Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 11, 3 August 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko'ka Ho&u poe heluhelu)

Pau ka Wahineomaō hoike ana aku i keia mau olelo ia Kahuanui kfalla, ua ninau mai ta o Kahūa- | n«1 mē ka piha pahaofiāo ia Wa- ' hmeomao no kela lono pili i ko 'Lohiau hoola hbu ia, a oia hoi ka lono i halihali ia aku iaia e Wa—> hlneomao, a ho īa piha pah&ohao oia i ninau mai ai i keia ninau, "He oiaio anēi keia mau olēlo au e kamailio mai nei i&'u, ai o\e i lawe wale mai no paha oe i keia olelo i mea hoOluolu wale mai i kuu manao kaumaha. rto kuu Haku Kaikunane?"

Ua pane aku ta o Wahineomao ka hoopuka ana aku i keia mau olelo ia Kahuanui. "Aoie keia he mau olelo haku i wale a'u i lawe mai la ia oe, aka, h« mea olelo oiaio loa no. Ua ola hou ko kaikunane, ae kali wale anano ka hoi loa mai o kona : ikaika kino, ae hiki ai hoi iaia ke [kimaiiio maikai mai, ao ka hui kamailio no ia o Olua me ka Haku kaikunane o kakou, a he mea no hoi ia e hoohauoli Hke ia ai kakou apau."

j Hoomaha iki iho la o WalHne— omaono kekahi manawa, a ua piha !oa lakou. i na manao e naku ianai!oko o lako» no keia lono t hauoli i lawe ia aku e Wahine— omao. Ika hala ana o kekahi ! mau minute oia noho hamau ana, alaila, hoeu ae la o Wahineomao no kona huli hoi aku i ko Hiiaka imawahie noho mai la. Hoo— ipuka aku la oia i fceia mau olelo hope ia Kahuanui ma. i "Nolaila, ua lohe aku la no ihoi olua i ka'u lono hauoli i lawe |mai nei, a he puolo hoi e holoi la t akuai na manaō kHumaha mai mai kakou aku, nolaila, e haalele iho wau ia oīua, ae huli hoi aku hoi i kahi o kuu Haku Aikane e hooponopono 'mal la no i kana apana han»" ho ka hoihoi loa mai i ka ikaika ilokp oke kino o ka haku kāikunane o kakou, E hookuu mai ohia ia'n e hoi, oial, 'k* kali mal !a paha oia ata i ko'u hulihoiaku."

■ *'Ua pono ia manao hoi aku !ou. Ehoiaku nae oe a hōlke ' aku laia, o na o!elo ka«oha ana \ mai r\ē\ no ka hookuu o Ike kapu e hooko ia aku ana no |i*: A aia no hoi a hiki ka !a ika 'loio ika \n apopo, a!aita. lak\i ka Tlfim\iku i ka nea o ke (kap\i mai n» wea o ke a iho*a no hoi \ ko kai n?i, ( A aia no hoi a hiki ike ahiahi o ka \% apopo, alalla, hoea aku no hoi waua ikf ? ka Hak'n kai— kunan* o kakou Ē hoea pu ttk\i Ma no mi\ift m* Kaukahio ||Mkoa «ikē i kana inea aloha he iaikan#?!

Haawl 1a ke *bha hopo ma waena o Wāhtneomao Kahuannh a h\itf hoi iku la e Wahlno— omae* kah? hale o tekou/ ao kaht hol » WiaH o hv.>omau s?s T» t kana Mwri* hara o l,ohf»\3-ttīō. Iloike. aku la no hoi o\ v ,h: •. * cta«o! r >fan\R7!?o ia >na - lau* rnt> Kahua*--.;». a hoeīeh® māna ht>? n TT ? >.»V.i i r.a ctef» \ ak\i m iaia ta mnrawn no hal | HUaka i kamaHio r:a? ia i keja ma\; v',dc

