Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 11, 6 August 1925 — MOOLELO O KUU WAHINE ALOHA I HALA AKU LA MRS. ELIKAPEKA KAWA HINENOHOMAUMA O KILAUEA KAAIA [ARTICLE]

MOOLELO O KUU WAHINE ALOHA I HALA AKU LA MRS. ELIKAPEKA KAWA HINENOHOMAUMA O KILAUEA KAAIA

B Ka Hoku t>lioo o H«wa)i a»e ■ i J o»»i Lo«iftboop»in>i>'.si)i) L(ibn-~ loaikai Aloha ofe K oluolu onai o=f'u kahi keena no kd'u ukhn» e Ja /jish:oa i )k>- 'uei hoi oa k'Oi o !suu «nhii e i/iai Hilo i Kauik*oilehua ke nihi ae la nia Mokv l»»buanui,. a i Pnoh i ka Paiaaia i fea hala 3ae kn hin&i;o. K? aku nei »n kon.a honp:li be k«r.t% ha'a, ua n*.lowalr, na bnn|e-ft maij» ia : o, a na.iwii ako la m- r»a Hak'u k» uiea hoi ana i a] iba paulele ai, Ua pau ko ola a ike hou aua i&ia no ka wa oaau ■ 11». Ua haaleie ipai oīa ma 'Waianae i ge 74,mak»lūki 5 oiahine 10 1», a fae s(> ooakahiki ma ka nnhp mare iiun, lelai 12, 1925, a tnoe 1» li-*»ko o le»a. Ua waiuo iho i keia oia lionua ana r<o k.a «Da'a loa. Aioha r.o kuu hoiipili o ka oīhani'a mnua i kai hele ai, i kg na, ir,oku kai.i iilo i na »e one oiino 0 & inaa aiua, a iua wahi kuloiīo u e» Paeaina Aioha* Ua pau ho kyfaa haoa, »» Jtii tr>ai la no ka Haku a eaaua i pāahana pn ai q 1 .we aku ia. Natift no hoi i haawi inni, a n»oa lawe aku. Hoomaikai ia Oia. Aoaene. ': KA HANAU ANA Haoauia n»a Keekee, Puoa, waii, Feb. 2 1851, ■no»r,-fca . puhaka mii o 3, H.-Pahio me Kaliloa Kai, He elua lau»,. he keiH leaoe ka hiapo a oiake e i koua w« opio, a e ka'u wahine tnai, a e bebe 'ana "no kuu oiea eloha u)akd ihn la ka roain.i, a koe hookahi Ha papa.-'a na ko.i ) rc»u kupuna i'naalama a i ka n;ii aoie. Mare hou ka papa i «ra W ,hine. KA HOONAAUĀO IA" ANA Ha kona papa ku i hoo&aauao i M ike oia oiau }*'. NKiK ANA'I HILO Mamuh o fee kahea a Mr. Koana 1 ra papa p hoi } Oaoaiea i haiolelo H6 ia Eka}** a, nolaila ua hoi a noho pu o)e ns makoa. Noho me ka ohāiia o Mr. Aukikui». I ka noho »na tce .-a ohana, he ir,ea is>alama keiki a kōkua pu fi«/ hoi wa kahi roau hana e haawi ia mai ana i loihi do kn noho a«a rrie ia onana malkai, oifli, be ohana haipule feel«, a ua loai kekahi mau ano naauao i kuu inea aiob». KA HOI ANA A N'OHO ■MB MU KOANAMAHILO Oi» : , e inalama ana Mrs. Koana he wahi kula kaikamahiue ma ke aoo ohana, a noho pu kou aloha roa j» kula .ue kekahi wa maikai, ua loaa oiai ia ka naauao o ke ano haipule. Hoi ana i Waio~> Mov r Kau, 0 ReY- 0, H. Kulika, ke noho ā.oa oaa ia kihapai. B maiama ia »oe be kuia o ua i« lAaoaw?:, n6iaila. ua kome aku la oia a noho 110 kekahi makahiki a oī. Mahope ua nee aīu la ke kula do Haieiwa. NOHO ANA MA HiLEIWA, WAIALUA, OAHU . O iakou no na hauioana i heie pu ka Makua Rev. 0- H. Kuli>ks, a «oho ina īa kula, Ua noho kuu m?a alohn no kekahi m.HU o,a£uhiki

