Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 8, 16 July 1925 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SOTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SOTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA Xī 1 KA ANAINA MA MERIVELA' " HALE ■ | **£ k»u Makuakaae, akahi no a j ma.p ipn ftti ia koo oiauao bai «ku tifiB wau ia 00, eo'e loa o u . e »r in i sekshi. irabihe: B«> ka nt»i u ki.i- waiw&i, a koi wau i ke o kooa paawei.; jp*bea ]« ka nui o ka iiihune p ke— ; kahi wahiup, »ka, .a-i nlaha aku wau ' laia,". a m iiio rr ai ho« koua paōwai | k'a, alaih', o ka'w wahiue ka hoi ia e icare akn ai. ' £ Pap', i nft w&a e belc ana -v Paxifia oo ka nalawai ana me kuu j kaikuahiue hoab'«nan«. »c ka . tooi a*Q i haawi maa ai i n» manao 1 loaikai nōna, na irak«3>nk« wau ia ' oe e Pape e hooaiaiiaa i kei«» ao!e H0 ke aiuaio i fea.a'a -nuau' ; daja ma iuna kcfl, s ho\r o ' hoi oo j ka aku i kona kiho, E | booa>anao oe'e iou Makuākane, b'e| •<jbat)-a kakou 'i bafewi ble i na| maeao maikai o ko kakou enana'ol aE n iui.a, a pehea oe i menao ai e', baawi mai ana oia i kona manao ae 1 maīkai mai e tnare ia Walaka o Sut3WokdB, i na paha e lana— kila ' «na o Waipk* o Sutowoieda. co&lun<i o konn akaniai kaka-p»hi? Ke i ge n-1 hoi wau ina keiai kak&-pahi kanlana I raa!ama ia, u"v. aao huikau akn !a kuu bofts]Dhaj Kauoa Elemia ma ia moolelo o ke!»j kakaeahi kaulapa loa i hana is. E hai aku wau ia oe e Papo.. o ke| «kamai iua ole o keia wahine opio i! ib©i£ei& ae ia ma ka moekio o keia iiupex)a e hoike Dei, he akamai lua , ole io uo i«, a oī» akamai ia e hookaniana oei iaia. oia ka'u e make-! uiake nei e kaiii mai ia lei hanobano o ke kaolana oiai kun kai— kuahine hoahanau uoai. He hanōhano lua ole ia @ baa ana ia'u ke ianakiia wau maluna eua kaikua — hine hanauna nei o'u, a he bano-j haon puokela io no hoi ka ianaKiia ana oaluna o keia Lede pookeīa o akamai a na i.upepa o Ladana e hookauiana neh" Hoooiaha iki iho ia ua Walaka bSĪ * 416 * na n0 kekahi tninute, a!ails, buH mai l'a oi» a kamaiiio raai ia i kona kaikuahine i keia oleio, J, EValtrw, ke kaikamāhine poosei& naua e &o m&\ i na kai— kam&h'ui» Peiekane, e iik'e no hoj k©u ke ano, he hana haaheo ka h>ina «H.io pahikHua, a «ole hoi o ka hooaaakua wale iho no i ke alelu iioko ok* waha ma ka wnlaau wale ana no. " q\ KiWōUkn, beaba iho ia ke ano o k»u mau *«»o hoonaukiuki e kanwiHo ooai oei ia ? n? ' •*0 ke ano iho ia no ia 0 ka'o mau ole'o, a aole hoi he #uo hunahuoa tnu. i han* wai« i* uo ke alelo o k» waiiine i m#» hookiakaa wale ho Hnko o kona waht, w kamailio wr> ai «o i <»W«. nloh» oie i kon* man bsVft *ahin«. ftk», aa hoohana ia k« i kamaiiio |HHoWo»ilofc*. •> »««« hoi 0 ka wahine I mea hoohan* pu m kona kaulan» # Hke ae !a no hoi aie ko katm Kaoiina e hooWh* ia mai nei i*i»lr* ' * u n W&Uki i kH nkaaka , »U« ' "»'• k " ,u,b,n ''

