Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 21, 13 October 1925 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

I ka lohe ana o na mea apau oloko o kela halau i keia mau olelo e keia kau a! k'j kumu olohe hiiia a lakoUj ua hoopioo ia ae la ko laieou manao, a ua ninau aku' a ninau mai ho keia poe wahine. Owai la ka wahine o keia niau \vahine, oia ka wahine mai ka lua mai. ' , Aka, ua hpopau ia ae la nae ko lakou mau m'anao pioo ana, ma — muli o ko lakou Iphe ana aku i na olelo a ka wkhinē nana na oli i hea kaukau'mai 'ia lakou mamua o kona komo'ana mai iloko o ka

hala hula. - "Ae, wahi a Hiiaka i kamailio mai ai ika oīohe hula. Ua īoaa mai la wau ia oe he wahine nō

ka lua. AoHe.e" hiki■i'a'u e hoole aku ia mea ia oe, He ōfeio mai 'ka la hiki rad,i w&u mā Haehae ai hoea pu mai la hoi me ko'u' īhau hoahele nei. A owau la me keia wahine i ai ol < iho nei me kuu i aikane nei, māi ka lua io mai no i 0 ka koe a loaa ;mai iaoe. 6-!iTisma hou ia mai j paha xa teo." | i Ia manawa no i hehi pono iho] 1 ai o Kapo ilUna 6 ua Kumu olohe I Ihula hei, oia hoi kOna noho pono| ana iho ma konā ano kino~~ mana j iiuna o kana kumu hula ao kai mea hoi nan& i hoolaa" keia kua--atiu nona- Ao ka hoomaka mai |lanoia o ua Kumu hula nei i ,keia oli A aole nae nona kaj ' manao e oli &na, aka, no Kapo e [ noho ana iluna ona. Kia ua olij jpaeaea nei a ua Kumuhula nei e kanaenae nei iipua o Hiiaka. j | Hoeueu mai ana Kane ia'u, j | Aloha oe e: Hiisika, i • I ka wai huna a' ka palai, 1 1 I hau-a i ka ihu o ka [fuaa } j [ I molia i kfe puawa-hiwa, i f He māu uku ia 06 e Hiiaka e, i O Hiiaka oei ka poli o Pele e, i E o mai hdi e, I Ia manawa i ae pono aku ai 0 i Hiiaka, me ka olelo pu aku i keia imauole'o iua Olohe kumuhula; inei. "Ae, na loaa pono mai la ! no wau ia oe, a oia io no ko'u j inoa. 0 Hiiakaio no wau i ka| ipoli o Pe(e. Anoai wale hoi e/M I kā lohe ana o n& apau : iloko o kela halau hula, o rtifaka lkeiirka Pokii mana nui o k4 wa[hine o ka Lua o Kilauea, ua hoo-j ipiha loa ia lakou i ka manao pi - j hoihoi, a mihi aku a mihi m&il lakou ī ko lakou make.i na lakouj [ihoopukai na olelo kupono olej im> Hiiaka, ai ole hookipa olej ; paha i&ia iioko o kda haiau huia i o lakou. Okekahi poe hoi o lakou ua ; hetelei iho la, na wāimaka no kc, aloh& niaoH (a Hiiaka ma ku maiihini ana imua o ko lak >u halau hu?a rrie ke kahen koke 010 in aku. ; A ia manaj\va no hoi i ku mai ai kela Kumu htifa o ua kuaahu hula nei; a nie ka uluhia la anā | iho i ka uhane o Kapo-Ku!a2n> a | pane ma! !a oia i keīa ma\i ete,lo| imua o kela lehulehu Hoko o kela' .halau hul?. j I "E, mal oukou, ein Vo, akua \nh ua hiki mai Fia o Nolaila « «hft\fkakoU ika ihu o ka pnaa 1 i«ua nei. ae kīi hoi ka pnawa ī k« kapu piā nei. 0 kihi hoi o onkeui i» kt! \ [ - 1 1 • ■'

Honookalani. E wiki e au hoi. eia kuu Pokii la ke akua o ka—kou."

