Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 32, 29 December 1925 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

, (No ka pomaikai o ko ka Hoku poē heluhelu) **He keu rto hoi oe e ke aikane. He hana hoohaehae maoli kau ia'u, e noke fiei i ke olioli i ko kane. Mea ae no oe o ko kane, a mea ihb rid oet> ko k'ane' no. 0 kahi aku la no hoi paha ia o ke kane noho ia aku la no hoi, Ka! Heaha la hoi keia ano hana au e 'ke aikane. I na pehei oe e ke atkane e haha mau ai, alaila, e aho no ko ftāufe kaāwale ana. a penei Ia ifni aka wau i ko'u wahi e pdfto ai- I tawe mai nei ka oe i«'u a keia atna māUhmi, alaila, lilo aku la ko -aloha i ke kane, a ano poina maī nei hoi oe ia maua me ko wahi pokii nei. Ehia ka hoi mea aloha o Jkeia mau iwi i ka waiho i ka aina malihini nei. j E waiho ia ana paha ko'u mau liwiike kula o Kaea, e like me | ka oleio a kahiko, oiai, ua lilo loa j aku nei kou- manao i ko kane." • I ka lohe ana o Hiiaka i keia mau olelo kuhalahala a kana aikane aloha, alaila, kāmailio mai la oiM k<sia miiu olelo ano aloha 1 kana^ikāne. "Auhea oe e kuu aikane aloha uapHewa kou manao : pane mai la. Ao ke kumu paha o ka hilihewa o kau mau olelo i kamailio j*nai la, oia pahā ka mappopo ole o>e kumu o ko'u paēāea hoū ana laku la i keta kau/ E hai aku wau ia oe, āe hoolohe hiai hoi oe. j I a'u i paeaea mua ae nei īkuu kau no Ulamāwao a hiki i ka ipau aiia, ai manawa l ano e ♦ ililai ai kuu mail niaka, a ua ) kuhi no hoi wau ua ike mai nei la I hoi $e ia ano 6 o*u, 0 ke kumu J ua ike wāu i ke kaikuaana Hāku 0 kākou. a uā heTe no hoi a 'kau kaena iluna, ao na ohohi maka hoi 0 ua Mku'kaikuaana o kakou, ua hele' a wela i ka ,frahu. Hoomāopopo ihō la wau tta &fha ia olā i kā huhu ia*u no k*fm hi!f āha me kē kānāka hana ka ai a kakou i a-i ai- A oia ke kumu la ou i paeaeā 'hou aku nei, au hoi e ke aikane e kuhi— hewa wale mai nei no ke kahe ia a kakou, p manao iho la no hoi oe he kani—aa la ia no ke kane. Heaha no la hoi kau e kunukunu nei, oiai, o ke kane hoi a kuu kino i haule aku na kakoif iho la no hoi ia kane, oiai, ua loaa hoi ia halekipa o ke aloha le kipa aku ai." I ka lohe ana o Wahineomao i keia mau olelo hoakaka akana aikane. ua ano hilahila iho la ia, a noiaku lai ka Hiiaka huikala i ana maī no kana mau olelo i ka | mailio aku ai me ka noonoo ole, a : k:\rnai !io aku ki nu> keia niau loleio ia Hiiaka. | "Ai aha ia ae nei no ia hoi wau fi Wkoo-Ia aku hei ka f u mau ka [wiaMio ana aku neu»i kela mau ;ole)o ia oe e kuu aikane hooma |nawanui ia'u. Ua ano pupule ia palia wau. ai ole iiiili aku nei paha wau i ka iilo loa o ko alohu 1 ke kane a kakou« a manao ae nei wau o hoohemahema mai ia maua, nolaila, e oluolu oe e kala nui i kuu hewa?" J hoi ko*u meae, ksla akui'aii kou hewa, olai o'. kaua liollioi ia» Owau a oe no[ h*>i ia aol>e owau no hoi ia, E, kaua ia mau uiea*. ae hiainal akua hiiiaai mai kekaīii i i Hu&kaika- .

