Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 9, 23 July 1925 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XI KA .ANAINA MA ,MERīVELA ( , HALE U8 ae ako la'noh'oi 0 WaL»kff, a hele like aku la lam me Vn D 8 m»- ' e'oahine he kela rtsml 'hookip*, kahi bol u ke Kolonelo e kamiilio apa ka '0>kc Rih-ti Sot. - Ikekomoana sku o ka Le<Jfe o ko koke ae lakeKoioneln KaUroe il'ine, » k«loe maī !a tōe oa helehelena haaol! i ka Lsde "hanohaoō o 3uiowoleda, & lulolīma ae la ti-e ka hauoH. Noho Ilke iho iakoa ma kela rami, ae kali ans hoi no ka hoea ako 0 k% Lpde Valeria. Oiai bko-j e ■ kamailio-"■»«»,' oa boea ukn la o Valeria, a ln'.olima aloba iho 1» me ke Keloneln, Hoooe** la ka lakoa ma« k«uiailio'ka noh'* loihi ana ;» ke Kolemelo no Korups, a ma ia wabi -ae "ke ksmailso ana a hoea lo« i keia naae roen « ieamailio ia nei re kela Lede kakapahi e hoolaha ia nei ua onpepa o Eur.>pa ia eoan la. I k«ia mauawa i kamsiIio ai ke Kolonelo hkeia mau olelo ia lakoo- • ''Aol* waa i hoea loa i Pari8a taa| keia hoakai holi hoi mni nei a'a nol peleKane nei, aoi hoea nae wan i - Sepfenia, H malaila wau 1 I6he ai uo i 'aeiā"I»ede.aka.tnai loa i ke sakapShi| kauiana. '"<Vk& naei nae a*u i iohe! ma Sppaam« »ole no ia he naan noeal aoo noi ioa, oiai, ao]e no i lan'aha 1 lo& ke *un aKamai kak&pahi, o keia j leka oia Sfpasia aka n»p, oa lohe whu uja Sepanift. o ke»a L»ede e, kaulaoa nei i keia tDan ia, oo Peiekane nei kooa īeaknahine, a niai loko mai hui o kekahi Ohana Koikoi 0 Eoelani neL" "Aole anei ōe e ke Kolooelo e hele aoa i Pafiea e houo ai i koo ikē kakapahi me keia Lede kanlaua «o ka Lede Hana Sepania hoi an ? kaoeailio mai nei?' 1 wahl a Walaka 1 nieau hooneaoe akū ai ia Kolonelo KaIefoe, Me na minoaka ed» kona papalioa, na pane mai la oia me ka aana pu ana ae ia Valeria. 4 *He makemake no wau e hele aku i Parisa, i na nae e ae aoa o Valeria nei oia kēkahi e holo pu aie krffeio, ae makaiEai pn hoi \ ke Knlanakauhalē Moiwahine kaoiaoa loa o ka honua nei.*' yamuli o kelp n>a« olelo a ke Kolonelo Kaleme, u» pane koke akt» U uo o Vsīeria rae ka hoopuk» an* m& ka olelo FaraDi i gekahi mau oielo hooiaio i kooa m6kemake io no e ho!o i Parisa. M Ua a« wan e holo pu kaua do | Parisa. He makeaaake loa wau e.i ike t ke ano o kek wahl kaikamahiae Hapa Paniolo, ai ka manawa— Aole i pan pono «ku na olelo a Valeri«, oa kaha-maha kokemai Is oo rt Walaka i na olelo a kona k»i- j kuahine, ine ka hoopn'ka «na nif\i i j keta mau plelo a hooinaopopo mai ■ ai o Kolonelo i ke ku!ftuflī pilī o kela kalkamahine Hapa olo ia lakou. j "Eia hou no o« V«ltrl% hoopuka hoa .nei na i na oU'lo &noj koaka no Io& o 4 Borop* i keia '•"«« \

