahi me kekahi, I na na Alevaire ke kiiana'pahi, alaila, e paa wale mai ana no i ke pale ia e ' Venetura me ka makaukau nui, a iiia no hoi na Venetura ke kiina pahi, alaila, pehea la ka alapine o na kiina pahi a ka Lede Farani, ua illo wale rio īā i wail auau no ka Ui Hapa Paniolo, * j He hapalua hora keia manawa 0 laua e kakele nei i ka laua mau ae hoaoāna hol kekahi e pa wahi pahikaua aku kona' hoa, ae pale mai ana no hoi ke • kahi me kā makaukau eleu nui. . I ka o ke!ā hapalua , hora t ua hoomaha iho la laua me na mirfbaka hauoli ma ko laua' mau helehelena, Haawi ae la kekāhi i ko laua mau lima me ka hauoli nui, a me ke kamaiiio mailio mahalo aku o kekahi i kekahi no kana mau kiina aka-\ J mai ma ke ana, a ma ke kiina 1 pahi hoi e manao ai e loaa aku ana kona hoa^paioHe mea maopopo no nae ke hoomaopopo ia aku, ua ano pii wela no ke koko Farani, a he koko wela no hoi ke koko Pani ~ 010, aka, na kela koko Pelekane ! paha i hoomaalili iki kela koko Paniolo, ai ka hoomaha ana o laua, ua ike ia aku Jio ka pii enā-| ena anā o ka ula i na papalina o ka Lede Venetura, a he ano lamalama hoi o ke ano ui ke halii ana iluna o kā Lede Ēlevaire. I ka loaa ana o ka maha ia laua elna, ua ku hou ae ta laua ma ke kahua kakapāhi p laua, a ia manawā i hoomaopopo ia ai ka niniu o na pahikaua a laua me; he ena makani ala, ae niniu poai ana me ko laua ano kulana ku — waena, a huila ae la ua mau pahlkaua kila nel me hē olino' uwila ala i ka lewa, ae ana iloko c ke ao polohiwa. , lloko o keia manawa e kikiko'u nei ka maka o kela mau pahikaua iloko o ka lima noiau nui wale o keia mau wahine ike lua ole, a oia ka manawa a Elevaire i ai i kekahi hana lua ole o ke akamai. Ao neia hana a ua Hapa Paniolo nei i h<K)hana | aku ai me ke/ikamai nui maoli, j oia no kona hoololi awiwi loa ana' i kana pahikaua mai kpna lima: akau, a lilo ae la nia kona lima — j hema, a iloko ol.ka manāwa a kā* Lede Farani i hoomaopopo ole ai, ua owih ae la ka Ui B!evaire i kana pahikaua ame ke akamai nui loa, ua niniu ae la ua pahi nei oia kona Umahema, a me ia kulana ī hoolou eleu loa aku ai oia i ka pahi a kona hoa paio, a tflili mai la me ka hikiwawe loa, a lilo mai la ka pahi a ka Lede kaulana o Fararti mai kona Hma mai. a ua ku iho la oia me ka pāhikaua ole. a me ka maopopo ole no hol iaia o kela hana ano kamahao a ka Lede Elevairc i hoohana aku ai maluna ona ! . , Ua hoomaopoi)o !oa oia mamua

iki iho o ke!a lilo ana o kāna pahikaua mai kona Hma aku, ua manaooia ua loaa iaia kc; alahel" maikai loa e kaili mai i ka E!' J vaire pahikaua maj ko Elevaire! lima, aka, me ka pahaohao maopopo ole iaia, ua le!e ae la kela pahikaua mai ka lima akau i ka lima hema o ka Ui Paniolo, ao kana mea i hoomaopopo loa, oia no ka ohiu ia ana aku o kana pahikaua me ikaika mai kona lima aku. a Ic!e ana i H<* mea kamahao maoli keia i l<ona manao, ahe "klina pahi hoi ana