mau.ua o ka loua ana lu'u; ( Ma kt*in uoho ana o fe'uu mea ftlosj t i&e kuii an-e n» waui I hala jbjpe hku 1». Em sa ke'hoooiK— Haur«tu uiīh uo kfi i'.ii n-i iaa, a k<_? y /&xk<oxx hnkii t iiitf U« la l oielu Ui Mat. 28; 19, l ! , i.jokūk>. Ma w«hi ke v-k: uua o buu«. moolelo iua »u > a ktL aee aoa aku. li" •>>.{<,> e puka zsu «na ma ke mr> pa ii.,,;. B aho liUi tijh! e kuu "Huku OHpo o Hawaii" ka ailiaali hwi n kiau ra«d a!oi<rt ) iwun le u«al' la iu ka««s. KAHOOiIUIA AN V M A K A MAHE Oi»i «u i)rt kc i-u'a , ¥:■ M kua W. P. Al©k«*,iM i.fr', u ;i \Vtnujiu, Maui, (ĪO fe» <HV,knU «Ut\ LHI j ka oihaoa K*.huna^^ Hikl mni 1« o licv. [?. Ae , hs mikauele rua» kuu?» «īiih f uii e

f , ; . . kn U U.l) »1. t 1 k« {, ; pii p,' [no' 1 U,.. w i.iu >.i "■ uw lfU ĪJ 5 i A' I v u • M» - j -L.' .« Lt w paa ; lii« s.,uk..u i,w kn ),> !'> ana, a nwau lep ito»L,, ii b -ib n:.i; ti» he l«o e i t»ai *ns, "aia I wah?nft ike Ku!a n .Haleiwp," Ko |kft Aku» leo tio i,». Hoots}»n«iO ae ka moolelo holi wahine o1« — }kobA i Palsn«lftmft/ MefeopOkrtmi#, iio I>ahana Jb. P«-la iho !a i hele akn i» Oloniela U. Knlika h, Oa holopono, a Oa }oaa b« opio no 18 makahilii. Aohe ife« na nnri a «ik'o, aohe nn hni he heopalun ana. Hoohai ia iho la mana ma fee keena kula imna o na noakua me na h&uman», kor.a hoa kole, eka Makua Rev. Tito Koana, lune 17, 1869. Huli hei «ku la tna Koolau, a ooho ma Kapauhi, Honolnlu, e kali ana oo ka, roaua<ra e holo ai a»ue ka lioompkaukiiu 80?. i r>a lako ai noAa Ke!e «n». HAALELE' ANA I KA AINA I HANAU \ Ika mahina o lalai ika puk moa, makahiKi 1869, e'a na po<? e holo ana no ia mau Paenioku, K:ēv. H.Aee, me kona ohana, I), Ahia mekona ohana, no Kohab, Hhwai\ lana, D. Kanohn mie ka ohana no Kamalp, Molokai. S. K. Nawaa, kona oharm no Kona, Hawaii, ao S. P. Kaai» me kuu ir.ea aloha i hiāiele tnai 3a, enai Kawe!» • kai. He4 paa bon huipn me ka paa ūdqa like eoe 5 paa, ao Rev, Pokue. ka elele ia makahUi. Haalele iho 1* i Kauapo o Honolalu me na hoaloha» na ohana p.u hoi. Ke holo oei makou no ke komo — bana; pd ia 1», n«lo no hoi na Knahiwi o o«hti. Ke holo nei makou naa na ale kualoloa o U Pakipika, no na pule *luk no na tfli3Bani mile a p«e ika āiao. nka I Paeaiua o Kiiipat! keia a maKnu e fro nei, Hooūoho la D. Kaooho j roe J. D. Ahi» ooe ko laua ohana jma Tarawtf, Apaiaaa, aie I. H«ina B'B. Koe iho la inakoo no ka Paeai/ia 0 Makal». H r Ho aku la #ca mokii a ku la i Eb:>n oia ke Kahua o na

| tniKiouBri d noho aua la' manawa. j Alaila.makoa i ia aku ai no ka aina a holu aKU !a ka moku no ! Ualaha nae Ponepe.

