Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 12, 18 August 1925 — KA MOOLELO O KA HOOPAU KUMU OLE [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA HOOPAU KUMU OLE

I ka manawa no i hoooiaka ai ka noho o ka Aliaolelo i hala aku nei, ua. malama ia ae .kekahi . "Hui maiu ' iwaena o kekahi mau Se, — natoa 5 ai koino pu ak« hoi o Se— nato3. Akina t Vanata ame Kukeia oka Mokupuni o Hawaii, Iwaeua o na kuka ihalu ana o keia poe Senat.oa i hui ia. we kekahi poe o •Maui, • Oahu ame- 'ko Kauai,. īnau Senatoa, ua nonoi aku la ko Ha— waii mau Stuai&a -ekolii .ma ka aoao o Hawaii,.: e ae ia mai na kakoo 'aaa o. kela poe' Hoa Hui Malu o lako'ū. ma ka ae ana mai o kela mau Senato& no ka "hoopau ana 1: ia Sam P, Woods t T\ Ē, : Cooke ame Kuliana . leti, a aia hoi aae mai kela poe i.'ka lakou nei makemake, aiaila, kakoo aku, hoi i ka makemake o kela poe Senatoa«. Iā ' maaawa pu uo hoi i waiho pu ia aku ai ka manao iwa-

ena o lakou, e hoonek ioa ia Sena~ toa Desha ame Seuatoa .Kilina.waia i kekahi Mtnahoonialu o kekah; Kouiiie, ae hana hoi i na haua apau e hoohaahaa ia ai. Ua haav\: ia aku la kekahi i

kela Senatoa kamalii o ka I/anahoomalu maiuna o Senatoa Kili.Hawala me Desha ma ke Ko— mite Koa, a he mea paha ia e hoohaaaaa ai ia laua, oiai, he mau kauaka m&kua keia, ae noho L« — nahoomalu ia ana uae e kekahi

Seoatoa hou loa, ao ka mea opiopio loa iloko o kela Hale r Senate. JJa apono aku la no o Rukela s Akina ame Vanata i keia ~mau manao hoohaahaa i ko lakou Hoa Senatoa mai ka Mokupuai hookahi oiai, o ko lakou makemake no hoj ia e ko ko iakou mauao, (Ua poina keia mau Seuatoa, mamuli oia lana a lakou i aelike aku ai, aole ia Desha ka lakou hana "hoohaahaa' ana, aka, ika poe aana o;

Desfas i koho niai ma kela kulana.) Ma ko aoao hoi o Akina ma, ua noi aku la hoi lakou i ka "hoopaa aua mai' ! o m Hooliaoa Aelike e kokua tnai hoi lakou i ka hoo]>au i ja o $am p. Woods, ao T. E. Cooke inai ka Papa Aiua mai t a ia Kuliana leti hoi mai ka uoho ana i Hoa no ke,Komite Waiwai o na Buke Waiwa» o ke Teritori o Hawaii ame ke kokua pu ia lioi o ka hoopau ia o kekahi niau Luna Auhau no lakou na inoa i kue ia, (Ua hiki »o i ka lehulehu ke hoomaopopo ia mea, a oia poe paha i manao ia e hoopau, a mr ia haua nae, ua "puhili lakou i ka inaua o ke KiaainO He hookahi Senatoa o Oahu i mahalo ote i keia mau hana "Ae— like Houpaa kipaku" mc ka hewa ole i kehi poe "01W.I HAWAiI," ao ka mea kaumaha sua keia han.i ua ka hapamii no o keia mau See»toa Hawaii i kok"a -ik» keia haea ,4 Qīe|>e Hawaii " (

• sit> i .i . n>i o k* e a*'(> < 1 • ' k' »" k-4 hooruau .nku iak<m ma ko ba.ua unn ui uiu* iiun hoj j waiho ia 'i.« i. > ktkahi mau kulana hou uku I ka hapai ia ana o ka ■i <; ito keia 'mau inoa i ka hz ldwi«< o na Scnatoa, u a īiouu: a no ka a;>ono utia o na inoa knuic-/iu. i'A be poe Haole no li'j k.-s »:iti līī o !*k ou ) ai k'J « %r,u } ka inoaoSam P \VM i ui.i kf a l "' "He Komhina Kula no ka rai»a Hoonaauao," na ku ae la •j ,udtoa Akina » noi, aole e a]>owo l.eī'a iuoa. Aole kutnti no ia noi una peia, oiai, e pono ana no o.a i kekahi mau Koniisioa Haole, ku<- iho la oia i ke K.omisiaa i. Aole no hoi oia i wehe • v. e!~_ ae i ke kumu oia noi ana ē i apono ole ia kela iuoa. Mamuīi o kela rnau olelo a Senaloa Akina, ua ku aku la o Senatoa Deslia iloko o keia haiawai inalu o na Senatoa,' a ku:naiJ;i; :ik'' la i keia mau olelo. "Aole wau i ike ; kekahi kunni kupono oie e ole ia ai ka inoa o keia Komisina o ka Papa Hoonaauao, a lie kanaka hoi i niahalo nui ia kona kulana e nā poe Kumukala o Hawaii hana, a he hoaaloha hoi no na poe i kumuiīuia Hawaii. Aole no hoi i ::ci ke Senatoa mai ka jiMUK.upuij) uiai o Hawaii (Aknia) . uiu kupono' no ka hoola aku o .keia Kauwa

