Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 37, 2 February 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

"A&, wahi a Wahineomao i kamailio aku ai. Aohe paha e poina ia noau oleio uwe kaukau an i helu mai ai i na wahi a kaua i pili aloha ai/ai hele hoomana-p wangi ia keia alahele hooko kauoha a kakpu, ai au hoomanawanui ma.i nei hoi i ke kai, aole jii&u.e pQina ia jiaau olelo kaukau aloha au e kuu aikaoe aloha," wahi a Wahineomao i kamailio aku ai.me.ka helelei pu ana ihoj hoi o kona mau waimaka, , .4 j "A ke hoomanao pu ala no pahaoee Aikane i kuu paeaea ana.aku i keia mau olelo i ka manawa o kakou i hoea ai i Kahana "Kalakaia i ka lauwili o £ooiau?" wahi a Hiiaka mailio hou aku ai. Ia Hiiaka e olelo kaukau alohaj aka ia Wahineomao, ua hele aku la ia mau olelo a lohe na pepeiao o Lewa ka wahipe kujpua o Ka-p huku, a kon o pu iho. la ke ano hilahila iloko ona no kona hoao

J wale mai e akeakea i ka huakai a keia mau wahine malihini i hana »no ole aku iaia, a hoomanao iho la oia o kona leie mua wale mai hē mea ia e ho6poino ai iaia e ka mana o keia wāhine "mai ka hikina māi a ka la;" nolaila, hooholo loa iho la oia i kona manao e hoopau wale i kana mau hana akeakea A?ale mai i ka huakai hele a Hiiaka ma, lioko hoi o Hiiaka ke ike wale ala no oia i kela manao maikai e

[komo ala iloko o ka wahine Lewa no iakou, alaila, hoike hou aku la oia ia Wahineomao no ka pau o fka pilikia mawaena o lakou me (Lewa ke kupua wahine o ka aina i lewa ike kai o K&huku, He pa:keieno keia o ke ola o Lewa, [oiai, i na no oia i hoomau mai i k&na hana akeakea wale i ka huakai a Hiiaka ma, i na la ua iilo oiaimoe puu no kana mau hana ano naaupo. t Ua kahea mai la oia ia Hiiaka ima 0 kipa kauhale, a ua ae aku la no hoi o Hiiaka ma, a hele io ak« la no lakou a hui aioha la wah'me jtupua * M v C?wa'' 0 Kahuku. Liio ae la lakou i mau hoaaloha. ai loko o na hookaau ■ kamaiiio ana a lakou ua hoike um ia o Lewa i kona manao ano naaupo i manao aie keakea i k a iiuakai a Hiiaka ma, a me ka hooioli ana ona i kona manao B.aikai ole, a ina p&ha oia i hoomaa ma ia ano hana akeakea wate i na paha ua 1110 oia i moepun rto ia mau hana ano nawale. tfa !oa ae la lakou ī mau hoaaloha. a ua hook?ps maikai k» ia aku la o Hiiaka me ka maikai, a ua pahola ia mai na mea i po'no ai ka lookipa. malihini anaa u& puina iho.ia lakou i ka lokomaikiu o ka walune kupuu o K&huku, i ! Tka makauVau ana o Hilak* Ima e Iho ia L' wa. ua kamailio aku !a o Hiiaka i keia mau olelo ia 4t Lewa" me ka maikai. '"Auheamai oe e \Xewa" o kou wahi tw keia e noho ai» «t> kaulana ana no hoi kou iiioa ru» i mu« aku oiai, ua hana meik;u miu*hoi ot» h sr.akou. a ua k&. iP»@ m hoi i k&u mau hana iag t \w*6M «i « hookau mai malua* o