I ka puka ana mal o ka hua Pokii mai Ka waiia mai e ke Kahuna eoohl ia manawa no hoi o Hiiaka i kau aku ai i keia oli, oiai, na hoomaepopo iho la no oia oek kaikuana no keia ona e noho mai nei iluna o ua Olohe hula nei. Eia ua kau nei ■ ā Hiiaka i kaukau aku ai i ka Hoa - 1 ihanau kaikuaua ona. 1 i O feapo-Kulanioe, o Moehauna iki e, , , E hea aku e o mai oe a, O na lehua wale i Kaana, Ke kuia mai la a lawa, I-lei no ka wahine, Kapokulani, kiekie ahaahaa, Haahaa ka la o ka ike, He ike kumu he ike lono keia ia oe, E Kapokulani, Xapo alii oia moku, Kaia e ke akua ke kahu ike ole a kā mal?a, 0 ka okia vsla i ka la, 1 ula no i ka wai alialia, He wai alialia he wai liula,

E wela ka wa'wae hele ma kai o Kii-a, E kii oe i ko kahu, > .■ 0 kau olele no ia e mānao *a f i. Eia mai'kapuai la, No Kino-lau o wahine.^1 ka pau ana no hoi o ke kau a Hiiv»kā i paeaea nku ai i kona iHoahanau Kapo-Kalani, alailaj o 'ka manāwa no hoi ia a Kapo-Ku-lani i hea mai.ai i kana kau ia Hiiaka. \ 0 oe ia e l, Wahine-poai-moku, i ka poli ,o Kinolau — wahine, . r E Hii ika ui oluna, E ke aka kilohi hoohihi a ke kanaka, Akaka wale ka luna o kala, 1 Ika uwe ake kini a o Koolau, ! Ke laulau ae nei wau ike aloha [ I puolo wai hinalo na'u nei-e, f E o mai oe iko inoa, | E Hii—e, Aloha—mai. \ O keia mele no nae i mele ia 'aku la, mai ka olohe hula no ia, a no Kapu-Kulani no nae ka' [manao e oli aku la. i | Ika pau ana no oka oli ana aj 'ua Olohe Hula nei, alaila, haawi ( jaku la no hoi o Hiiaka i konai 'aloha Aia manawa no hoi ol iKapo-Kulani i haalele iho ai ij kona haka e kau ana, a hoi aku j la oiā i kona kuaahu iloko o kal [uluwehi nani i na' wehi o ke ikuahiwi, ae noho mai ana hoi a ! nana i kona pokii Hiiaka i !■ kela manawa i huli ae ai o| Hiiaka, a kamailio aku la i Ke anaina i hele a ilihia e noho mai ana i keia mau ofelo, 'Auheā oukou, \ia ike mai la no oukou ia'u. Owau iho la no ia la. Ae hoomakaukau hoi ka— kou no ka'u wahi papa aīna' iuia aku na kukini laa kakou a hooa mai. 0 kahi puaa hoi na oukou ia, ao kalii Uai-kalo hol o ,ka'u ia," Pau no ktiia mau olelo a Hiiaka 0 a»ala koke irai la no ja oka puaa mawaho, a ku pu ana hoi na haawe hiau ma ka pnka. 1 ka \vt\x I nV R- 4 ī!Aks 'i.-o « wuh-nehōī e hf*rs i ka \xi* \ A ia ; o hO3 o Hunkn i «Ui k H' ». koui U»«kU oUlOe h«ft» «ku, o!»i, uu h,: i.i «n:kotv.. L wt :»k« POAA i\ ko ne' o k& Klai'i papa »»'k*» ito> A) H» h k®ko » 0 k» UIM i*' l « •€ b\H ktt h-i.u wau ; .».*u • \>w*A s «Ail.O U iho \a i!uus o t« |> p* * * līmoouh »«D «■» s<) uiau OU4 0 &e s u-i uasu ak'Ua • * <■' H.AO ps>fel^ |wnt# uo k*/.!» .■> k* hTvpi>*& 1 1