Mea ae no hoi oe "he wahi ikaikam»hirie. M Aole no anei no j hoi e hiki ia"oe e kamailio ae we ;U" an<> hanohuno i k<> kaua "hoaihanau wahine/* 0 kau mau i oh' Io maa mau »iho ia no paha ia le'kamaiHo ai, a hoea no oe i ! "ke kamailio ano hoohaahaa i keia a E 7 :ropa e hoohanohano .',-u v --i i k<;ia manawa, Ahea no la hoi oe noonoo ae ma ke ano hanohano no keia pilikoko o kaua." Hoopau koke ae la oia i «ana mau oleio ao i kona kaikuahine, a huli hou ae la oia a kamailio aku )a ia Kolonelo Kaleroe, ai ike ia hoi ma kekahi ano o ka Haku Kaleroo i keia mau olelo ninau. "Ea. e kuu Kolonelo maikai, eiahopahake mau nei no kou makaukau kaka-pahi i keia ma nawa?" "Ae, aka nae, ua ike no oe e kuu Walaka maīkaī, he wahi ma-j kauk.au no ko'u ma ia hana i like j ole aku me kou makaukau, A j oia no kuu mea i manao loa 3t, o oe anao kaua ke lanakila maluna 0 kela Lede hapa Paniolo, aka, Ihepahaohao loa nae ko'u i ko kamailio ana ae nei ia Valeria nei, he hoahanau wahine kela no olua, Ēa, he nuhou ano nui maoli kela ia'u. A ina no he oiaio kela pili o kela kaikamahine. ia oe, alaila, oia no ka inea i loaa 1 ai ke.la ike kamahao lua ole i kela' kaikamahine hapa Paniolo, oiai, ua kuluma no ,ka lohe ia o ke akamai o kou ohana ma na hana kakapahi mai ka wa kahiko loa mai. 75 oluolu anei hoi oe e Walaka e hoikeiiee mai i pau hoi ko'upohihi ma keia mea, ai ole ai hoi wau . e kamailio waie i kekahi mau olelo ma ke ano hoohaahaa i kela Lede hapa E^ania." Mamua o ka hiki ana ia Walaka ke kamailio mai i kekahi oielo i ]ke Kolonelo, ua kamailio koke f mai la no ka Haku Kobata i keia imau olelo ia Kolonelo Kaleroe. 1 "O.kela Lede au i ninau maiia Ino konapili ia makou. e hoike jaku no wau ia oe, o ke kaika-- ' maliine ponoi no ia a ko'u Kai- - ikuahine Aeielina,' Ua mare aku ;o Adelina ia Alavareza he Keonimana Sepania, ai manao ia hoi . he kanaka no ke kulana haahaa ]lca, eia nae ke hoomaopopo ia nei i keia manawa, oia kekahi o na kanaka waiwai loa o ka honua nei a He Kanaka hoi ipai loko mai o na koko kiekie o Sep<»nia, a he ona hoi maiuna o na miliona dala lehuiehu. 0 keia iho la no ka mea pili i ikeia Lede a kakou e kamailio nei.'' "Pela m Jka hoi; I ko'u manawa ma Sepania, ua lohe wale mal wau, eia ma Enelani nei kekahi mau dala mahuahua a kela ka - naka waiwai o Sepania e pukapuka ia nei, a malalo hoi o ka hoopiikapuka ia ana e kekahi mau Loio Pelekane, a oia palja kekahi kumu nui e hoea mai ai leela Lede hapa Sepania i Pele kane nei i kekahi o keia mau la aku, a oia kekahi o na mea a'u i lohe ai no ka mea pili i keia Lede waiwai iiui. Ua lilo keia lono i hoike ia mai la e ke Kolonelo i mea hoanoe i ka helehelena o ka Haku Robata,, a wa ninau hoomaoe aku la oia i ( jke Kolonelo f ke$a ninau. f w Ua hoike ia mai no anei ia oe na Loio nana e hana nei keia hana hoaie dala. no ka waiwai o keia Kanaka Paniolo waiwai !nwi? M ! "Aole wau i lohe ! ka inoa o ! ko!a mau a he mea ole no lia ia'iī, oiai, aote no hoi paha 1 'nui na dala a ua kanaka Se | pania nei i hoopukapuka ia ma Ikokakounei aina." ! Hai aku la no hoi o Wa'aka ia Jl?o1one!o Kaleroe, e hoea mai Una ka Kauna Opio Elemia i

