Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 15, 7 September 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ka ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ka ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNAXX KA ULUWEHIWEHIO LADANA KA'HUI KAKAPAHI O PELE— KANE "E LAWE AU A LILO OE NA'U"

0 ka iua o na mea a kela lehuiehu e haawi ana i ko lakou manao mahalo nui, oia no ke Kauna Walaka, he kulana kila— kiia waoii no kona kulana, ai hekau pu ia »o hoi e kona ano ui ae hoike pu rnai ana no hoi kona helehelena i ke ano maemae o kona ola ana. He kulana kilakila maoli no kona kulana i ka ike ia aku e ka lehulehu raa na alanui i ka manawa e kai huakai ana keia Hui kaka-. pahi o Pelekane, aua noke ae !a na poe makaikai e nana mai ana ma na kae p na alanui ī ka haawi ana i na ieo huro,

Ē nana aku an& na poe Peleican« me na rpaka, hwheo i keia .Kawkau A]ii Peiekane, a ua {ilo io i rnea na lakou e haaheo imi m, oiai, he kulana koa maoli uo kona kulaim, a kilakiia pu. no hoi kona kau ana maiuna o kona ho eleele. Aole no hoi he olelo ana no na moho e ae iioko o kela huakai hookahakaha, ua hele. oo hoi lakou a kau i ka "hanohaa— weo."

E iike no hoi me ka mahalo o kela lehuiehu i keia huakai hoo— kahakaha o ka poe ma ka aoao o Aievaire ma, a peU no hoi ka poe i haawi pu aku ai i-ka ma— halo i ka puka ana.mai o ka aoao o ke Keiki Alii Koromaka o Ir*e— lani ame kona kaik,uahine 1 ka™ hiko ia me ka nani nul o ko laua mau aahu kila, ai hoohiluhilu la lioi i na mea hoonahi hihiu no hoi.

He la nui hoohiwahiwa maoli no kela i ike ia ma Ladana, a ma ka nana hakilo ana a kekahi poe kilo kakele laau ihe mai Ēurppa mai, aia io no ke koikoi ma ka aoao o Koromoko me Eiela kona kaikuahine, a he wahi uuku )oa ko Alevaire n.a aoao. O ka manao no hoi paha i« o kekahi poe i ka ike ana ia Golia me kana laay ihe nui, aka# ppina ae la nae lakou i kahi "Keiki Malama hipa o na kula o Betelehema," a eia ka na ka mea lako ole i kela mau ihe nunui ka mea 0 lanakila ana.

Mea paha hoi pel» io no ka puana akamm e hom mai ana, ae ,4 puali ana hoi ka ixau nui i ka hm ?ki," wahi a ka poe kahiko o Hawaii nei. V

O ka poe nae i lehia maoli no i na hana kakapahi, ai ka onīu ana hoi i na mea kaua, ua popo maoii no lakou i keia ahiahi i kakapahi ai o AJeYaire me ke kaikuahine o Koromaka, a ua hoomaepopo maoli no lakon i ke *nc pookel? maoli no o ka Lede Hapa Sepania, a ua koho iho Ia no lakou na ka Ui no o Sepania e lawe ana ka īanakila ke lawelawe ia na hana ma ke ano uiaikai, &ka. na ka !a )iakoko nae hoi |ia e hoiiee mai

I kela po hope Joa ma'mua Hio o Ita la e hoea mal ai ka hakoko

sua no ka aoao lanakila, oa haawi ae la na Hoaaloha leh.u— lehu oka Lede Alevaire i kekahi hwkipa ulumahiehie nia ka ho~ tele e noho ana no o Aleva!re, ai kone ia aku hoi na poe hoa — abhn o ka t7f Alevaire me ke Kauna Walaka e hoea rnai ma ikela rumi nui o ka hoiele. : Ia manawa hooka.hi no hoi ua liaawi ae la no hoi ke Keiki AĪii Koromaka me kona Siela i kekahi ike nui no hoī ma ko iaua hotele, a ua kono ia &ku Ia no hoi ko laua mau ma Xadana e k hoea ae ia ma īfo laua hote!e. / I kela po e malama ana feela mau iealea, ya hiki afeu la o Pab!o me ekolu mau hanen ka-~ naka i lako pono i na mea, Jfau&, a hooiuiu malu iho .la ,o kekah! Wahi huna o ka Ululiiau Eleele.