0 Eipmla, alaila, I<omo mai la kekahi kmiwā o ka Morivi]a, a hoike hou mai la i ka Hakn Robata me kana keiki. a īa hou no he malihini mawaho, a aole no hoi i pau pono ae na olelo a ke kauwa e kamailio nei i ka Haku Robata me kana keiki, ao ke komo mai la no ia o ka Haku Raleroe, ao ke Keonimana hoi a kaua e ka mea heluhelu e hoo--maopopo ih:>ai, oia no ka Tpo a ka Leele Vateria, ao ke kaikua— hine hoi o Walaka. Ua lilo keia kipa ana mai o keia Haku Kaieroe i mea hoo - hauoli i ka Haku Robata a me i Walaka pa ne hoi, a ua hookipa : ia rnai la oia me ka hauoli e na, kamaaina o Merive!a Home. īal manawa no hoi i kii aku ai oi Walaka i kona kaiku.ah.ine e helei mai e ike i keia malihini kipa mai e ike ia lakou, a me ka hoopuka pu aku no nae o Walaka i keia mau oielo hoomakeaka i , kona kaikuahine. "E kuu kaikuahine aloha, e i makaaia loa oe i kau pale pahikaua ana apau f ai hiki ai hoi ia. ! oe e pale ak'u me ke akamai nui i t na kiina pahi a Koionelo Kalē— roe," i Ua hoopuiwa loa ia o Valeria i i ka lohe &na i keia inoa o Kaleroe, a ia manawa hookahi no nae, ua i manao iho la no oia he maa hana ! apiki waU; no keia a kona kai— kunane iaia, a ua kamailio mai la oia me ka leo ano kanalua no, "Ua hoea io mai anei o Kolo - nelo Kaleroe, ai ole o kau mau . hana apiki mau no paha e Walāka?" ■ ■■■ Me ka !eo kuoo ua kaniailio sku la o Walaka, ua hoea io mai no o Kateroe, a oia ka mea a , | Waiaka i hoike aku la. l!Ua hoea io mai la no o Kale— ! roe, a aia oia me Papa e kamaI iilo mai la iloko'o ka rumi hoo.klpa, a ma ka'u hoomaopopo aku • neī f ua ake loa ke Kolonelo e ike jia oe, ae ad: wale ana no kona j mau maka a io, ae ake ana . paha o ka ike iki aku i ka hua o ka aahu e aahu ia ana e oe." Halu ilio ia na minoaka ma na papalina o -Valeria, a kamaiiio • maila oiame ke. ano hookolohe no iwi i kona kaikunan.'e i keia mau uieio, 4, Sual Ua makemake io no o Koionelo Kaieroe e ike ia Vaieria ao ke kaikuahine hoi o ka Haku opio Walaka o Sutowoieda, -aka hoi, e oiuola mai oe e Walaka, e hoi ae wau no umi paha minute, ai kupono ai hoi ke kaikuahine o ' ko Haku opio e ike aku ia Kolonelo Ka!eroe.'' Me keia mau olelo a Va!eria, ; ua ku ae !a oia me ka hiehie nui ? a ku!oif hanohano aku la imua o .' kona kaikunane, a hoi awiwi aku • la no kona i;umi e hoomakaukau ai iaia no kā h v alawai aiia me kā Haku Kaleroe. i Huli hoi aku la o Walaka no i Vona waKi i hele mai ai, oia hoi i ka rumi hookipa, .amamua nae o , kona komo ana aku i ka rumi i hookipa, ua halawai mai Ia oia , me kona makuahine e hole ana no ka mmi hookipa, a ia manawa ne hol i kamailio mai ai ka Lede m&kuahine ia Walaka. "E Walaka, ua hoea mai rki ka ka Haka Kaleroe io kakou uei, a eia ka oia ke noho kamaillo mai la me keu makuakaiie." i i»*m) Mai ks Mnkapuui mai o Niihau Lanai, ua hoo-mm ltt ke — kahi lawe» ppum i hīa ok* liikou ''Kopppa ar bOi»kaa lioi i ke u!a o ka ptsys. Noi ko uakoa hooat<tiktki uui k*i» m&u mUiaiaW l«no 1 hoomaua» l-.t i ke o!k o k« !»• koo Hoku v ' Uiwan '* , Owti h.m

