Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 8, 13 July 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o kp ka Hoku poe heluhelu)

I keia uwe leo nui ana o Kauakahi a-paoa, ua puiwa ae la hoi o Kahuanui> a ninau kofce mai la iaia nc keia leo uwe kamahao ;hoi o ke aumoe, alaila, pane aku la hoi o Kaukāhi-a-paoa i keia mau olelo.

"Heaha mai ka hoi kau e ke Alii, eia la uā ola hou kō kaikunane ia Hiiaka. a ke uwe mai la o Hiiaka i ke ola hou ana o ke kane a lakou. E hoolohp aku paha kaua i ka leo uwe kaukaū a Hiiaka e uwe mai la." '

Ia Kahuanui i hoolono poho aku ai j ka leo uwe kaukau a Hiiaka, ua lohe pono aku la oia i keia mau'olelo o kelā uwe kaukau, ae paeaea ia mai ana e Hiiaka me ka leo hani maoli ho. Eia ua uwe kaukau nei a Hiiaka. '■ Lihilihi pua ia olalo, Moea fea wa, ka huhu iloko, Hoi ka lili a ka pua o ka wao, Noho ilaila, ka paa o ka manao • Ooe nae kai hei ika moe, ! ooe ka'u e lawe la, a lilō Oe, ua pili iā oe e a'u, a ua ko, Eia wau me Lohiau-ipo, ■'* Kuu ipo i kaulu pali o Hāena, 1 Kuu ipo, o Lohiau-ipo, ! E uwe iho wau lā, (• Ua olaoe, a na Haku oe !•■ la.

Ke ike ae la no kaua e kuu mea heluhelu maiKai 1 keia kau a Hiiaka i kau mai ai, oia hoi. e kahea mai ana no i ke Kalkoeke !e hoopau ka inaina me ka huhu, ioiai, uako ae la no hoi ka Hiiaka mea i hooikaika ai, ua ola hou ihoi o Lphiau-ipo. I ka lohe ana o Kahuanui 1 keia kau a Hiiaka, ua hanini mai. ?a kona mau waimaka. a hoomaka pu iho la no hoi oia e uwe me Kaukahiapaoa, a me ,ka hoopuka pu ana ae i keia mau olelo ano mihi. "Ae, ua hewa wau ia oe e Hiiaka, ae kaa ka nau ka mea pili ole mai ia'u ka hana ana i ka hana hoola i kuu Kaikunane Haku."

U§ lohe mai ia no o Hiiaka i j keia mau olelo mihi a Kahuanui» j ao kona manawa no ia i paeaea hou mai ai i keia kau hou. Aloha na hale o makou i makauiaka ole, Ke aiahele mauka o Huii wale % E huii e, e huU ae ana i ka makamaka, I pono hoi, ke oie aku hoi ia oe-e-hoi-e, £ta ka tuaka»a, ka noho o - ka hak» 0 ka he !<»<? wak no e, ; Ke mai la o Kaula i ke kii, Malamalama wak Nlihau» ' Malie' Maiie ue la ka ihuwai. Ke mu mai ia !\u hala o Xauje-ī-Kekai. No N'aue ka hala, ne k» wahu^ Ke nof *«iu I na hs n Hawe» I L«» pu no me ke aalh\ [ & ie» wau i ke koena aP'li ' Ue a*u ke he ehu : o kuuj kino, I I O kmi ki« v \ 0 kuu 4 m > i kc[ aloha, I Aloha Alolp na pua-han ot Maihi ;| Aioha no--e. | v

"Aohe a kaua pono i koe e hana aku ai i keia manawa- Hia kaleoo ke akua ke uwalo mai nei," wahi a Kauakahiapaoa i kamailio aku a; ia Kahuanui rne ke kamailio hou ana ' mai i keia mau olelo "E uhsu ae wau i ka leo puleikeakuao kakou," ao

kona manawa no iai uhau aku ai i keia kau mai ko laua hale aku, a oiai no hoi o keia Kaikoeke o Lohiau ipo, a Aikane hoi ma kekahi aoao, aole loa he kanaka lea i ke oli e like me keia kanaka, a oia no hoi ko laua mau mea i hooaikane ai.

A oia no*hoi ka mea i hoohihi ai o Kahuanui ke kaikuahine o Lohiau-ipo ia Kauakahi-a-paoa, a oia no paha ke kumu o ka manao lili wale ana o Kahuanui i k?na kane ia Wahineomao mai Eia ua Oli nei ake Aikane Kaikoeke o I<ohiau i kanaenae aloha aku ai. TTa pili no nae ka hapanui o keia kau a Kauakahiapaoa i pa eaea aku ai ia Pele ke poo nui hoi o na Hiiaka 'apau. He akua kāpu o Aimoku, Ke ku kehu ala i ka lani, Ke ku'i wale ala i ka papa i haoa, Pa i hee-huna i kona kino. i ka po, Hai kona ola i ke ao, he make ko ka po, Ke olelo ala i ka olelo a kc Kaula, He kai moe-e, Nei, nou e Pele, ke kai lulu, ! A ena a koa, ka hale oke akua | Ke amo ala ke kai, j Ke pii ala i uka ke kai, | Kui lehua no Pele ia kapu ai | akua, Ke, ke, ke hina wale ala i ka lani, Haule uina i Polapola, Noho i ka lau haa ka moku, Hina kukulu o Kahlki, Hina k& omuku i ka makani, la ka newanewa opua i ke kai, Kai ea ma Nihoa, Mai ka mole mai o Lehua M&i Kauai aku a Oahu Molokai a Lanai, a Maui a

"* Hawaii, 1 Kani kolea a kunou, ( 0 uliH alualu huakai, Kai a Pele/ hi'a i ka nwaW, Palupalu kukui a wela ka ili. He uwila anapu, Hekili kuM nei nakolokolo. Opaipai wale ia moku, nalg, E nalo ka in&ina e ke akua, Homai ana hōi ua aloha e, "Lohe aku la o Hiiaka i keia kau a Kaiiakahiapaoa, a he keu no hoi aka lealea o ke oli ana.

Okalaiihohoi o ka po. e ke kaomi malie iho hoi a ke kehsu, he ulono anoano mai hoi kau a koe, I ke kuu ana iho hoi o ka Kauakahiapaoa kau i paeaea mai ai. alaila, o!t aku !a ho! o Hiiaka» ae panai maikai aku ana hoi l kela kanaeuae kau aHuaka Kuu ka-ne, Kwu ka-ne hoi e, Kuu ipo i ke kupolua o Haena, He ena aioh* no keia i haili. ma! !a, Ke hai-li wale m&i nei no i ka! Moaa ka inaina ka huhu hoi a Aofte hei o ka moe iiaila, Nmlo--» iialo-", nalo na mea maikai oiē. | H* ukiuki hoi*~\ Holo mai \* keia kau a Hiiaka a k)h« o Kauakahiap«oa. u lohe puakulanohoi o Kahuana;, a la wa no o Kauakahiapaoa v huU ae ai a kamatt!o aku -a ? ke AIH waliine Kahuaīml i W-a 01010 maikM. 'Ua«>ia kaua* ua o-** uai la 4a ieo oke akua i ke o!a. Pe,& i\o kaua e noho aku ai mo ka a na ke akua! : ia o kakon e rnai \a oe rne pu p*fet k* {vau ae na '& kap\i." k CAo}a%au}