Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 11, 3 August 1926 — KA HUAKAI LAWAIA I KAPALAOA [ARTICLE]

KA HUAKAI LAWAIA I KAPALAOA

He mau pule ae nei ka hoomaha ana o ko makou Lunahooponopono ma na aekai o kahi i kapa ia o KaKapalaoa, ao ka aina hoi e pale ai o Koaa Akau me Kohala Hema, ae pili koke ana hoi i kekahi. wahi i kapa iu o "Anaehoomalu." , He ekolu wale no wahi kauhale o keia wahi i kapa ia o Kapalaoa, a oia hoi ka Hale lauhala o D. A. Kahinu, ai ike mau ia hol ma ka ; inoa ao Alapai, ao ka hale hoi o kona ohaoa, a he Halekula hoi mamua ai lilo mai hoi iaia mamnli o ks lilo ana he 17 ekn aiua k<)ok«onoouo ma kela wuhi, S $ jja 'ho; 0 Kinio Hale (Jauies taake, a€ o * lo ona i ft e kana mau k.-iikaiuahiee, oia hc>i o Mr~. o Puuas«ili'uo >ime Mrs. Liorfssy 0 Waimea, a ma īa hoiu« hoi % hookipa ia a! ka hoopouopono »ue koßa ohana atue m mau maliliiflC {Ua wehe hsraama mai 1« k«ja mau kaikamahine a Kimo 'oale 1 ko laua honiē oo keia poe malihini kina aku i Kaps~" laoa.) KE KUMU I HEA IA Aī KEIA INOA "KAPALAOA" He wahi moolelo kaao no kekahi e piii.aua i keia iuoa i kapa ia «i uo k«ia w%hi. I kekahi maeā'wa loa i haia aku eei, e_aoho aua nia kahaM&i kekahi wahine alii nona ka ieoa o "Ke Aliiwahin'e l£uttiwa > * > a jke iehulelin uo hoi 0 na lawaia e nohe pu ana i kona "aīo. He eloa ano hatia a na poe o keia aina enoho ana ia manawa, ōia no ka oihana hana paakni, a me ka loiham lawaia ao hoi. 1 ' I kekahi >a ua niaalo ae la tua ka ipukahale o ke Aliiwahioe he lnahine palupnlu o kena «no, & he luahine hoi i hapala kona mau raak« me ka mai mak®! 3i k« hatawaj ana o keia luahine me ke |Ali»wahine Kuaiwa, ua «onoi mai 'koia i ke Aliiwahioe Ku&iwa, e haawi āku hoi i wahi ia tiana, oiai, u& hoi »ajL la hoi na kanak» sa— waia o ke Al<> o ke Aliiwahiue . Kuaiwa me o ua Waa i t i& 0 ua anp lijte ole. I Mamuli o ke ano pe]ape}a paha !o k«ia luahine noi ia, a me k« a»o !'"p'hefca" paha o kona mau maka, ( a me ke a/10 Bloha ole no hoi o !keia Aliiwahiue Kualwa 1 keia ' lnahine nele ia, ua panē akti Ia oia me ke ano kiko«la o ka olel6, ae hoole «ua hoi i ke uoi ia a ka luahine palupalu. 0a hookuke pti aku la hoi iai* mni koua ipuka haie aku. a me ka hoopuka pu ana i na olelo ano kikoola i' ka luahine makilo *a. Aole i loihi iho k<* nianawa soahope 0 kela kipaku ia ana 0 keia luahine palupalu no! ia, * oiai ke Aliiwahioe Kuaiwa e noho aua m« kona hale'iue ka waiho ana o kaiu ipukailā mamua pono o kona a]o # v ua ptika k#ke ae la ke ahi ma kahi 0 kona hale, ao koua hoao !jo ia e holo aku me k a hopu pu Ana 1 kana "Ipuk»i punahele," a hoo— i maka aku la e %ofo 110 ka pākele 01 kona'ola. Mamuli 0 kena manao] nui loa nojkona ola, 'ua hoolei aku !a oia i kona '"Lēl Palaoa" mai kona *| ak*. ai ka haule ana uo ilalo, ua hoolilo koke ia ae la i pohaku. (Ke waiho nel no kela pohaliu '"Lei .Palaoa" tua keū wahiaho«i n<J" i keia la.) )aia 1 kaa iki aku ai &awaho iki afcn o kela w*Utiī ana | hoolei a{ i koaa *'Lei Palaoa/* ua loaa aku la oia i ke ahi 0 k* lnahiue ana i kipakti atoba ole ai, a hooljto U ae h oia 1 "PohakU*' (ake ku nei no pohaku 0 ke kiuo © ke Aliiwah(nv Kuaiwa a loa oo i keta h,} I koua loaa ana i ke ah| a ka luahine hoaMi'kupua, uapahenio aku la liuua "Ipukai ptmaheV mai kona'Htta'iSr, » ma*uutl no hoi o ka na tde o kā iaalna o Luahine S ka IUo ar.a o ka M P*laoa" {poh»>:u s k» fflg W *n* no 061 0 ke ki«o 0» Ike wAhiw auA fa i jvh-Aku t vi» *W4Īa] loa aku U r"S k? aKi a ua ne! hooka!»-kB|>ī!t ' nef, Hi" Toaa* k* **Ipoka! wiihe U 'p'uoiheW a!