Valeria, a mamua o .ka puka hou ana mai o kekahi.olelo mai kona kaikuahine mai, ua komo koke mai ia kekahi Kffuwa o ko lakon home me ka maila a:a i-ekdh malihini mawaho. Uakauoha koke ia aku la kel& maihjnz e kii ia aku a hookomo, lrn? oo ka rumi hookipa o ko' i home, • Ua ku pu aela nohoi o Walakā: me kona makuakane a hele aku la no ka rumi hookipa no ka' halawai jpu ana me kela mea i lawe mai i ka manao no e like me ka hoike a ke kauwaKomo mai la no hoi kela maMhini; a ike koke aku la no o Walaka, oia ho lfekahi o na Elele mai ka home oiai o ke Kaukau Alii o Elemia; ' ' j Kūnou mai ia ua Elele nei limua o kn Haku Robata o Suto— | woieda, a panemaf la i keia mau oleio i ka Haku Robata. | "He teregalapa ka mea i hoo'una ia mai nei i ka Haku Elemia mai kana keiki mai, a e hoike f mai ana e hoi koke mai ana ke Katinā opio Eiemia i ke kaka- - hiaka oka la apopo, a aole nae oia e kipa ae ana i ka home Eiemia, āka, e heie mua mai ana oia e ike i ka Haku Walaka o Sutowoleda nei, a ina no e holo pono kana huakai no keia wahi, ālaila, ē huli hoi koke aku ana no |oia no Parisa me ke kipa o!e ae e 'ike i kona makuakane, f 0 ko'u mea i hoouna ia mai nei ! e hoike e aku ia oe, ai ole ai :ou"kou e pahaohao no keia mea, ai makaukau hoi kona hoaaloha ■opio Walaka e ike aku iaia '" Ia mānawa i ku ae ai ka Haku ! Ēla 0 Sutowoleda iiuna, akama - lilio mailāi ka Elele i hoouna ia ;mai !a e hoike iaia i keia mea, a īkamailio aku 1a i ka Elele. | "E kali iki hoi oe maanei, ae komo iki ae wau e kakau i wah» .eka i kuu hoaaloha ka Haku ' Elemia no keia lokomaikai ōna i' hoike e mai nei i keia lono tere— galapa."^__ f haaleie koke iho )a ka Hakū Robata i kela rumi, ahele koke aku la i k'ona keena kakau no ka kakau ana i kekahi ] t yka i 'ka Hakn Elemia. I ka hala ana •āku o ka Haku Robata no kona keena kākau, iia nee koke akti la 0 Walaka a kamāilio me kela Kauwa o ka Haku Elemia ho kekahi mau mea pili i kona Hāku opio, ao ka mea hoi nana ke'a teregalapa ano hoopahaohao. ! Hoike mai ]a ua wahi Elele kauwa nei, o keia huli hoi māi o Ike Kauna epio o Elemai, he anō huakai ano koikoi keia, aka, o ka manao nāē o keia hoi awiwi ana mai, a hoi hou aku no i Parisa, |ua HIo no ia i mea hoopahaohao i ka Haku makua o Elemai, aole ■no nae lakou i hoomaopopo i ka manao ano nui o keia huakai awiwi. ' He mau minuie kskaikahi wale no ko laua kāmailio ana, ao kā hoea hou ma! la no ia o ka Haku Robata me kekahi palapala raa kona lima. a kamailio mai la i ka Elele kauwa, e lawe aku i kela palapala a haawi aku i kona Haku, Maloko o kela palapala i haawi ia aku i kela Ēlele o Eie mia Home, ua hoomaikai aku ia ka Haku Robata no ka hoouna ia ana mai o ka lohe no ka hoea mai o ka Kauka Elemai i ko iakou home, ae hoike pu aku nna nu hoi ka Haku Robata *no ka hoomakaukau no hoi o kana kelki no ka holo pu aku me ke, Kauna opio o Elemai no Parisa. L holo ana hoi no ke Komo pir ana iloko o kela kakapahi kaulafia j e maiama ia ana ma ke kulana —j kauhalo o Panea, e like hoi me| na iono a iu? nupepa i hoolaha; mai nei. i Hoi aku In kela Elele me k»] palapala a kB Haku Robata oi Merivela Home ī ka Haku MaKua J