Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 46, 5 April 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) 0 ka heie īa a moku ka pena o ke ao, oka hoomaka iho la nO ia t> ka haiuku o ka ua nui, nu mai la hoi ka makani, a kokolo poi m mai la hoi ka ohu halii, a paa na kuahiwi na pali me na kualono» hakikoo hoi kamoana e kuehu ana i na ale huhu e popoi ana i kumupali. He nui maoli no ka ino, a he ino' puni hoi keia ma na ano 'apau. Mamua o ka hoea ana mai o ka la, haalele iho la o Hiiaka me Wahineomao i ka hale lau-i o lakou nei, a kamoe aku la ka īaua nei hele ana ma ke alahele e hoea aku ai *i ka pali o Ke-e. Eia no laua ke hele aku nei iloko 0 ka ino aka ua me ka makani, ake aaki mai la nb hoi ka ohu halii ma ko laua nei alahele, Hele hoomanawanui aku la no laua nei a hiki ivale no i ka hoea ana i ke kumu o ka pali 0 jKe-e, alaila, hull mai la o Hiiaka Ja kamaīlio mai ia i Ite aikane i 1 keia mau olelo, "Iā nei hoi kaua i e noho iki ai. E kau ae hoi wau ,i ke kau ia kakou. I na hoi he !matiu mai kona i ke kau a kakou ( alaila, waiWāi no hoi ko kaua : hoomanawanui ana mai i keia 'ino nui. a waiwai pu no hoi .ka Jkaua huakai, a makepono no ; hoi keīa mōepoo ana'aku o keia ,ino nui a kaua e ike ae nei, I He lahilahi nāe keia īno e [halawai mai nei. me kaua, eia aku ka manoanoa o ia ino imua, 'a he oolea maoli no ke halawai mai me kaua, ae lele koae ana • kaua ī I<a pali īa e ke aikane jhoomanawanui. 1 ka pau ana n(x p keia mau oleio an? a i ke aikape Wahineomeo, alaila, o k.ona kau aku la no ia i kej§;tyau. Aloha na hala o. m&kou i ka uka o Kali'u, i ke alo iho la o puu kahea-la, kahea mai hoi paha e poao ai, Ae, e, kahea mai ana ka oe ia'u, . , , liiia ka puu nui ia owaho oei la, He anu e, anu maua !a, I ka hookuu an» iho no o keia kau a Hiiaka i paeaea aku ai, o ka tohe aku la no ia o iaua nei i ka leo i ka wawalo o ka leo kakana o Ka— ianamainuu, ae kamailio mai ana i keia mau oielo. 1 "Ix>aa hoi kau e kena wahine mahaoi! Owai kou mea nana i i kahea aku «ei? O lalo no ia noin ia aku. po oe me iela wahī oha piiiwale e hele mai ia me oe, a m« ko wahi Kahu (Ua heie pu mai no ka o Pau-palae me Hiiaka um. ) O ko oukou wahi no ia e auho aku ai, a na ke anu hoi e paiuku mai ia oukou i ka make & «uu» 0 i*k> aku kena he pali leo ia, aka, hoopaakiki n:ai oe e iiiiaka * ka pii iiuna nei o ka paii o nei la» alaila, aoie oe f ik« iiou ana i ke "a a-haia— kokoio o Kaiiua i ! T nnloMa affa o ke'a leo ano hoonaukiuki ma\ ka wawalo ana mai mai luna o lū>!a pali o Ke-e» a ano iho la ar.o-> ano, ilaiia, pu;iaiawele aua he ipahlAeo nahenahe 'loko o ka ka iuo*

