Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 21, 19 October 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

mokuna XV KA ULUWEHIWEHIO LADANA K A HUI KAKAPAHI O PELEKANE "E LAWE AU A LILO OE NA'U" I ka hoea ann maj c, aa Pablo nei i whhi >> iw kahuw, U? lele kok* iho la oia mai kona !io mai» a pi! g>ku la i kahi o na K>miite c k& Ii e noho nini a kainaiiio la 'ket»hi mau nlele i ke Komile, ao ka īoea i īke ia «ku nnah r >p« iho o kela mau kamaiiio arm a Pah'o ike KomilP, ua haaiele aau la ur P»p» liOuaile nei i ko lakou wahi a hahai naai la ilakei ~u«hope oj Pabio, I ī na poe o ka P«pa Koa;ite e> h»hai nei i'ā P«blo do kabi a Paulo' e aiakemake rei e alakal k lakou, u& pake keke aiai la k£ Keiki Alii Koroinaka kooa wahi hoolulu iīj»'. Hele mai la oia a hui m® ua Komii» e hahai nei ia P*bio, alaila he'e pu aku Ja oia_ifceiin Paua p, nk Ua alakai 1« o Pah'.o i n R j Koaiite no ke kab.ua hakoko o keU la, a aia hoi ke kahua i aelike in e j im ao&o elua e. inalama ia na haca j hikoko mahina o!ails, I ka Doea ana i kela wahi, alailu; huli naai la ua Nunui N'ihia nei a kamailio tiid 1«. i ke Konme 1 keia 7ihū olelo. "Ma ka »uifc o Ra Lede K«vaiia o Sfcpnnia oir t be Kauua Walaka o 1 Knel»ni nei, &' me ko lau« auau hoa-

e paio pu a«u ii oo henoiianp o «a poe oial Europa maj, 3 pela no hoi hepohano 0 ka K«ooa kau!«fii,ioa 0 kā uaakakila « Eoeiani nei, | qge kooa oaaa baa 4 huī iloku 0 keitt f prtS>. EasoVp aua, kn noool aku tul vaa 1.. ke K&oiit© € waiho keia ial-a a kakpo 1 apo— holo moa fti, at|nee hou sku ka paio «na no s«kAi kahua houaku, r ia kahaa b« aku e hooiii ia ai ka b«koto an«l na iaua ihe.o ka 0 k4 foi«i fiii Kororaaki me kona Kalkuahine ®e!a cuf. ko tta—« kou at»ao boi, ao maoao hot- 0 ka Lede K»vaSia o&pania rue ke Kauua Walaka cKu%lani neī, e oiuolu ujai oukou :«ooaee la Keia hakuko u&ekahi k&iua hakoko ho»J,* * Ua ulu ae la ke jwaer.a a kekahi o kela po« -si»ile no kth n"5 a P«blo, aka.'UiWh 0 <ta hoo an»i o fee }[Jpi Alii Ko* r im*ka, ua «huwale m inea buns 0 kana iii»u hana ke ■£, a itpi i| ko.ia ianakila maoui. » ua hanaj p holalo, nnlalla, <ia sffcuea mua I'ji iloko o kela pr,e ' mim koke aiai i k* on»nao 0 r«i'ju he w&h . kupona loa boi, ae ht - > Sp k<>ke kcj Koiuile no ke'a hooiu. mjo kahi ej hui baksha aku ai na uia ke | kahna k«u». A hīki I nna i kekahi Komile k« ■Bau akui 1 ke *nmu run 0 keia «n» ja P*Wo. ua huoholo ae : U| lakou e ee «ku 1 keia aw J ftej ioKisai 5a !a e A'K nui o' keknhi aoao- aaL : j U» waiho -bo ann <>[ keip po* Ko-nste **-:» • haohāō, oi-u. lakou : aku i ke kuinunui o k<.l^fc>!oli : aua i ke V «\u 1 »"oKov' }, 9, oe e kiiii nu i he.' ht lu V ' k i nmnAn o kmi hoo®' k<" k huii h <k< v ko aua e i i Nunu* K,orcmaki tua w<