Aole no hoi i ipihi ?ho kg noho hooiulu maiu ana o Pgblo me kona poe kanaka ma keie w&ki huna oka Ululaau Eleele., ua ike mai la lakou i kekahi huina nui maoii o na kanaka me ka lakou mau mea kaua e pee ana raa kekahi wahi poulmli o kela ulu— iaau, a aole nae lakou i ike mai i ko Pablo poe i hiki muā i kela wahi a pee ma ke»a kuono malu I o keia uiuiaau. O ;iakou nei naē |ia e ike aku nei i kela puulu nui fo na kanaka o Koromaka ma.

I ka ike ana o Pab!o I kela poe i ike oie mai ia lakou nei, ua nee malu aku. la oia no kela wahi o na poe o keia mau Alii Powa. no ka makemāke loa e lohe i kekahi mau oleio o kela poe, ae hoomaopopo ai i ke kumu o ko lakou hoea maiu ana i keia wahi o ka uiuiaau-

» tko ia nei kokokeloa ana aku i keia wahl o ua poe koa Ailiki nei, oiai, ua hoomaopopo koke aku ia tio keia raa ke ano o ka iiakou olelo ana, no ka lahui la— kou o ua mau Alii Ailiki nei. Eia na olelo aia nei i iohē pono aku ai roe ka ike ole ia mai e kekahi o kela poe koa Ailiki, "Ea, ua pomaikai loa kakou i ka hoea mua ana i keia wahi me kaike oie ja, a paa mua keis wahi ia kakou. Aole loa kekahi o ke)a poe i hoomaopopo Iki ela kakou iloko o kfeia wahi, a ua maalahi maoli no ka kakou hana o ka Ja apopo."

la manawa no hoi i kamailio mai ai kekahi kanaka okoa aku i keia mau olelo.

"Maka la apopo e hooko io aku ana kakou i ka makemake o ko kakou mau Haku me ka maalahi loa- Ua paa kuu manao e hiki ana i na puali koa kaulana 0 īrelani e hoolilo, i na koa P§lekane me kela Paele pupule i mea olē, ae pulumi ia aku ai lakou mai ka honua aku, ae Hooko ia ai hoi ka makemake o ko kakou mau Haku ma ka lawe pio ana 1 kela Ui Hapa Paniolo ame ke*a Kauna Pelekane. E liloana laua i mau pio na kakou i ka la apopo, a rnamua hoi oka uhi ana mai o ka malu o ka po, a ia laua e noho ana ma na kuahiwi kapu o Ire - lani."

E kuu makamaka heluhelu maikai o kria nanea e hoomaha iki iho hoi kaua i ke kaniaiiio ana no keia mau koa "kimo po" i hoolala ia e keia mau Alii AiUki, ae hoihoi hou ae hoi i na uhai-aholoana o ko kaua moo!efo ma na hana o kela ahi ahi ame ka T7i hoi o Sepania me kana aikane aloha i ko iaua hulj hoi una aku i ko lau% mau ī uiui mahope iho o ka hookuu ana o na haria hoēhauoli i haawi ia ma k» rumi nui o ko laua holole e noho &r>&, i ka aneaiie aaa t hom> &ku i ka hora umi-kumamalua g kaia