i manao ai, hē hookahi wale /10 mea e hiki e hoohana. I keia manawa ua nee mai la ua Lede Fsirani nei imiia, a haawi mai ia i kona lima akau e lululima pn me kona hoa kakelekele o ka makakila, a kamailio pu mai la no hoi i keia mau olelo mahalo ia Elauaire. **He mea oiaio, ua lanakila oe maluna o'u i keia hana ana, ai hoike aku wau ia oe, ma ke ano kupaianaha maoli no keia lana kila ana ou maluna o'u, aole loa wau i ike pehea la oe i hana mai neiakiaili akiila i ka'u pahi mai ko'u lima aku, aka, ma ko'u ano kamaaina no hoi i keia hana kakapahi, aole ma ka lima akau oe i heohana mai nei i kela kiina kaili pahi maj kuu lima aku, aka, me he ala mai ka liinahema oe i hoohona mai nei i kela kiina kakapahi noiau loa, ao kau mea ij ike ua hemo aku la kuu pahikaua mai kuu lima aku. Aole anei «hoi he pololei ka f u ~e hoike aku ! ; nei ia oe no ia mea?" Ua ae aku la o Elevaire me ka i akaaka ana ae, oiai, ua pololei io no ka mea a ka Lede Venetura i 1 kamailio mai la iaia. oiai, ua kii io aku no oia i ka pahikaua a; kona hoa paio me ka hikiwawe loā me ka hiki poho ole j-.ua Hoa; nei ona ke hoomaopopo mai, a no ka pau ole no o ke ano pohihi o ua Lede Farani nei no keia mea,: ua ninau hou mai la no om i keia mea ia E!evaire. "E oluolu anei oe e hoakaka iki māi hōi ia'u no keia mea, ai hiki ai hoi ia'u ke hoomaopopo 'ākui-ke ano u kau kima pahi jana." ■ Hoikeike aku la o Elevaire ij jkela kiina pahi a ke akamai nui wale, ai ka maopopo ana i ua wahine Farani nei ke ano o kela kii ana o Elevaire 1 kana paīii a kaili mai kona Ilma mai, ua mailio hou mai !a no oia i keia mau olek». 4< Ke ike nei wau me ka maopopo loa ua makaukau maoli kou j mau lima ejua 7 ma ka hoohana, ana ika pahikaua. No'u nei hoi, he hookahi wale .no oki litna makaukau i ka .oniu ana i kā pahi-> kaua, a oia no hpi kuu lima akau nei. (Ja )ike loa iho la no ka ■lilo ana o kuu pahikaua i kela Haku opi6 Pelekane e like no me keia lilo ana iho la ia oe. He kanaka opio no hoi kela Haku Walaka o Sutowoleda i niakau— kau kona mau lima elua i ka hoohana ana i ka pahikaua, a ua ano like Tftaoli no kona ano kaka pahi ana e Uke loa no me kau, a ina pela iho la no ke ane o ko olua ma keia may. hana kima kāiHpahi ana me ka lima-» hema, alaila, he mea poMhi loa »ka mea o olua e lanakila ana, a ma ka'u hooipaopopo aku e lanakila oie ana paha kekahi o oiuir maluna o kekahi, ae pai, ana a pai paha olua kekalu me i;ekahL E hoomaha iki kaua no kekahi mau minute. a mahope aku oih manawa e hoao kaua i na kiina kakapahi a ka poe Pelekane. la laua i uleie huu iho ai ma keia h na kapapahi a hala paha he ekol i hapsln hora ka loini o ka manawa oia kakapahi hbu ana o laua, ua lilo hōu no ka lanakila ia Elevaire, Ma na kakapahi mahope aku oia nianasva» ua lilo wale no ka lanakila ia EU'\aiie, a! ke ono nae o ka hoao ana a 1a««t «a Hlo aku la ka lanukila i kā Lede Venetura