i ana i keia manao lioololi _ A'alii, loiai, i na piiha oia e kuē aku, lāiaila e fefcte ia ia mai ana liaua Uno i>ohol3lo āna i hoao ai e hana' I kiiHOpo i kela aoao. | Mahope iho okela mau hoopono jpono at»al kahi e uia'aina ia ai ka Ihakoko kaua tttaiuua o im lio, ue Ih.ulelo ana lioi i k«.-la kahua kahi- ' tc<*. ua kani tn-ai l:i k a 0«e lio ■ - in&kaukau o ka Ilamuku mu 0 ka la, ae kahea au>» hoi i ktIA me keia aoiio e liuliu lakou no ka hooili kana ana 'iinwiiena o ua aoao elua. Aoie 110 hoi i hajā na miniK'e h'ē' kauakolu, alaila, kani hou "iai la ka ole o ka toea {nihi-ule, āe kahea ana hōi i ka - uioho hakoko o na aoao elua e puka mai a lawe i ko lakou raau kulaua pakah', ae hoo kuene pono hoi ī ke kulana o kela me keia koa e komo aua iloko o keia hakoko kaua makaihe īualuua a ua lio, I keja puk» like utia mal o kela me keia aoao mai koua mūu hale-r lewa lole uiai, ua hooiuaopopo aku la no ka lehulohu e nana aku ana i ke ai»o paewa uo o ke kulana o na aoao eīua, & aia nae ka iuak» o ka lehulehu maīuna o ke alakai uu? o ka aoao oka Leile Alevaire o Sepania, ao ka mea hoi i kanlana ae kona mak&ukau a puui o Eujopa a lioea loa no lioi i Alehiona k&hiko (Oia ka iuoa kahiko loa o En eiaui.) Ē kau ana oia maluua! 0 ke'a lio keokeo hiehie uui, a me he ala ht- wahi auo hemah<*ma no kona, a ua kamailio iho la uo 'kahi poe makaikai, uo ke auo !q!c pahn iaia ke ku imua o keia ! Kuiki. A'i" l Koromak« o Leiaui, ao ka hoa maoli uo e kohu ai o Koro-m-ika, oia uo ke Kauna opio Wa— laka, aka, he ekoa nae hoi na xuen 1 hoolala ia. XJa k« ** u * ,la *.■ koua v ' hoolala mua ia, ae ku makaukau ana hoi Kela me keia fina ko lakou niau aoao iho, ae lia 'ka pouo aua hoi na maka o keld jnie keia i kona hoa e paio aku ai. '■ Ika ike ana nia: o ka Uaniuku oka !a, ua makaukau na mea apau ma kona kahua poaoi iho, ahn'la, haāwi ae la oja i ka hoaiiona i ka mea puhi-oīe no ka hookani ana aku i kana ole puhi, a ia t manawa eo i wawalo ae ai ka leo 10 ka ole ika lewa-nuu. ' Aia ka maka o ka lehulehu ke kau ala maluua o kā Ledē Alevaire oiai, ua lilo kona kuiana ike makaukiu kākapahi, ai ka.uui pu hoi o kona wa'i'wai., aj ko»a kulāud wiwo ole no hoi, i meakeaka ia e ka poe o ke Kulanakauhale kaulana o Laelana ia mau la, a oj loa aku hoi kona kuiana ui poo— kela i hoomahie ia e ko Ladana mau Kaukau Alii hanohano, a ke kuhi io nei no keia poe makaikai 0 kela Kahua hakoko o ka "Lede Alevaire io no keta iluna o ka lio keokeo," aka, o kaua no nae e ka m«a" "heiuhelu ka mea i maopopo iamea," I ka wawalo io"ana aku no o ka leo oka oie i ka lewa, ua hoo — 1 maopopo koke ae la no kela , lehuiehu i ka haiuiu nui o ka ihonua i ka ikaika maoii o na i kapuai Ho o keia mau moho o na aoao elua, ae hoonee ana me ka awiwi no ka haiawai akuo lakou 4iie kona hoa paio ponoi i hoo— kaawale pono ia ma ka hooiaia gna o keia me keia aoao. Ia manawa hookahi no hoi i ! po«l? ae ai kela kahua mokomokoi i k» uwahi lepo, a ike ole ia aku }a ka mea i hana ia t kela me keis aoao. I ka ana o Kek me keia aoao iloko o kaj pouii o ka uwahi lepo, ua hoo— > maepopo aku la no ka poe ma >1 kaikai i ka p«u ana o kekahi poe o keN me koia aoao i ka haulo i j lalo, aka, aole nae e hiki kej hoomsopopo loa ia aku ka poe i } haole o!e ilalo o ka honua i 1 ka mao iki ana ae o k,a uwahi, lopo e uhi ana i kahi kahuu ha j koko, ua Ike ia aku ia ,ke elua wa!e ho mea e kau mni nu il.iua', o ko laua man lio, a c;a no kej Kauna oplo Walakaaiue ke Keiki !

