Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 18, 24 September 1925 — OWAI KA LUNAHOOHALU KUPONO NO KAKOU? [ARTICLE]

OWAI KA LUNAHOOHALU KUPONO NO KAKOU?

(Kakau ia mai.) I ka Nupepa Ka Hoku o Hawaii;E oluolu mai hoi oe i kekalii wahi kowa kaawale o kou kino waiwai nui, no ka waiho ana aku hoi i ka manao o keia "Makaai — nana Koho Barota" o ke Kalana a Mokupuni hoi 6 Hawaii, ae waiho ana hoi r kekahi mau mea a*u ī manao ai, he mea kupono na ieou e kauj)aona pono ai i ke kulana kupono no k:i pono o ko kakou Kalana ma keia nee ana aku oniua. Kia he «inau e kau ae !a maluna, a he mea kupono no hoi ia'u e \vehewehe aku i ko'u īnanao uialuua oia mea, ae loaa ai hoi na mea e hooiaio ai paha i na mea e pono io ai ko kakou Ka'lana ma keia■ uee aua. aKu.. Hn MHA PONO NO K I. LUNAHOOMALU HIUNAI.IA MAI E KA MANA HOOKO 0 KE TERITORI

0 ka hilinai ia' mai e keKiaaina ioHawaii, oia kekahi mea knpono | e hek.au mai me ka Liinahooniahi ! a kakou e koho aku ai. E hoo~ ! manao kakon ka poe o keia Kalana JoHawaii. He elua paha maka— | hiki i hala aku nei, ua komo aku lla ko kakou Kalaiia iloko o ka Ipili'kia da!a ole, a ua aneane maoli i no e pani ka puka o na Keena Oij hana o keia Kalana, ai ole ia e ha-n'a wale aku paha na Luna ]lana 0 keia Kalana o Hawaii me ka ' uku ole. ' ■' Pehea Ia 1 hoopau ia ai kela pilikia o kf]a Kalana ia inau la? Mannili no ia o ka maiiao maikai I 0 ko kakou Kiaaina. I ka lioea! ana o ka Luiiahooia oia inau la f ' oia hoi o Samuel Mahuka Spencer imua o ke Kiaaiua, a waiho i kela pilikia o ke Ka'ana o Hawaii ame ke noi aku i na kokua ana o ke Kiaaina, a mamuli o ka manao hiliuai o ke Kiaaina i keia Hawaii, ua kauoha ae la oia i ka Puuku o ke Teritori o Hawaii, e haawi mai 1 kekahi matt dala o $25,000 110 fea hoomau ana aku i ke kulana o ke Kalana o Hawaii, ae hiki ai hoi e uku ia ha hooliio uku 0 na Luna Aupuni o ke Kalana, a he ekolu paha iiiahina i kokua ia ' mai ai keta Kalana, a M'ki wāle no 1 ka manawa kupono 1 komo hou mai ai na atihau loaa o keia Kalana o kakou. 0 ka L«nahoomaiu oia maxsawA o a nn o Samiie^Kajlha.tie > ua ISi"a'fona-%lulana e ke Kiaaina .0 Hawaii, ai kona hoouna ana hoi i ke kanaka ana i hiiinai ai, oia hoi X,utiahootua!u Samuel Mahuka Sepencer e nolio nei, a ua lo*a pu hoi ia hilīnai ia mai iaiae ke Kiaāiua o Ha ka hoopakele īa no īa o ko kakou JCalana īa mau la 1 hala aku la Mea paha ma keia mua aku; e halawai hou ana no ko kakou Moku Kalana me na ulia o ka manawa, a ia wai' kakou e imi aku ai i na koKua hoopakele no ia mau la ino? 0 ka loaa lu' Lunahoomalu i hiUnai ia mai e ku Maua Hooko 0 ke Tentvn o Ha\s aii uia no kekalii mēā ē hoopakele ia ai kakou niai ka pilikia ulia 0 ka manawa e nee uiaiaua, He mea maikai maoli 110 ka huki uke aua o ko kakou Mana Hoofco tue ka Maua Hooko <s kc Teritori. 1 m «a maopopo ia kakou ia kok«a i loaa mai 1 ko kakou Kalatia ia mau la pilikia, aole anei hoi! he mmao ka uoouoopono ana," ae imi aku hoiike| «laliele oia hiUnai ia luaī, I | ka manawa i hoea iho fselke| Kiaaiea 0 i kakou Ka. i laua, m hoike .»e oi.i i kekaln man i hoaaloha ona. no kona mahalo i kx | kulaua liookele o ke Kulaiu o ■ Hawau, anie koua kamailio pu aku]

is man iioaalolia oua nsa keia K>-1 lana i kona mauao hilinai i kai Saunieli Mahuka Spenoer mau hookele Aupuni aua. I na he oiaio ia mau olelo o ka Mana liooko o keia Teritori, alaila, aole anei ho? ia he hiki mua 6 :ia lima kokua i ko kakou Kalana i ka manawa o ka pilikia ulia e lioea mai'ana ma keia iiiua aku? EIA HOŪ NO KKIA MKA A KAKOU