E wahiue i ke okoeke- o . ke nhf, t.( E a ka aiaoa, ka mohaL'* ] f/i r ihf«i nh no ke kanftK<v Ola kp kaee, ola ka wahine, o!a ke kpiki, A o!h p-i»a loa no. Amfiraa, ua rm no. be a}a i pai ia ae ua maka O n« uaea apau, i nana uaai ka hana, ua uio'h ka poaa e kiiu aua iluna o k* A.ohe Luia, ua hele a. i ke k»i k« pua o k'a h&la Alaii»*, oie.lo aku la p. Hiiaka.i ke noe aeia aiau o!eio. ; "Aubea oe! E kii ia«i oe i ka ihu o ka puaf t ka pepeiao o ka puaa, a:jie ka hue'o o ka pu*s, a laweaku oe ia mau a;ea u tua ke kuaahu u ka tm«ifikua huk, alaila, j.Ooa : ka naohai a oukou, at; ko oukou ai akn 1,0 ia i ke kino o ka pwaa. Aka oae boi 4 mamua nae o ko ūukt-u hooimka an.n aku e al, hoi k.i yi»!e hooule:

UrAc uitt> l;t k-; kuiuohula u haaa aku !a e V.&b n>e ! kauoha ia akii inia. Pau. no hoi k<i aua Mka ulohe hula e like me n» mm a HMau.H aku i.i iaij,

aisūia, huli .lion uiai ht o Hiinka a kamHiho m&i )ii i k p'ieolokooh hwle. : "Oa i.oa ka puaa ua oukou, ae uhau a« vf-au i ka pule hooulu' no ka ai ;u<u a onkou. ,, * la aiauaw.i uo o Hiiaka i hahaa hku ai i keia koo huu uo ke kanae 1 — t uae aaa .no. k»» «u auu o kela ooe i i ku puaa i kupaiunha Huii ke aiuii ke akua, Heiāif 03t»m a l:e kapuv, Manuu k«o ae k ti i.ioa, > i kn Wdi hamai/ Higi mai na n<sa iioc«cn>» t . K.*i ki'-v wai uU & K.a.ue, : •] Ki'o wai oanaa a Kan . . Ka kopua <aula&4 w lco« v J Na lauli e kaūp.ue i n\ tūo, Lan»feila k» oohu aaa i Ue &Oj Pā ae kii la i ke alo. , Pmii iho ou«ou a uaaiam » i -Na Hiua no e u'u mai, Hina pcku-ipuku f3o:>puh iho wa ke alo, " Ai ih-» i« kahela a , ■ . N-i L«4a i ka Ī4Hf ieie Ku i&.i :uiaiie i.K.i h nui < ; Ae a:<u uei o Kupulupsio, n ; U Liaka'eie i k>» uka, ; Hiua mek-iaui ike ao» Moiia ij kd puu n'aiwui» !• ■> k*>*>tj*a ka pua-aueaue» K luaoa Kh akua, iu kauaka O t a ao: aok ioa ao e. mK» pua* a oukuu. B &i oc nae «i«j ke poo a ku hueio. K«i no Moi apAU pono lo«, a ē<% bai ka i vfi» ahiia, s»uku aku ao hoi *-**» *4>s« i U* : Āio <eīA aiau oU'io hope & Hiiakft U i»i6;ou,,uh. hoo&o «.ku k ua pee, . iloaii'Whu! oei i aiau uieia 4 iUu«k4 i«, Uaiou Aoieiosu i A -- - Ma haā Uoi. hou sual q • <*■«* M»u suai KapaJA*i«a i lseia uiahiua «.e, ni *oufc **>h> houian* aku m* k«t 11 o Ko'— v-sujhh , « t«u aku »ku M u* Kt— 8 k« KiKAiiiA 1 iwai «*»i r,o keh hiukaii Wa&iu^ko^.