**Ua pati aku la ia mahele liaua a kaua. O ka .hana aku hoi a! kaua o keia po, oia no ka lloonlu: 'hou ana iko ia rrei ikāika, olai, o■, 0 ka po keia o Mohalu, n he hoomohala aku ana ka ikaika oia nei- ,r Mc kela mau olelo ua lawelawe hou aku la.o Hiiaka i kana apana hana maluna o ke kino ano na — waliwali no o Lohiau, ma ka owili ana ia Lohiau iloko o ka pau uwila onā. I ka paa pono ana 6 ke kino o Lohiau i ka wahi iaikapauo Hiiaka, ālaila, ike 1 aku la o Wahineomao i ka ula o kekahi mea uia mai luna tiku o !ke kinp o Lohiau a hōea wala no fi kona mau wawae, oia no joe o !ke okooko ahi e holapu ana a ipunikekino. ! Ika hala ana o kekahi mana—> !wa o ka waiho ana o Lbhisu: ij!oko okapau o Uiiaka, alaila» !kii aku ta oia a wehewehe ae la i! ike!a pa'u i'owili ia ai ke kino o\ Lohiau ipo, a hōihoi ae la ia 1.0~ ] | hiau iluna o ka nua moena, § uhi: iho la ia Lohiau me ke kapa' "Kalu-kalu-o kewa." Hala ae! la he manawa o ka uhi ia ana ij ke kalu-kalu-o kewa, alaila, owili. hou ia aku la o Lohiau e Hiiaka| īlokonookela p&u ona, a' pela ka hana ana o Hiiaka a hiki wale no i ka pau pono ana ona manawa elima, a ia manawa o Hiiaka i kahea iho ai i ke kane i keia mau olelo. Ae kahea ana hoi ma ke kau ana :iho i keia mele. E Lohiau-ipo hoi e, Kuu hoa-ipo i Ka paU o Haena, He e-na hookaunu wale aku no keia,

Pehea mai ana hoi oe e? . £ iike me ke kanaka i aia aej imai loko mai o kekahi moe ku—j iipoiipo» a pela iho la noo Lo —] hiauialaaea noho ana iluna, a| hoomaka ae la e anaanai i kona mau maka, a ia manawa hpokahi no i kau pono aku ai kona mau, maka maiuna o Hiiaka, a kamai-: i lio mai ia me ka leo maiie loa i; ikeia mau olelo.** i 1 'Maiihini waie hoi keia mauj maka a'u e ike aku nei. Owai oe eka *akme ui imua o kuu oī&u uiaka';" ; i la uiauawa no o Hiiaka i ka—, t mauio aku ai no ka pane ana! aku i kela ninau a , n "He lualihini io no wau imua, o kou uiau mak& &u e ike la*, ,aka nae hoi, <3 hai aku nae wau| o<3. He kamaaina wau ia oe.; 0 o« ao-e Lohiau-ipo kane a] ikau aanau mua» ao ka mea hoi| nana kti kauoha i waiho iho ia e noho hoi oe a hoea mai ke, | kii mai ka mokupuni mai Hg--1 waii, -aiaila, o ko wa ia e h»al«le r iho ai ia K.auai nei-" j Ika ioho ana o t - leohi&u-ipo i mau oleio a keia wahine [inaiihiui» ua ae ia ke l&no uloah«vf& o kona noojnoof a heaha la ky afio kei* |mauvleloa ka wahine liaia.

Maiuua uav o ka hiki tui* ia I#ohiAu kaaiAiiio hou iuāi, i iuh; oitū\>. ua hoomaKa hou aku ia no o Iliiaka e kamailio ia,ia 4 ac iiio ai hoi keia mau okno i uioa hoomaaeiie aku i koua ;usa maiiao utu-ku

"Eia uae hiki. ®ai U \vau i Haena uei. a aole ihe !&„<?<: i hoiuo pov.oi. uka, m&i ka »eieo Kcc, a lohv 3 hoi w&a ia leo kahea ou ia'u, akū\ik.\ hoomaepopo iho ;a wau, a \a ka oe ;i ka welelau i'ali kah; i r.ol t o au j Mo k» nūi no hoi o k&, hana hocraaravFanut *au i haha? aku j»? h.o' - e- hv" >oo 'ia'u, hvVkoto ?\v. Ar.a hoi o ;e Ka anui n*o ! \ * V*" »■ $!c rx i kn u* l u t Va Va|a a*:s lU la <■ Varc $ mal'hhu kraa- » - - "" -.1 J

