Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 51, 11 May 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ka ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ka ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XIV KAHALEKAKELA KEOKEO

I ka pau ana no o keia* mau oielo a ke kanaka holnlio, o kona huli aku la no ia a puka aku la mai loko akti o kela keena, a mahope iho hoi o kona kunou aloha ana mai i na keonimana e ku ana maloko o kela keena ia manawa. A hala aku la ua kanaka hoo— hololio nei, ia manawa no i huli mai ai o Mr. Kaiakasana a ka— mailio mai la ia Mr. Lutona i keia mau olelo, me ka haawi pu ana mai i kona Hmaakau e lulu— lima me ka Loio oka Haku Robata-

"E ka Hoahanau Lutona ke haawi aku nei wau ia oe i ko u aioha hoomaikai, no ka palekana ana o ka Haku Robata o Suto— woieda kou haku. A ma ka manawa e hoea mai ai ka Lede Alevaire Alavareza i Ladana nei, alaiia, e hoikekoke aku ana maua ia oe no ia mea/' Haalele aku la o Mr. Lutona i ke keena loio o kona mau Hoa— aloha Loio, a huli hoi mai la no kona keena me ka piha i na manao ulumahiehie, oiai, ua loaa 10 mai ja ka lono maikai loa e hoike aku ai oia i ka Haku Ela Robata noka lono maikai loa a ka hooholoiio i lawe ae ai i ke Keena ioio o na Loio o ka Lede Alevaire Alavareza. I kona hoea ana i kona keena loio, ua kokoke ioa no i ka hora 12 o ke awakea, . Painaoia i kona aina awakea ma kekahi hsfe aina kokoke mai, a hoi hou mai la no i kona keena no ke kali ana aku i ka hoea mai o'ka Haka Robata o woleda. I ka hiki io ana ae no i ka manawa i hoopaa ia mawaena o 3aua, a mamua iki iHo no hoi o, ka hoea ponp ana i kela manawa, ua hoea mai la ua Hakn E!a Ro— bata nei i kft Keena o kona loio. Mamua o ko laua kamailio ana i kekahi mea pili no kana hana i makemake loa ai e lohe, ua hoo— maopopo e mai la no oia i ka mohaha maikai o na helehelena o kona loio, a koho iho la no oia iloko iho ona, he lono maikai no paha ka Loio Lutona e hoike ak u ana iaia.

A hui ae la laua me*ka maikai, a mahope hoi o na lululima ana mawaena o laua, ua hoiko ma! la 0 Mr, Lutor>a i ua-Haku Ela Ko— hata nei I na mea apau e pHi ana 1 ]sī r, t t huakai » hele a! i iela ka' , i kahi ona Loio o ka Lvi' I ka hpea ana i h > I " su hoike ana a ka L->;<> l.i 'o.a < l»ane mai !a ua Loi<> ī ki'hi mau olelo i ka H

' £ *' i-—' Haku maikni, ua pau kou t ~; k u' V. i.:*i nku nae wau iu of', he han:i nj» \>\ Wla mai ke A.kun mai Ar!- hy w,i a e ae nana i h ia <v nuii keia pilikia kuhoi'» nn nmi o kt> Akua %va!e r \ ro!:r!!'\ jkr'>-i wau ekuu ra hooko ia ka'u mt?a i kamailio r»ku ai fa oo ma —

mua loa aku nei, ai ka manawa hoi o kaua i halawai ai ma Meleviia Hale, oia hoi.ua olelo aku •wau ia oe ia halawai ana o kaua* Ano e hoi ana wau i Ladana mc na manao no e hoea mai ana ka la e pau ai keia kumuhana e haawe nei maluna ou, A ke hoemanao a!a no hoi oe i kuu ;u ai,a aku la oe e kuu Haku ia manawa. Aloha oe e kuu Haku a hui hou aku kaua iloko o ka hauoii He mea oiaio, eia io no hoi kaua ke hui nei iloko oka hauoli. Ua hala aku la ka po--pilikia mai ia aku rae kou ohana.