kanlana o kou inoa raa keia mua aku. Ē hele aku ana.kou inoaiw* ena o na hanauna lehulehu e hoel 1 ?? a , 1 , ana ma k . eia mua aku, ao na u ' aua nei o kaua la. (%* ihoikawaiu) ekaheaia ana ma ka inoa hoohanohano "Na U-o-Lewa, a nou hoi ke kaulana e kaulana pu ana keia aina o Kahuku nei; 4< ka aina iewa ike kaj." .. ;

mahalo mai la o Lewa i ia mm olelo maikai a Hiiaka!j a pane [^ a M a n0 hoi me ka ipanao maikāi i keia mau olelo ia Uiiaka. fīeaha la hoi.ia kaulana, oiai, Oia kaulana no hoi o'u ma keis no kauā like m ia kkūlāhā e Wahine-poai-mokl?-'' 0 ke kapainuaia ana Jieia o kela inoa maikai ia Hiiaka, oia 9 ai pānai maikai ia mai hoi e ka wahine nona ka iuoa hoohano* — nano ia aku ai o "Na U-o Lewi." Ēia no paha ia mau mea kaulana la a hoea waie no i keia la, a ua kapa hoohanohano io ia no hoi, o Kahuku a hoea wale no i kd» la. "Ka aina lewa ike kai." i (He mea oiaio no ua kaulāna io no o *'U-o-I,ewa" a hoea i keia manawa, ae ku aia no hoi ma kela kipapaii malaīo aku o ka Haiewiliko o Kahuku, a un kau— lana pu hoj o Kahuku, "he aina lewaike kai." Ua hooko ia no kela mau o)eio ano wanana a Hiiaka i kamaiiio ai imua o Lewa ka wahine kupua o Kahuku)

E waiho aku kaua e kuu mea heluhelu maikai i ka "aina Lewa i ke kai, ai ka wahine kiai kahakai pali hoi o Kahuku, ae hoohuli ae no hoi kaua i ka hoohele anā 0 ko kaua moolelo mahope o ka huakai a "Wahine-poai-mOku,"' ae hele ana hoi me kona hoahale ma ka lakou huakai, 1 la Hiiaka ma i haalele aku ai ia Lewa ma kela aina kaulana o IKahuku, ua kamoe akti la ka lakou nei huakai ma ia kaha aku j a ia manawa no hoi o Hiiaka i like aku ai i na kane me na wa — |hine ame na kamalii, ae iho ae iana ma ke Kula o Kuiiima, a ia fmanawa no o Hiiaka 5 kau aku 'ai i keia kau. ai hele aku hoi ka maikai o kaleo oli o Hiiaka a pa§ Iponoika pepeiao o kela poe e iiio kahakai ala. Ke iho ala ka iho kahakai e, Iho pali ilalo o Hakaīau,. Kawewe kahawai o Hilo i ka ua, Huahuai ka opeope e t I Hoau i W?icaalicw e, ; Ahe mal*no hoi e, He malino e, O ka heie no keia o kela leo nam o Hnaka a pa pono i m o kela poe iho kahakai, aiaila, olelo ae la kekahi i kahi i k«ia mau olelo: "E, he keu hoi keia o ka leo lea nui wale e oli mai nei. Owai la keia e paeaea mai nei i keia oH maikai maoīi? He keu no hoi a ka maikai a |kakou i lohe mua ole ai M t la !akou nei nae e nana mal awa, ua ike mai Ia lakou i ka he\e aku o keia mau wahiae ekolu ma ke alaloa, a no ku lakon hah loa t no hoi i kai e s <okvke aku ar.a i kahakai» no~īaiia. uahiki'pono oīe ; ke'.a poe hei* kahakai ke ike maopōpO mai t ka helehelena o keia mau I ekolu e Jhele ao la .i>a alaloa. r Ei» na<» \ta hoomaopopo lt no nae iakon, na kekahi o kel* wahine hele al&loa i paoa*& :nai koU ,-x lakou e ni ua • oklo ue uo Aīiiiie o i maii i kek«hi o iakoa. .■» t , .1" '% -r V" .*