Ae hai aku nae wau i« oe, owaa no o Hliaka-i-ka-pqli-o-JPek 4 49 ke kaikaina hoi 0 ka wakine ui i aoli<>. ai ine oc i H&ena nei, a aeaa hoi ke a'oha ati 2 hanu aaaupo ai, Q ka'u hu?.kai c ka hele ana mai nei, mai nei hoi s ke tai no Kauai uei, i kli mai nei wau ia oe e hoi kana no Puna e aoho ai hī£ k® Aliiwahlne oka iua. (jia ia 1 lohe mai oe e Lohiaq,-ipo aioh* a kun Hāku kāijtiiaana J ,> Mamuli o keia mau alelo 3 ,|luaka, ua »lu mai ia ag k.e ano pa— haohao iloko o Lohiau & tuuau koke mai Ia eo oia ia Hiiaka i niean. "Auhea ka lioi aa AJii o fiaena . ūej?'* A U?aha hoi ka lakon hsna ia oe uia kou hiki malihioi ana njal i Haeua uei ?" "Eiaihouo laua. A aole nae hoi oe e ike naaka aua ia iaua a hiki ike ahiahi 0 kā ia_ apopo," la ; manawa hoololi k»ke ae la o Hu —. ak|ii kana kamaUio ana aku ia Lohiau me ka ninau ana aku iaia, <r Ea, pehea mai la oe e ke Alii i keia mauawa a kaua e kaaailio i Pehea hoi kau "hoomaopopo aua i |kou kulana o ka manawa i hala ,akunei?". I f .*He hiamoe kuiipolipo kā'u i I waiho iho nei. oka paha me keia hiamoe o'u f ua like *o a like. Aao kau ninau hoi ia'u no ko'u kulana kino. He maikai no wau uia ua &110 apau. 0 ko'u piiikia wale uo e hoomaoi)opo nei, oi& uo ke auo malulelule q ke kiuo, a aae kau— I' maha pu no hoi me ka ikaika ku-. pono.oie, Ua like wau me .k,a .mea i auanio i kekahi haawe . kauua hele hoi a ano maluhi-

lulii īnaoii ke kino, Ka, e alolia aku paha wau i; oe e kn maika mililiini i£'u, *e hoolauna pU aku hoi oe ia'u i kela maa waliiue maka malihini po ia'u^ "Ae, e kala n-,ai oe ia'ii e Alii »o kau hoolauuā mua oie ak,u nei ia oe ia laua. O kela wahiae iī* e noho mai la mao ala # o Wa/— ihineomao ia wahiae, a hfi Aikane ' aioha hoi ao kuu haa hoi i alo hoonmnawanui mai oei i lixhi me na iuea o ke alahele i hele mai nei. 0 kela. wahine ae hoi e aoho ae la ma kela a«ao o ka hale, he wahi Pokii ia no ao ■Pau-opala-e koua inoa." I ka lohe ana o I*ohian i keia mau olelo hoakaka a u* kainailio m«s la oia me ka hoapnka ana mai i fceia inaa. oklo. *"Ae t maikai waīe liq? k«U hu.i' &nx e Hii«ka e, Xna ah* no kst ikaika niaikai ae o ko*u lee», i iu ]a_ hoi ua hahau aku trtu i ka pule a oukon il-,h ke o!i .ina <k*, i keu m&nawa īa, ;io!c he ttd ; he'e a pillait.u k* leo i kvil W&, u. he aao naenae «40 bot la uuun.w*. ii k.uuauio .k 4 āi ,• ms _ka , 1 leo aeo hi.xiptii\va v •*Auwr inH'oil Q**\ hoi • n;stt w Ah'*.<■ v av'l.o i;;a. ;a, Hc !rnati wah:-.-.e d!.o 0 >.o: lolu-'ano e na wah:;- ;nAuhbi, ' [ M« keia mau ua heu ;iku U o e like e.O. hoi i t-.n- ka Si;a ']>v 0 ka i\v Uoke 0 jk< v k*hi mai piliaiko ! ■ Mis)

l?a v*iha tio ko sLLpfcUi>Al* holo ī k« k*k&U t«o* He n* h*»a«Vh* Vhf.!-\vt t a n?i<? o fcot> \ fce>c ' i\MU*rjA «a* kApak&'. v> Kap.\U<.\\ ;u O'C >* aku l k?*& ;;:4a ,«i £ h.c -ua« a t koVnV { k*:* •-su U IV

j I Ipei# »n«WwA I fea!s iV ]* , ll«S*s, n* hoes i 1:4 4, v. ?.,vv ui&« jk*!HMl luU i \,v ini 3 i sv. i* Ui4i . aoi C Vo iV- a* a» V v 4fefc«c . i**; ' £ l*o J* l kuwu c -, s /, . - '. J - ifc»