Alii KopniaVa TrelanL ao ka hoa paio !ioi o ua Keiki Aln nei , ua olepe !a aku la oia.e ka rnaka~ ike a ust Nunui Kommaka nei, ae waiho tnai aua ua. Leeie t nei i manao ia o ka Lede Alavarē,2;a o S(epania ila'e o ka honua. [.. , , Ua hoomaka ae la ke anaina e kanikani piha no vl keia ana o T?e Keiki Alii Koromaka maluna o k$ Lede pookela o ka makakna,.ai manao ia hoi aole he e palkona poo, A ia nae ūfT Ledē hanohano nei o Sepani"a]ke waiho ala maluna q ka honua, *e hoao, ae e ala ae ilpna mai kahi ona ikiola ia akū a| e ka makaihe a ka Ku.--hui Kor<imaka o Irolam, E waiho pu "ana ao hoi maluna o ka honua ka Lede Siela, ao ke kai— kuahine ! hoi o ua Keiki Alii .Irē— iani nei 9 ka aina o jka hooluu uliuli. Ao na ikoa kokua hoi o na aoao elua, ua pau loa lakou i ka haule. a waiho |Dokaki iluna o ka honua ao keia ipau mea wale no elua ke kau ana hialuna o' kō laua mau lio. ■ ' Oiai ka lehulehu e haawi ana i, ka lakou mau leo huro uo ka lanakila anao ka "Nunui Kp—, romaka M maluna oka Lede Ka— valia o feepania t a mamu§ hoi o ka ana i ke Komite o ka !a e hoopuka mai i kekahi olelo, ae 'kena mai paha i na mea i haule o;e iialo no ko ?aua paio! hou aku, ua lohe aKu la kela anaina nui makolukolu i ka ko wawalo a kekahi ole mai ka lih 3 * mai o ka ululaau, a huli ae la ko iakou mau i ,kela wahi i kani wawalo mai ai ka leo o ka pu~puhi, aike aku Ia lakou v„.ka oili ana mai o kekahi "Kavatf& e kau ana iluna n keiuhi lio £jsel& pom. ' He aahu kapakila dala kona e hulali anā i ka maka o ka k, ae| anapaana hoi i ka maka o naj meaapau e nana aku ana- Ua piha maoli na poe o kela anaina na Komite pu ī keia mea pahaohao.a lakou e ike aku nei, ae holo mai ana kela Naita o ke 'Kapakila dala me ka hiehie nui maoli, ae n»ho ana hoi iluna o kona lio me ka hiehie maoli no. E ouleio ana ka hulu keokeo o kai manu osetarika maluna o kona papale-kila dala, ao ka nee ana, mai o kona lio, ua like no ia me kanee anamai o kekahi makani. puahiohio mai ka waoakua mai. { Aia kana laau ihe a ua Naita nei oka aahu dala, ke .moe aia imua me ka paa ia e kona lima akau. Ike kokoke loa ana mai oua Naita nei o ka aahu kapakila d?la i kahi o na kanaka e ike maopopo aku ai, ae kokoke loa ae ana hoii kahi o na Naila i haule ole ilalo mai ko laua maui lio mai, ua hoomaopopo koke aku Ila kekahi poe i kekahi mau hua-j olelo i palapala ia nia kona pale — j kaua, ai palapala ia hoi me keia mau oielo. "KALALAOLIVA 0 KE AIfOHA.' , I ka ike ana o na kanaka i kela mau huaolēlo i palapala ia ma ka palekaua o ua Naita nei o ka Aahu Dala, ua hoomaka ae lai lakou e kanikani piLa, ae hooho| ana hoī me keia mau huaoleio ma { ko lakou waha, "Ka .Naila oke i Kapakila dala, ao ka koa hoi o kai "LALA OLIVA 0 KE AU>BA/>! Ua holo pololei mai la ua Naita| nei o ka aahu kapakila daia, ne 1 1 kahi o kela mau Naaa e kauj ana iluna o ko laua mau iio, ai ke| i kokoke iki ana ma» o ua Naita| nei i kahi ō ka Naita Kororraka, \ | ua ike koke aku Ja ka iehuiehu i j jke ano onioni o Koromaka iluna [ lo kona iio, a me he ala ua piha: ioia i ka pihoihoi no keia mea a< i kona maka e ike aku nei. j [ Holo pok#i loa mai la ua Nai-, 11» nei oka aahu dab i kahi e kau; l»na o Koromaka Huna o kena lio H>ii holo no ko na Naita p.ei a lvyca [io no i kahio Koromaka ku ana |aUtia, kaikaiae i kana iuau . , >he. a me ia iaau ihe i ua al<u ; aioiai ka j>akkiia i ka Nuaui i Muwnak». i ! i Aolo i pau] j