K.natvra," ao ka hoi e waiho ana feela uiau ia a ūa Alii—> wabioe nei s iua ai, ,a hoolilo ia āe la ua "Ipukiū" nei 1 pohaku, : (Eia co ke /waīho -nei. tia ipukai nei a lioea i keia lā, he mkn ha j — aeri kapuai paha inai ke kino i)o — o k« Kuaiwa, ao ka }fi afte oloko ua ae Ja paba i ka ama ia eke afei u "ka luahine hookala-kupua. (5 ka ipukai walē no iu e>fSiho nei, aok aa'e he iā oloko.)' Mamuli o kek *'Lel Paīaoa o fee AAlwaliine Kuaiwa 1 tsootilo ia i i Pohako' 1 i kapa ia ai keīa wahi o "KAPALAOA," a lie home hoi j noho la e keVafii lebullf&u o na leanaka hwaia «ī 'hana pa&tai hot o Ice au kahiko o kda" ama'o'kaikou. Ēia no ke waiho nei ns kahua hate 0 kela pee kahiko, a na fcetā ohapa lehalehu o D. Alapai Kahinu e hoolaukanaka nei kela kaha o Kapalaoa, ai hoolaupai pu ift mai hoi e kela ohana o *K[mo Hale, ao keia māu Oliaea" elua* na kāmaainā hookipa m&ikai o kela $taha inehameha i na fealfhini lelpa a'ku i ke{a wahi n®na kelā" wahi moolelo kaae 1 heik'e iā net£ * He wahi kai koheia kēia wahi :e waiho nei ke Hiuo pohaku o ke Aliiwahine ICtiaTwa, *ao ka paleua iuai hoi o bfie e hoo— ma&a ma! anft inal <f Attaeh6o-- * -ī raa!u M Ma keia wahi īeai k6T&ofa u'nku no,'ua noho nui ia e ua kaiuli," ai na mahiaa o Sema.teVuaba ame Otakopa, ua nee'mai la'na "heē'' mai >te kai hohonu mai a eli i ko lakou ma\f !u* ma keia kai kohola, a 'ua inono'hot ia i «iea kolkua nui mai i ka poe kauiāalni 0 keia kahi wafr" J ofe o Kona: (Ao!e no wlt £le "o keia nd'ka of6, .& he wai hapākai 'ka hapanul o ka wai o keia triae kīahi o keia aina."} Ma fca home dtie o Kimo Hale, ae noho kuleana ia fiel hoi ē kona mau hooilina, a iS no he punawai i eli [a ma ka honua, ai j hana ja hol I k« p«na mai" lako | mai ona t«jhak« p«na atfoakoa \ | hoomoa ia i*ka ai haoa iā hōi *e kekahi kanaka Hawaii, ae haAa lana hoi malalo o keleau'oha a Mr\ \ Spencer, ao ke Kupanakaue hoi o fSam aHke'ia ma ka inoa o "Pakana." Eia no keia punkwai pina pohaku mau nei no kona malkai a hlki no 1 keia nian&wa, oil»i ; no 'nae, ua aneaue i ke leanalima na fflaka!hiki m«i kona manawa i hana ja a} e kela kanaka Hawa?i akimai nmoli no i ka'haua puna. (Mai jceia punawal puna māl i tOsa ai'ka wk'] t>na malihini i kipa aktt e "lioo— maha ma na "Kaianlu o Kapa— !aoā," a mata<īiih'oi o ka lokeh— maikai o ke]a ohana o Kfmo H3le, *e wehe \k ma| la puna no na «Hnlīhlul, n he 'loko— maikai bo| fteta ■& &aKOū e' pōina ole ai.') ' ' L1 v : & Ma keia wahi kai kohoia o kela aina o he maū ktiuua opena kmu no, ae loaa aī na' ii kuponoi na npena kuu, a uā lilo ao hoi ia f ""IpWeai" na na uiaaina o leeia kaha, a ua lilo no hoi i mea na na ka«uaaitia o keia kaha e kaena ei. 4 *E ho-a muā ke ahi a ianaha māikai, alālia, kii ak* ka ia, a me ia kapalili īio iaokaia a kan ana i ke aki lauah«." Aole io no keia uiau olelo be ma\t Olelo kSen.i wa!e, aka/ h« t«au mea oiai© no a ua malihloi j i«r« fctiiufikfi af M A *EIA PULE AK