ia manawa no hoi o Wahmeomao.i huli altu ai a nana. ilaio- .0. kela wahi. aia 'aua ma kapawai, a ua hele no hoi laua a ohu i ka leiilima." He mea oiaio no ua ike io aku la no o Wahineomao he mau wahine io no elua, ae olala ana hoi ia laua iho ma kae o ka maliwai, a me he ala i ka auau 'lauā. a hoi mai a noho olala , ma kela kae o ka muliwai. He j nuiu wahine ui io no hoi iaua, a ua lil|e no hoi ka laua mau ih me ka pua-Ilima ame ka pua-hala. A ia manawa a Wahineomapei hooho nei i ka ui o keia mau; wahme, ua huli ae la no hoi o Hiiaka a nana aku la i kahi a Wahineomao e jkuhikuhi nei, a ia manawa no hoi o Hiiaka i kamailio n?ai ai ia Wahineomao. "Aole kela he mau wahine kanaka maoli au e ike aku nei. aka, he mau wahine moo kela, ao na wahine kela 1 kapa iā 0 Hau-wahine raa." M Ba, he keu no hoi kou wah'ahee ia'u e kuu aikane- Nawāi hoi kau kapa aku i kela mau wahine he mau wahine-moo, a eia hoilaua ke olala nei i ka la. 0 ka wai aku la no hoi paha okapoemoo." Ia manawa i kamailio hou mai ai o Hiiaka ia Wahineomao i keia mau olelo. "He mau wahine-moo kela, a ina wau e kahea ae ana ia lau&i ālaila, 0 ko laua nalowale kokē no ia mai ka ike aku 0 kou mau j maka, a ine hoi e nalowale ole laiia; alaila, ua polole'i hoi kau e jkamaīlid mai nei he maii wahine ikānakaio kela." O ko Hiiaka paeaea aku la no ia i keia mele i i iiā.māu wahine nei. Kaiiua i ke o'ho 0 ka Malanai, Moeekaiau o ke uki, j Puiwa i ka leo 0 ka manu, "E~kuhi ana oe he wahine, ] Aole—a, j 0 Hau -wahine ma no kela, J 0 na wahine 0 Kailua i ka lai. > ī lawa . no a pau keia kau a [Hiiaka i paeaea āku ai, alaiia, 0 ka aioalo ae la no ia 0 laua io a io, a olelo uku la kekahi i kekahi» • M Ea. i«e ia kaua la e Hiiaka." Ao'kō !aua manawa ho ia i nalowale aku ā! Hoko 0 ka wai me ka ike hou ole aku 0 Wahineomao ia !aua, Ia mānawa no hoi 0 Hiiaka i mai āi ia Wahineomao i keia ninau- "Ea, auhea iho la u& mau wahine nei?' f . Pane mai la 0 Wahineomao ia Hiiaka. "la oe no i oli aku nei i kela kau. ai ka pau ana no 0 ksu paeaea ana, alaila, ike aku nei wau i ka aloalo 0 iaua io a io, ao ka nalowale aku nei no ia iioko 0 ka wai.' v la manawa no hoi 0 Hiiaka i kamiūlio aku ai ia Wahineomao i keia mau olelo wehewehe aku iaia. "Ua like no hoi me ka'u i wehewehe mua akn nei ia oe, he mau wahine moo keia. Hookahi 0 laua no uka 0 Kawainui, oia 0 Hau'wahine? O ke kiai kamaaina no ia o keia wahi. Ao ka lua hoi o na moo no kai 0 kela uiuhala e ku mai ia mao aku 0 wHWkha e «r&iho tsnls «mi irau* o, kskou, m k<ikofc* »ti* hoi i muiiwHĪ 0 I r>* hoi • hol kel» wahin» «ka a Ks«r#ina\ e pnU nna [lr* lao 0 ka « M* w*hT, ! U* "hoi'tn*l n?i 5 ttka liael, a kvwo * kvfcco e skv jtkto ni»i i k 1 <-> k« 0 k« fnki ime ka r,*ku 0 ktv wu!. >0 kii !ho 1* po U 0 %tf* Wt\ « p'H tVn U Uo ko mn « *ka \ $*