Noho eku .0 S. K. Nawaa ine kaoa wahine tna Mile, be mokupuui kaawale mai o aaakou *>ko, Noho iuoaua me H, Aea ma no ke ao aua ka olelo Mas iU. Pau ae !a na mahina iiope 0 ka 1869 loaa na hua olelo Makaia. 0 ka hiki aua ia e 1 paahana pu me na hoa uina i bele 'iiaila. Aolē. pae he meH e hoi hope ■ai, oiai, tfa* paa ka maoao e hoike #ku i ka olelo maikai a ke Akua ia lakou, Hala ae la na mahinn mua 0 1870. Ua nee aku ko IL Aea ma r»o Mejuro, ao D. Kapali, noho pu iho ia makou ma Ebon. Ina mahina hope 1870. ua hoi aku la maua no Amerikā, oiai, ua haalele aku o Kaelemakule ine ohana i» Eksiesia 110 kooa loa'i a hoi i Hawaii nbi, a make nae ma But»' — ritari, a kaau ia ne uialaiia.

U* noho asn la maua me ia poe. Uk lilo no hoi keia noho ana twē iakoa i niea hauoli nui, oiai e hana p'p ana maua me kuu mea aloh», iae 'ke aioha kupna qo ka Haku a oaaaaialoLa nui ai. K'alakai ana. oia i na wahine me ua kaikamahine ooa na hana e naauao £«i lakou. He o Kela poe ia ooaua oiai e nee hou ana ojaua no keaahi.alae, 4 1873 nee aku La na Arat.o he mokopuni kaawaie loa, Aole i noho sa e ka m wehe muii no fce Akua i k* n vH« «i āli', me kona pue aiale, oo ka hooklpa hku ia thaurt. Ua nohi» «ku me tak<'U, a hiki i ka pau ana o t» ht\na a ka Pap4 Hawaii, ea» ia Paeaina, 0a kukulu ia he Ekalesi;i, hē ku'n sab'«ti na hana imonMuao pili hoouiam i ke Asv\a

oiaiīK 0 fcuu iuph uloLi, h< kukun no ka h«n&; «loba na wahine me n« kaika'uuanan" m »hi u fca aiua i kou QJta aloh « uj;t ke aui» he uia — kunhwe uo lafeoi\ iua»i)uli hu Ui kona ihau ano iu.itgai be uui, pf!a lakou la !»!ohw hi iuin. Aole m> g polna i« liiVku a ! ka uuukahlai, UaaU'k bku U i k« o!

'Mnkaia, k-iU n'a t'a tM<ku fi)f!iniaMr»a tj'> h i pu m" R«-v. 'W, N. LorVi ( rnt- kona rthfcn.", K, M'UM/iioi», «'a r;.U* i'x t ' w'nhiii,', mal "K;'i{'ht* n.-i ii [j:i<• n.iii ift i kt» ..'i , '•> ii'ih'i «};'■ 1 mauft ma ka i>n kuh- KTn!«t;f.t+>jto. r, !kn Ph|h ?h,W!iii if! tnitu la, ! RANOM'JANA MA KA KKkLK3IA nilllA OKA t .AIV..N t A ma OPiHIKAO , *. .1 Na ka Hapa i hoouna ia man» u<> i« ®k»lpfiiH, e nnho kaknn !<-tu an:i R<*v. A 0. Polepe. no fea Phpa Ilawaii ia manawe. ! Ina mahina - hopfl n<> o 1882. Noho »ua ia kihapai no keknhi ma'i fflak«hik ; , ao kuu mea el'-ha, ke kokua nni ma ke ano, nona wiile no ia mau wahi, tte h<'o!nar?af) nei no aa he ulnmahiehie na hana hoōni uhane; a he w».lehu!eho no hoi ia o i na poe haipule e ota ana. I Ma ka 1885, hanau iiio la k?, maua Jei aloha 6 ol» nei o Mrs, EK. Lovell Eup«u. Oie walu no kā mauft kaihamahine, a ma; iaia miu, he 9 moopun» e ola nei. Ua ike no ku Inkou knpum; w«hlnf ia lakou, a haJa ako.la 1886, Ka— hea hou Papa i» maua no ka Paeaioa o Kihpati, Aole i Paa