,K KOOMOO IHO AI i Ma ka lioomaopopo aku i ke |kuiana o na Lunakiai okaPapai 'Lunakiai, a raainuif lioi o ka hoo-1 niaopopo ana i na "ouli hiki mua oka nianawa," uie .he ala e lilo ana no ka hapanui oKa Papa I,u — ! nakiai ika aoao Repubalika. Aoīe loa he mea kanalua no ia inea. I na io pti:la ka hoonee ana ō ka āūi o ka manawa, alaila, he mea hoo— naauaoimai ia kakou eka poe koho barota o ke Kalana o Hawaii ke kulana o ke Kalana hakaka o &a Mokupuui o Oahu, ae ike mau ne* iloko o na nupepa o Honolulu. Heaha ke kumu i hoea mai ai kela, mau haunaele mau ma ia Kalana o keia Teritorj? * Ua hiki ioa no ia kakou ke hoomaopopo iho, ua hoea mai ia ma ( — mufi oka lilo oka hapamii o ka Papa Lunakiai i ka aoao Repuba— iika, ao ka mana hoi o ka Meia ika 1 aoao Demokalaka. Aole loa lo,— kahi lakou ma na hoohana ana, ao ka lehttlehu nae ka poe e pilikia J aiia i ka lakou mau hookele Au — | puai aiia. "O ke Aupuni i Mo~ ikuahana ia lakou iho, aole ioa e

mauiaAupuni." I na hoi ua hoomaopopo mua no kakou ka poe koho barota o keia Kalana, e.lilo ana ka hapanui o'ka Papa i na Lunakiai Repubajika, he hana naauao anei no kakou ka haawi ana aku oke kulana Lunahoomalu a Mana Hooko o ka Papa Lunakiai 1 kekahi tnea okoa aku, i mea "kuee mau no la— kou tna keia mua aku." Aole o lakou ke pomo ana, aka, o ka poe hookaa auhau o Keia Kalana ke pilikia ana mamuli oia ano e hoea mai ana. Me ka ike aku no ka o kakou i kela kulana e ike ia nei nia ke Kslana o Oahu f alaila, hahai aku no kakou mahope o kela hana ihoea mai ai kela ano kuee mau iloko o na haua hookele Aupuni j B.alana o-kela Kalana kaulana o' keia Teritori. Aole anei hoi e lilo ia i mea hoonaauao mai ia kakou, ae hahai ole aku ai kakou mahope oia meheu i hoea mai ai ua pilikia iloko oia Kalana a Aupuui Kulanakauhaie o keia Paeaina. E oluolu mai e ka Luaahoopo — pouo maikai o ka Nupepa Ka 1 .Hoku o Hawaii, e hookomo aku i! keia mauao o keia Makaainana o ke Kalana o Hawaii, a ina hoi 110 ka lokomaikai hou ia mai, alaila, e kakau hou aku wau ike kulaua hoonee Aupuni Kalaua a Samuela Mahuka Spencer. K oluolu mai e lawe aku i ko'u ma.u hoomaika; nui ia oe e Mr. Luuahooponopono no keia ae- ia ana mai o kekahi wahi kaawale o kau nupepa Alakai ma ka Moku— j puul o Hawaii, ao ua Koikoi uoj hoi o keia mau mauao, nialuua iho! uo ia oka mea e kakau nei i keia mau <0. MAKAAINANA Kia ke īp aiai nei i kei» tnau Ih, eole ku e Kolio bar.la nua kei« koh.; Ka!anx, oiai, ua ku<? paha i kauawai. Ma kdk&Ui wahi o ke &a>iswa-, uv glaio i* as. ; "E ik koho w«t? iuoho e kela «u.e ke":a eh» uiab,ahik; t uj aua ma ka makahiki 192->. iiekahi w»hi o kau*w«t t>ei, e oS?īo * uialauia ia ke Cott» b'*rota uui i ktia uj* ke»a elii.a «e hauuuafea hoi i kela makahiki 1023, ia be koho ia i keia uiahiiia o Noveujabft e hot?a uiai ae nei ka o Laio Kukela ame kikahi mau Loio iho o u t J, ua huinau ka 0 Kiuaw*?. E he!e aku aua paha niu&u iuioa o j.a Aha Ho<>ko!v,ki'io oia kfia mua ih >. mu* aku «> hoike a