kokahi kakahiaka huli koke no nae kana huak'ai no Parl*sa me ka hoi ole aku i ko lakou Hom<-; T ka lohe ana'o Ko!ontlo Kaleroe 1 kela mau olelo a Walaka, alaila, nifiau mai la oia i keia ninau laiai "Ke hoea mai oia ia nei, ai kona huli hoi hou ana aku i Pa — risa, alaila, e hele pu" aku ■ ana paha oe me ia ? " i '/PMa no ko'u manao, wahi ā W»ilaka i pane aku ai i ke Kolo—■_ ne!o, a ia manawa hoekahi no ua hoomau hou aku Ia no oia i ke kamaiiio ana i keia mau olelo. 4 *Ua makemake no hoi wau e hoao ī ko'u wahi ike uuku me kela kaikuahine hanauna o'u." "A pehea ana, i na paha oe e lanakila ana maluna o kela kai—> kuahine hanauna ou, alaila, e mare ana paha oe iaia, e like hoi ; mekameai kukala ia ma kela ! a-a kakapahi," wahi a ke Kolo--hnelo i kamailio hoomaoe mai ai ia Wa!aka. Ua pane koke aku la o Walaka me ka eleu no kela ninau hoo— ; maoe a ke Ko\of* x 1 'Aole wau e ma re ana me ia. i Aole o'u makemake e kamailio ia 0 Europa holookoa. ua mare aku 1 wau i kekahi wahine no kuu ike |he * aiwai kona, a he ona hoi oia ( maiuna o na miliona lehulehu," K e ike aku la wau i kou ma~ nao e Wahka," a ia manawa pu no hoi o Kaleroe 1 aka iho ai rto kela pane a Walaka. ' '0 ko'u manap ma kela mau olelo au e Walaka, wahi hou no a Kaleroe. i kamailio mai ai. Aole loa oe e mare ana i ka Lede Elevaire AIavareza ke ae ole mai oia e mare me oe, a ia no kou mare iaia, a lilo pu mai kona puuwai me kona mau miliona. 0 ke aloha o ka puuwai kau mea e Walakae manao mua nei e kuu hoaWha opio. Oia no paha ka mea oiaio e Walaka?" Mamua o ka hiki ana ia Wa— laka e pane'aku i keia mau olelo a ke Kolenelo Kaleroe, ua pane koke -mai !a no ka Haku Robata i keia mau olelo ma ka aoao o kana Ikeiki. , I "Oia maoli no ka manao o Walaka m& keia ninau pili ī kona mare aku i kona kaikuahme ha—» nauna. Aole loa oia e mare i kekahi wahine no kona waiwai ana, aka, o ka wahine e haawi mai ana i kona puuwai ia Walaka a oia paha kana wahine e mare aku _su, i na no paha he wahine waiwai ia, a waiwai ole paha. Fehea |la o Walaka e ike ai e lanakila ana oiā maluna p kona kaikuahine, a ia manawaJiookahi no hoi e lanakila pu no hoi malu~ na 6 konapuuwai kekahi. " No keia mau olelo a kona makuakane Haku Ela, ua minoaka iho la o e huii ae la oia a kamailio aku la ia Kolonelo Ka~ leroe i keia o?au oielo. "No keia nien a kuu, Makua— kane e kamailio nei, he mea okoa no ia ai pili ole iioi no keia ninau. I na i manao kuu Kau— sina ua kupono wau i kane nana, ai lilo pu mai hoi kona puuwai me a*u, ao kona manaoia ia ua lilo mai kona puuwai ia'u, alaiia, i he ninau no ia na maua e hoo— ponopono mawaena iho o maua, a me l a hoao ole o kekahi mea okoa e kopio wale mai iioko o ko maua kuleana. He oieaponono nae e hoomaopopo ia, aoie ioa wau e lawelawe ana i keia hana hookuku akamai kakapahi me ua Ksusin$ nei o'u no ka oiauao e lHo kona waiwai ia'u. Aole loa wau e ae ma iu ano ko'u hookuku akamai ana me ia. £ kaawale loa ia mau ninau o kona waiwni ?ne kona mare me au mawaluj ae o nlnan I keia ma^nwa." i Aoie i J