A ma ka wa a na Loio Kala— kasana me Haida ehoike mai ai ia'u no ka hoea mai o ka Lede opio i Ladana nei, alaila, e hoao ana wau e hoohui ae ia olua, ae hui aku ai oe me ua kaikamahine hanauna nei au, aka, e kuu Haku maikai, Auhea hoi o Walata i keia manawa?" *'Aia no o VVa!ata i ka hale i keia manawa. E oluolu oe e hoike mai hoi i ke kumu o kou ninau ana nona?"

"Ua manao wau, wahi a Loio Lutona i kamailio aku ai i ka Haku Robata, ..oia kekahi o na mea kupono loa e halawai pu me ka Lede Alevaire Alavareza, ai ka manawa hoi e hoohalawai pu ia oe me kau kaikamahine ha— nauna." Ua hoole aku la ka Haku Ro--bata ia manao o ka Loio Lutona, a me ka olelo pu aku i keia mau olelo iaia.

"Ua manao wau he wa okoa aku no paha e malama ia ai ka ike ohana mawaena o makou, aka, he manawa keia no ka hana mawaena o maua me ua kaika— mahine nei a'u/' Ua kamailio hou aku īa ua Haku Eobata nel' i uā Loio Lu — toria nei i keia raau olelo.

* 'Ua ike no wsu uā nui no kau i hana ai no'kō'u pomaikai, a ua hoomanawanui no hoi oe ma keia lawelawe ana 1 keia hana nui, a aole no hol wau i manao he ninau hoopaapaa mawaena "o kaua k*a mea pili i ka uku o ke kauwa maikai, ae ike no oe e kuu Mr. Lutonā maikai i kahi e hoouna ae ai i kaubila no keia hana nui au i iawelawe hoomanawanui loa aī. Aole paha a'u hana i koe ma kou kēena nei i keia manawa, a nau no hoi e hooponopono aku i na hana I koe, a me ka hoihoi pu ana mai hoi i kela palapala a'u i haawi aku ai ia oe. Eia anei ia palapala me oe i keia manawa, āi ole a ia anei ma kalima o na Loio !<j ka Lede opio?" | Ua kii koke aku la no ka Loio Luiona i ua palapala īiei a haawl la i ka Haku Robata o Su— iowoleela, a oia no hoi kā pala--ffala i kakaii inoa ia e ka Lede ,sevaire Alavareza. T'a hookuu ae la ka laua halawai maikai ana, a ua haalele iho la ka Haku Ro— bata'i.ke Keena o kona Loio, a huli hoi aku !a no kona Hotele, ao kahi hol a kana wahine e kali mai la me na manao ohohia no ka huli hoi aku o ke kane me na manao h'auoli. Ua olokaa io ia aku !a no ka haawo kaumaha mai ka hokua a?cu o ka Haku Robata, i a m IHo ofa he kanaka ano hou o! kona ano, āe hoi ana hoi me nai kapuai mama no kona Hoiele. i ikona hoea ana aku i kona! Hoteie, e noho kiai mii ana no o j K&lam kana wahine iaia. Ua| hoomaopopo koke mai la no kana!

wahina ma kt\na mau h*4^he!e» a j he nuhou māikai kana o hii'.ihu'h aku nei, oiai, iaia nc i iko aku -u i kona hoi ana mai, he kanuka oia o ke ano hou, ua polok'i kona] hele ana, a ao!e hoi kth nno ku wouwou maluna ena ia manawa. j Vu mai ia no h,>i kona< hc.VUcUna l.auoli i ka halopo a ' !oa o kana i 1k»'o ai o Lui; roe kona Loio, \