pb, ua piAa hauo!i_maoli na mea apau. a tta liookuii la na liana Koohauol! iloko o ka hauoli me ka ■mainhla maikai, a ua huli hoi aku la na poe apau no ko lakou mau wahf pakahi, 1 ka hoea ana o ka launa hoo'hauoli i ka hora io;3o o kela ahiaiii, ua'*kukala rna! ialee Kauna opio Walaka no ka hookuu o na htina o ke'a ahiahi, ae hsf ai kela me keia e'hooluolu no ka 'manawa i koe o kela po, ae Koo maha ai hoi no na hana o ka, la apopo e hiki mai ana. Ua hol 10 aku la no ,kela me keia no kona wahi e noho ana i kela manawa, 'ao A]evaire'hpi ine kana Aikanē jka Venetura 0 JFarani, ua hufi hoi a|cu la no hoi laua no ko |Taua maurumi iloko o kela. ho—, tele- v | Hilmua'nae oka hoi ana 0 kela jme keia kona wahi iho, ua [haawi ag. I3 lakou he mau leo |lmj» n.o & 3>de Alevaire ame 'ka pji ana i na o'elo no 0 kg ia apopo. I 'O'wi jau# 1 |ioī aku aL no ko f ruJTjit a paha ka hpra n [ponoi 0 kela ahiahi, ua kono mai |la o Alevaire i kana aikane. e 1 hele loa aku laua no kona rumi. oiai, ua makemake loa oia e kamailio pu no na mea pili i ka la apopo,

Iko laua hoea ana ika rumi o Alevairft, ua noho iho la laua maluna o kekahi raau noho nolunolu, a ia manawa no o Alsyaire i huli mai ai a kamailio mai la i kana aikane i keia mau olelo. "E kuu 'aikane a hoaaloha oiaio hoi o'u t ao ka mea hoi a'u i lawe ai ia oe i hoahanau oiaio no'u iloko o ka oihana a kaua e paa nei. K komo aku ana kaua iloko o kekahi hakoko ikaika loa ika la apopo. Ua ike no oe, o ka paio ana o na wa|iine me na kane maluna o nalio me na laau ihe, he hana paakiki loa ia, a aole no hoi i hana nui ia ano hooili kaua e ko kaua aoao palupalu ;na manawa i hala aku, a kakaikahi loa no hoi na poe o ko kaua ano i hoohana ia ano hooili kaua i na wa kahiko i haia aku nei. Eia pae e kuu Hoahanau o ka makakila, i na no ka loaa oiaJmakaukau i kekahi wahine a mau paha ma ka oniu ana i ka pahikaua, a hoohana paha i ka laau ihe, a lawelawe pu aku hoi i ke koi kaua ma ke kua o ka iio, a aole no ia he mea e akeakea mai ana i ka lanakila ina ka aoao o ka wahine, i na nae ua lehia oia ma ia mau ano hooili kaila ana. Aole o'u hopohopo no kaua i ka la apopo, oiai, ke hilinai nei no wau i ko kaua makaukau ma ka hoohana ana aku ia mau lako kaua, No na hāna o ka la apopo ka r u mea i makēmake loa ai e ka--mailio kaua i keia po, ae kamai!io aku hb\ wau ae hoolohe mai hoi oe, a ina hoi he mau hoopono pono ana kau, alaila, e kamailio mai no hoi oe me ka hopohopo oW f * oiai, o ko kaua kukakuka maikai ana, oia no ko kaua e pōno al no ka hana o ka la apopo.

Eia ka'u inea e hai aku mii i«?, oeme ka manao ano kaumaiia no t aohe wau o kaua e Uiki ke Ihele aku ike kahua hakoko i ka la apopo, oiai ke ike maoli nei 'wau i ko'u ano nawaliwali. maoii io kuu puuwai, a ke hopohopo Ineiwau no ka hiki aku iue ia kulana ano nawaliwali, Noiaila, o ka'u kauoha iii oe, o |ōe o kaua ke lawe i ko'u w&hi a Ipaio aku imua o ko kaua mau ;hoa paio me he ala owau no i*. j Oka lua oua lio keokoo o kaua jo*a no kou iio e kau uku ai, a« man*o ia mai no o kuu iio keo-~> k«o iiu ia, oiai, iik« ioa fc no ke ano o keia mau iio keokaotei(Aui«»s i*t)