Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 45, 30 March 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XIV K.A HALE KAKEI-A KEOKEO I kela manawa i nalohia ae ai kela leo, aka, o ka manao anoano eeiiia ua hekau iho la no ia maluna o kela rumi ia manawa. a ua hekau pu iHo la kela ano maluna o ke kino holookoa o Aievaire f a ke hoopuni pu ala hoi i kona noonoo apau, Me keia manao ilihia e hekau • anaiiuna o ke kino holookoa o Alevaire, ua nana iho la oia ma keia pakaukau kakau, ae like hoi me ke kauoha a.kelaleo ilihia, 0 kona makuahine, a ike iho la oia i ka waiho ae o kekahi wahi ieka nui maluna o ua pakaukau kakau nei, Laiau iho la pia i ua wahileka nei, a wehe ae ia i ka ukana oloko o kela wahileka, ai ka loaa ana o kela leka e waiho ana iloko p keia wahileka, ua hoomaka iho ia oia e heiuhelu i na oleio i ka kau iā maiuna o ua leka nei, a iaia nae e heiuhelu ana i keia lekailoko o keia wahileka nui, ua hoopuiwa la oia i ka hoea ana maiokawahire malama hale o, Merevlīa Hale īmua ona nie ke anp pinoinoi a pane mai la i mau olelo la Alevaire. i "C «fciio! Ke kaikamahine a kuu Hv.k„..ahine Adelina, ao ka Lede Hakuwahine hoi a makou 1 aloha nui ai, ao ka mea i aloha nui ia e na poe kauwa apau o Merevila Hale nei. Ua kii ia ae nei wau e kuu Hākuwahine ka Lede Adelīna, a kaooha ia ae nei wau % hoea koke miai ma keia keena heluhelu buke, a me ka hoike pu ia ae ou ia'u, a me kona olelo mai ia'u he hana ano nui kau i makemake ai ia'u e hoea mai ma keia keena heluhelu buke o Merevila Haie neī. O! TJa ike lein» mai nei wau i kuu Hakuwahine aloha, a he ano kino no i like me kou, a nana no i hoike mai nei ia'u, o oe no kana kaikamahine, a hoike pu mai nel no i kou inoa Ta'u, a me kona: 'hoike pu mai ia'u he kaikamahinej oe nana." | Ia manawa no hoi i nakeke h'ou ] mai ai kekahi mea mawaho oj kela Keena, a komo mai la ke Kahu malama lio o ka Ilale Merevila me ke ano pihoihoi o kon*t raau ano, ae kahe ana hoi ka waimaka nia kona heu.-heiena, a me ki» leo haahilu a ilihia i. u?i hoopuka mai la oia i keia. nmu. olelo ia iaua nei. "Adei»mt--A!evaire; 0 Pde - lina ka makuahine, ao Alevaire ke kui.sti!aaUīne. Ae, 0 A!«?vaire kana io aioha. Ho! Ho!! Ol Aleviūtv keīa a'u e ike nei, aoie| hor kv»!'.a luaui (nakuahine i kii aej joei ia'u, Ae. ua kii ae nei oia i k' ia Keena; naalanui a hehihehi buke a| hehana kann i nv*kemake ai e hana aku nou e kuu Hakuwahine' opio," * - 1 Ueia nunawa i pnne feku aij ka L ue opio o ka lio Oj ua Kolu.iie nei o Merevila Hme, ae ana hoi i keia rr.§u | olelo i» lau* elua,

"Aole oia maanei i koia ma--' nbya, aka, o kana kauoha nae eiano ia iwaanei, ao ka kakou hana hoi oka hooko eku i kana mau oleio i kauoha mai nei ia kakou e hana aku e like mo kana i makemake ai oko kakou aloha, iaia, oia no ka hana aku o kakou ' i ka hara nna i makemakē nulj ;■:! iiooko j Ua nana maila keia mau wa kahik» o ka Ha!e Kakela 0] Merevila Hale me ka maka i keia Lede oX)io e kamailio aku' nei ia laua, ao kaua no hoi e jka; mea heluhelu e hoomaōpopo loa iho ai, aoie oiff he wahine opio e, ae, aka, o ka IK Hapa Paniolo no keia o ka Ūluwehi o Parisa, s ao ka Ui oi kelakeia hoi, ai ku'— pono paha i ka mea kakau e hooheno ae i keia wahi lalanī mele no ua Ui Hapa Paniolo a Hapa Pelekane nei. Aohe nani e like aku, Me ka Ui Hapa Paniolo, Ke kaomi maŪe iho . oe, He lawe kaohi liiiii ae kana, O Sweet Alevaire! ka nan?