paiq oi&i ok» iau ofri ame beK JoJso y ka uiuhwai, 6 ua fcfttnaß i oa «'oua ku D a o keia a)B u kaha ia ' !ii>fiiloiia o k b ia taau wabine- W oc, Ia a*ttii&Ka ao hoi o Hii&ka i uanM «ku ai i kai o Neawa, a ike *ku,lt, i kaauamo ia naai 0 kekahi wta e kekahi mau kauaka, a ike pu r *ku ia uo hoi ok ika laoa aoa o >ua auwaa iioko o ke kai, ao ko [iliiaka paewa ake i a Q0 ia i keia [kao-: ; f ; Ke aooo ia ae la ka waa oua kai 6 [ Wrtiho Mahinui tna pka e, [ Ka oiukoa &auka o £ie&we e, | Me he kaulai kāpa kea aīa. i OQ ® oiakai o Kuaaohe--e I Ika pau ana no o ke'a kau a Hiiaka i paeaea aku ai, aiaiia, kamaiiio mai la o Wahineomao ia Hi<«ka i keia mau olelo. ,E*v! He kopaiaiiaha iio hoi oe e kuu ahhe, mk g Q oielo ana se nei iloko o keia kau hu, he uiukoa eoa kai o kela wahi. N«>hea ooaj hoi kau o ka moaoa ae uiu hpi iloko oke kai. Kupaianahu no hoi kela aiau olelo o kela kan au i oli aku ueiī I* ui&nawa no hoi o Hiiaka i pane aku ai ia Wahiueoaiao m» ka al&aka pu no sela uaau olelo a Wahineomao, "Ke i&e aku la no hoi-paha oe i kela mau waa leiiuUhu* e lana Okai la i ka moana?" A c t wahi a Wahineomao i paue eoaī si i k% ninau a kaua aikaeē iata. Ke !k© i a ao wau īa, auwaa e lahe inai la, a oa iko du aku la no hgi..wau i kela w&a i auamo ia ;;e a!a e kela inau i?ahil ir&'Daka, a»a t «ole uae hoi o'a lk.e„ a<u 5 ka ulū-kba au i naeaea *Lu nei.*' ' 4 Kupajar>»iba no hoi kou he»abewa e, kuu aikane i ka ui.U'— W'ihi a Hii a *a i *amaiUo aku ai ia Wahioeooiao. &ae j oū manao naai ka iaau koa m»i * kela mau waa i kaīaī ia mai ai iakfce." Akahi no o Wa|}iasoogiaQ a hoo; a<ao£opo iho i immo o onau olel > a Huaka iaj§, haike io oiai Ja oia i fca puielei ia ka',» Hiiaka» aiai ka'ile-ioa io no *a i ioaa mai ai keia w&v waa e iaiia aiai ia iloko oke kai, & o ia io ae kuruu o ko Hiiaka hoopiii aua i keila poe waa oie he uluiaau koa a«tt i oioaoa. . AaaUa. huii mai la o Hiiaka a w&i la uaa «a aoao o Kaneohe ****», ike uiai la Ike £oa uioku — p iieeia, ai ka uee ae „h«* o <a liu uialuua o iiaeiieu* ao keoa mai la £>o i& j aeia kau, Isw e! luo KooUul i Aikeua «ua i ka ua o K-ooiau* Ke ua aiai k i Alaelieii» Ke hookawewe ae la i Ileeia, Ke kupakupa w&i la ka ua i ke kai, H«»a hula ka ua l Ahuliiaauu Ka ua poai-hale uaa uka o &*£■; , u Luuiuu e! Kuu luuiuu hoi---i, liuuluu au i ko aluha waiutata a ka ou^hu i&m i paa) H »ogkoi g. hopuia «ea »oitu*ht P»l«kane Tuuscaow e ti poe powa ulai keia mokuahi a a kona »l*bei« xo** m*u maī Shai)|r hai « h<m a*u i Ti«uaaina. O keia po* powa u& kau aku i*k<vu «ealuua o «n* mukuahi mt kt «ao he mau ohua a i ka Leea ana iwaho i>ia ko lakou mauawa i hv»pu *i i k* uueko, oae io lakoa ki *u« i ke kapena aue na mokueae. .« - - - l 1 1,1 L "V* V* hii'i hoi mai la slj makea I/tn*hvV i> u\.p<uv> ir.a ka Mokoeul M-kOi'i* ro--i-N»* * ma sōlt «k**X*4 t - he** \<tk būwkl «ua eia i 1« beme nel i U % 1- \ ~ - r- 4 - •* I * tr t -HWi i -e- - vA - - ~