' Eia na olelo o kela wahi . leo| kahea malie. r *Ē Hii-i-ka-wekiu o na moku e -! E kii mai hoi oe ia*u īlunaj nei la!! # ! 'A ia manawa no hoi lakou hei' i lohe maopopo aku ai' i ke kau j ana mai o ka uhanē" o Lohiau i keīa kanaenae aloha. Eia wau i ka pali o Kalalau, Ke lalau hewa neī wsu i ka palf makamaka ole, K lCe auwana iiei la i ka pali o Kolokini, Ua kinikini ke aloha, ua loloku ' i ka mahawa, Ē Hfi-e, e ola hoi wau. Ika pau ana no o kela kau kanaenae aloha a ka b uhane o Lohiau, ua lohe a'ku la lakou nei i ka pane pakike ana ae o Kili,— oeikapua ia Lohiau me keia mau olelo. "Ka! Kanaka Lapuale hoi kelal! Manao iho la oe e ola ana oe i kela mahaoi a hookano o ka heie ana mai nei mai Hawaii mai?" I ke kuu koke ana iho ao o j kela leo nuku a kela wahine moo j ia Lohiau, alaila, o ke £aeaeaj koite aku la no ia o Hiiaka i kau. i Ke kau mai la i Haupu-kele ka makani, J£e waha, mai ia ma ke kua o f Keoiewa, Alohao'uhoa i ke a ka makani, O'u hoa i ka wai-a-huli, Ia wai ula ili ahi o Makaweli la, Nana aku la, a ia i kai o Luhie. Juuhi makehewa paha a ua nei wau ia oe e ,ke aloha e . O kuu aloha a moea imua, la oe, e ke aloha e. Ia mapawa lohe hou aku la no lakou nei i ka olelo kikoola hou no a ua wahine_moo nei, ae hoo- . puka mai 4na no hoi i keia mau o|elo makona. "Ka-hu-Jiu! Oia! Aloha-, O ka noho pu ana ka noi o Kauai nei, a kohu hoi ke kani-aa ana mai i ke~aloha. Hilahila hoi. ua pupuka $,piikoi.'' , ' Loheponp aku la o \Vahine -- (omao i kuamuamu a kela wa|ine moo, ī kapa mai |aii ka "pupukao Hiiaka, aole i , kana mai nini o kena.uhane, s a lele ,al?u.U o ( ]a ka ihu.o ' ke eikane me ka oīelo ana aku mēka leo hauhau uwe. **Ka! Aole hoi oe e ke aikane 1 pa ī ka leo kuamuamu ino ma na wahi lehulehu a kaua i hele mai net\ at keīa aīna ino hui īea hoi a ke alolia ole i noho ai, eia ka ho! e kuamuamu ia mai ana ?ra hoi oe i ka pupufca. I na no ka loaa kino o kela mau wahine > waha ino ia'u alaila, e hakaka linu ia ana laua e a^i." Me keia mau olelo» uwe maoli iho ia o Wahineomao no ke aloha i ke aikane i ke kuamuamu ia mai. la manawa no hoi o Hiiaka i kamailio mai ai i ke alkane. "Umia ka inaina me ka huhu e kuu aikane» Aoee make a ka huaolelo pupuka. No kaua ka pupuka i ke ao, a ai «o kaua i kalomoa, no laua aku auauei ku pupuka moe mālie aua i ke kai ,o Kolokmi, Moni ia ka huliu iioka" £kuu makamaka heluhelu, eia kaua i keia manawa ma ka nia— Ke)e o ko kaua Moolelo e pili ana i na kahea me na uwe helu aaa, mawaeiia o Lohiau me Hiiaka» a peia pu no ko kaua lohe pu ana i na oleio inaina i hakuole pakike hoi * KHioeikapua me Kalana —: mainu'u, ao na' kupua kaoaea hoi' o mau pall a } Oiai hol ua ae la kaua ej kuu mea heluhelu maikal i kahea| ana e Hiiaka ia t.oiuau he kaae j !ia nana, a m* na ,Uv pakiKe {hoi aKUioeikapua lue '

inuu, ajna.keia wahi aku e ikē hou aku ana kaua i na paoai } kike kahea ana iiīa:,yaena o Hii--i aka me ke kinowaiiua o Lohiaul ipo. E nee aku rjo mua, -aku, a mai poino no nae hoi i jkahi pupu-la'i mohai uo kahi aumaku lawe oluio a kaua^l' Aolo \ pau ' 1