\ Hoa pili o ka lipoa onaona, He onaona ka hanu ana iho, Lalawe i ke kino a puni, Ae, e kuu mea heluhelu maikai 0 keia nanea ilihia, o kela Hale Kakela Keokeo ma na kaiaulu aloha o Enelani kahiko, ao ka hale hoi ika iu ano o na mauna, a iloko hoi o ka uluwehi o ka waokele, o ka home no ia o Alevaire, ka Ui Hapa Paniolo a Hapa Pelekane hot, a mahope hoi o kona haalele ana aku i ka uluwehi o Parisa me ka hoonf>aopoDo ole iae kekahi poe kah! ana 1 nalohia aku ai, Ua hoomakaukau ia. kela Kakela keokeo me ka hopmaopopo nui ole ia e ka lehulehu, a he Kakela no nae hoi no kekahi Ohana kahiko o Ene— lani, a na ka mana o ke dala o ua Ui Paniolo nei i hoplilo mai malalo o kona mana, a hoopono — pono hou ia ae !a ua Kakela nei ma kona pena keokeo ia ana. ae hoololi ana hoi i kekahi mau ano 0 ua Kakela kahiko nei, a loli ano nui ae la kona kulana, ae hoopahaohaoia ai hoi ka poe maalo ae ma ia wahi. Ua hōo — hana ia ka mana o ke dala, ua hooulu ia na mea ulu kumukuai nul ma na kihapai pna o ua Kela' Keokeo nei, a ua loli ano e maoli no ke kulana o ua Hale Kakela Keokeo nei o ka Ui Hapa Paniolo, ae hoike ana hoi i ka mana kamahao o ke dala, Ma keia hana ana i hana ai, ua komo no paha iloko o ua Ui Paniolo nei ka manao hookokoke mai i ke Kakela kahiko o ka ohana o kona mau Kupuna, a eia ka he manao no keia hookokoke ana mai i kahi o Merevila Ilale, a ua iko ae nei hoi kaua e kuu mea heluhelu i na mea pohihihi i hoea mai la, Me he ala ma ka hoomaopopo aku, ua alakai ia* no ia e ka Uh'ane Anela o kona makuahine e hana ikeiamau hana/ae hooko ia ai hoi ka mea i hoike mua «a ai ika Haku Robata o Merevila Hale, ai ike mua iano hoi e kaua e kuu mea heluhelu i r\a helu i kaa nei, a ke ike nei kaua i Whook6 ia ana oia mau olelo a ua Le<3* Adelina nei i kona Kaikuna.ie \ na oia e nva - lama i ke kii o kona kaikuahine 1 walo ia me tct» hoomaoi>opo ole ia. Ua hooko ua Haku Rohsta n«*i i ke a mau o!eJo ao a kona Kaikuahine Anela 0 ka malama'ama, » ke ike io &e !a k.uih i ka h<x>ko la ana oia mau, oleiu, E waiiio iki ae hoi kaua 1 K8 hoohee q\m\q ana «ku, oiai, o kou manao no kuu mea he*uhelu maikai o ka nee aku o ko kauamooleio kamahao o ka Ui Hapa Paniolo a Hapa Petekt>ne hoi inina, o ka mea no nao hot ia e nani k* h<K«kapeke !k| »nt (