j hoopono a ka lehulehu.' * j La ku hou mai la.'o Seuatoā !Akiaa a kamaiho mai la i kana Kumuhoopii, oia hoi ka makaala .'ole o'Sam . P. Woods i ka pono o n'a Halekula, a mamuli oja kiimu he mea |K)no e koho ia kekahi mea okoa ma koua wahi. Ua- kamaillo hou' la o Se,— naloa l)esha i keia mau olelo ma,— : hope iho o kela niau oleīp no kela kupouo ole o Saor P. Woods no ke aiio hoohemahema; ka 1 ua hale — kula. * Ua ike "no ka Seaatoa Hano— hauo mai Kohala mai ahi I una_ kiai uo hoi Ho<haaau uc ka Papa. Lunakiai oke Kalaua o Hawaii. 0 ka mea kuleana uoka. hooponopouo ana i na halekula' a pahonohouo paha ia lakou, ai oiej haa'>v|i aku paha i ke koho ana, ; oia no he Hoa o ka Papa Lunakiai,; a aole hoi o ke Komssma Papa Hoonaauao," (Ma keia waht la, |ua piha loa ae la o Senatoa De&ha| ! i ka niaoao huhu no keia mau olelo

lano oiaio ole, a ua kamailio aku la foia no ka lawe mai o ke Seuatci £ sua pilikiuo, a oia iho ka !mea e hoohanā ai iloko o keia .Hale. He T wahi hemahema ia o Senatoa Desha ma ka hoopuka

ana i kela mau o'elo, a ua ku koke ae la o Senatoa Akiha a hoomaka e olelo hoopii imua o ka Peresidena no ka hoopuka ia o kela mau oielo. l 'Ma ke kapa aua aku o Seuatoa Desha_he manao pilikino koua i kue ai i ka inoa o P- Woods.) Ua puka nae ka manao i <,vaho o

Senatoa Desha ; a ia manawa i 1101 koke aku ai oia i ka peresidena e hoihoi mai i kana mau olelo no kela < v olelo Pilikino,' aua apono koke mai la no ka Peresidena ia manao hoihoi hou o Dcsha i kaoa 'mau olelo pili no kela mau "Ōlelo Pilikino." O ke »kumu o Destia i noi koke ai e hoihoi hou mai i keia mau oie o, ua ikp no oia aia iioko o mana o keia hapauui o na Seuatoa ke kipaku aku ja mau olelo, a mamua hoi o ka hana ia ana pela, ua noi e aku la oia e hoihoi hou ia mai ia mau olelo. "

Aole i hoihoi mai o Desha i kela mau olelo no ka poao o ko Senatoa Akiua aoao, aka, no kela kumū ae ta no i hoike ia ae la, E hooma— nao nae e ka poe heluhelu i keiLa aoie loa ' Kahaa" kupono o kela mau oielo kue a Akina ia Sam P, Woods, a koe waie no paha ka poe o Kohala ike i kekahi mau Kumu o keia "Kue Hoopau Hawaii" o Senatoa Akina i koaa Hoa holo— hoio o na la kamalii, ahe Hoa Hawaii hoi i hoouiohala aku &a "LIMA .KOKUA". ika 'a o ka pilikia, aka, o kona kul wi tiv. pahā ia. Mahope mai oia mau la, ua nui maoli na Kumukula o Hawau Komohaua i hoea ae i k<4 Hale Aha »lcio. a uwalo uoSAM i'. WOODb. a ua hek* aku uo imua o Se»atoa Akuia e uwalo ai # ao ka wahine m kekahi a koua Hoahauau aka, aole ioa i uialiu ia mai keia uiau Stro uwaio o kela j>oe Kumu™\ ikiila o Hawaii Koiuohaua, Ua f , Uooko ia p»hu keia wkio a ke Kauui. ; "Hia mai wau 0 *'Kau:ilso;», i Ao ka M<*ui o H«»aM .' j