I U'a hoonhaopopo ihe 1a ua Lede I Kalara nel o ke Kakela Melevila •Hale, ua puhi ia aku la e ka maIkani o ka !hauoll na ao hakuma— Ikumaokolaua ola ana, ae hni ' hon mai ina lea* hauofi ma ka I Home Hale M l elevila. ao ka home hauoli no hoi ana i malama ai 1 Ikana mau lei keiki* Ua hoo— ! maopopo pu iho la no hoi oia iloko iho ona, ua koktla io ma-i no !ke Akua ia laua ma keia pilikia | nui, a na 'kona lima alohā no i hooponopono i na mea apau e | hoihoi hou ia mai ai ka noho ihauoliana mawaena, o laua me ika laua mftu keiki no ia mua aku. | Iko laua hui ana. ua hoike aku ila ka lTaWii Ela Robata l kana [wahine i na mea apau e oih' ana i kana huakai i kahi o ko loua Loio. ■ Kona hui ana me Mr, Lutona kō laua loio, a me ka hoike ana imai o Mr. Lutona i na mea a lakou i hui kukakuka ai me na Loio o ka Lede Ajevaire ame ka hoike ana mai o na loio i ka holopono maoli o na mea apau, a me ka hoopau loa ia ana o ka morati maluna o ka Home Melevila ame na aina apau o ka Ohana Sutowoleda.

Uahoikepuaku la no hoi ua Haku Robata nei i kana wahine no ka hoea mai o Lede Alevaire Aiavareza i Ladana ma kela ahiahi, ai ple ia ma kekahi kakahiaka o kekahi la ae a Hoike pu aku la no hoi oia i ka hoea ana mai o kekani Elele maia Alevāire mai, a na ia elele i hooia mai imua o na Loio na ka Lede Ale— vaire io no t kakau kela palapalā hookuu rriorat.i o Sutowoleda''Nolaila, wahi a ua Ela nei i hoomau aku i ke kamailio i kana wahine, e hoea hou mai ana ua kaikamahine nei a kaua, ae loaa ana hoi ka manawa maikai loa e hui halawai hou ai oe me ia', ae hui hou ai hoi me Walaka ame Valeria.

Ooukou hoi o kakou kai hui hookamaaina aku hoi me ia ma Pafisa t a ua kamailio māi hoi i ke ano pookela o ua kai kamahi ne nei A aole anei hoi ia he māßawft maikai loa e hui hou ai o Valeria me Alevaire, a hoo-> paa loa ia hoi ke ano noho hoa— aīoha ana wiawaena o ka Hoa'hantsu me ka Hoahanau, ae loaa pu ai hoi ka iauna hoaaloha hou ana o Walāka me kona kaikuahine 4 hoahanau."

Ma keia wahi hoomaha iki iho la ua Haku Robata nei i kona kamailio ana, a me he ala, he mea e ae no kekahi ana e noonoo ana ia manawa. Ika hala ana o kekahi mau minute o kona noho hamau ana, alaila, huli hou mai laoiaa kamailio mai la i kana wahine i keia mau olelo.

M E kuu' Kalara aioha. aole no i pviu iki kela wahi manao kahiko o'u i hoomaoe aku ai ia oe mamua l!oa aku nei, oia no hoi kuu imakemake nui loa'e mare ia no ihoi o Waiaka me Afevaire kona kaikuahine hoahanan. Aka, hookah» paha mea nana e keakea mai ia manao kahiko o'u, oia no ka paa ana o kela a Alevaire, a ia no ao ke kano e lanakila ana maluna ona ma ka maka o ka pahikaua, alaiia, oia no kana kaAe e mare aku ai. 0 oukou hoi ka pg« i hoio aku nei i Farii3a, ai īke kumaka hoi i kela hookuku akamai. kaka-pahi mawaena o laua, a ua «neane loa m hoi o Walaka e' lanakila maiuna o A!evair-, j !ft manawa hookahi no hoi i ao! ma» ai no o Aievaii-e ua lanakila:

uo~v>TVaīaKŪ uuuuua vmi, a-v.i, na Kii POO ijUUHiSti*uiVV al Ivolllivo liOi I hwpal.uui -.'o ia manao yo!olvi o un knikam.ihino noi a kuua, t T a lilo kvia i mea hootv J ih'hi mai i ki»'u noouoo no k*?is uu;a skii, a ana la e !anakt',a b.m ai o Wnlaka mnluna o kona kaikuiphino hnnauna ma ka oi o ka makakMn?" k (Aolei pau) i