ae 6 kā'Moolelo. Ei* niai ko oiīo' k e kuil mea hēluhelu jmaikai o ka Moolelo Kamahao o Alevaire ka ui kā oi kelakela o ka ui. E h**luheln, ua ike ae !'a no k&ua i kekahi hio - hiona kamahao l#a, oia hoi ke kino o ka: Lede AdelTna,, ao ka 'makuahme hoi o ka I|i Hapa Paniolo a Hapa Pelekane hoi, ao' ka mea hoi nona. keia Hooniua puuwai." Aole no nae kaua e kuu mea heluhelu maikai 'e pahaohao no keia mea, oiai, i na hftlu no i maalo aku nei o kefa mōolelo, ai Ka mWā"wa hoi 0 ka Haku Robat» o Sutowoleda e ioho &na iloko o ke kaumaha nni no ka haawe kaumaha i ili mai ma!una o ka Home Merevila, ua ike 'ia no ua <s kino wailua hoopahiohao nei," a ua hoike : aku no hoi ua kino wailua pahao'haoaei i kekahi ao maikai i ke 'kaikunine, a me ka hoike aku no !hoi i kekahi pomaikai ke hooko ia kela kauoha ana i ke 'nane no ka malama maikai &na 1 ke kii o ua kaikuahine nei, a oia no hoi ke kumu i lawe ia ai kela kii a kau ia ma kahi maikai loa iloko o kela Keena waiho I buke a heluhelu pālapala hoi o ka i Hale Merevila. Eia nae ka hooi ko ia ana o kela mau oielo mua, a ike ike wei hoi kaua i ka hooko ia 0 kela wanana maikai a ke [■'Kino. Wailua" i ke kaikunane 1 aie kaa ole. Eia ke kauoha nei |ua kint> wailua nei o ke kulu i aumoe i kana mea aloha e hooko aku i kela oieio hoopaa ana i hoopaa.ai i kona kaikunane. Ua ike aeīa no hoi kaua i ka hoopuoho ana o ka wahine ma--lama hale o Merevila Hale, ai ukali ia mai hoi e ke Kahu tna-— iama lio o ia Home o na Kupun.a 0 keia Ohana kaulana o Ēnelani, ae olelo ana hoi ua mau Kauwa kahiko nei o ka Ohana Sutowo— leda ua hoea imua o kela mau ! kauwa ke kino maoli o ka Lede Adeiina, oiai no . nae o ka mea 1 pololei maoii no, aole o ke kino 'maoli, a'ka, o ke "Kino Wailua pahaohao'" o ua Lede nei a lakou i aloha nui loa ai. Eia oia ke 'makemake nei e hooko la Kana i ; hoopaa mua ai i kona kaikunane ino ka hoopau ia o keia pilikia o lakou, a oiai no hoi ua hooko ia I.ka aelike e ke kaikunane, a ma kona aoao hoi ka hana sna aku e like me kana i hoopaa aku ai. ( Ua hoea mai la na hoike i makemake ia, ao ka hana wale ,no raa ko Alevaire aoao, oia no t kawaiho aku i kela Hookuu aie" imua o.na hoike, a me kon& kakau inoa »iho imua o laua, a kakau inea pu mai hoi laua e hooiaio ana hoi i ka oiaio i.o ka manao o ua palapala hookuu jaie nei. j Ua hoomohala pono ae la o Alevaire i ua palapala nei imua o kpla maii Kauwa, a rae ka helu'helu pu ana hōi i na ole!o i kakau !lama ua palapala nei. Ika paū lana o kāna heiuhelu ana imua o i iaua, ua laiau aku la ua Ui j Pamojo nei .i ka peui, a kakau [inoa iho la oia malalo o ha* olelo !<»*ua palapala nei, a imua ponoi Ihoiokealo o keia mau kauwa (kahiko o Mereviia H&le- ( Ika paa ana o kona inoa ma lua paiai.yla nei, aiaiia, huli ae U loiaika >vahine malauiH hale g 1 Merevita Hale ame kuhi Kahi} Imalama lio pu. a kamaillo aku la [i keia mau olelo ia iaua. ! "Auhea mai olua e na kauwā ! maikai d kuu makuwhine Anekn,! ! e kakau inoa mai o!ua malalo o keia palapala, ae hoike ana hoj |Hoolua mau inoa ua 'ike muM olua i ko'u kakau »na ma pa!apa!a hookuu ate o kuu Ana k*!a ao ka Haku Hobata hoi q Sutowoleda, No keia hanaolua i Kn ia aku ia e kuu e, iu4i.« hooko o kona make - r.iake no keia hana alulia ana \ kona kaikunane. nolaila, e hooko mai oluh' i kona makemake." I kela manawa ua k&ka&i īroa iholalaua malalo o ua palapala' n«i a Alev«ire i kakau inoa ai. i ka oau ana o ko laua kakau inoa ana alaila, olelo mai la o levaire ia laua i Keia mau «lelo. 3 I «*