Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 21, 19 October 1926 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pooiaikai o ko ka * Hoku poe heluhelu) ī mauavra a Ke A.IH -.Lohiai; 9 hookokolie aku ana' i ka halauwaa, oa hoomaka mai la nohoi kek«hi <> kooa mauKahu malama e kahea i kona inoa oaa na mele, kabea sn»t» nona, ai hoopaa nauu ia no hoi 'e ko t %a mau Kftba kahea ioo?. Ao kekahi hoi e noka m»i la i ka T»ffe he!a no keia kaawale o ku 1»kou olii a l»koa i aloha nui ai. A lakon nei i ka e ka mai aua no na kanaka o ktAiii nd ,ka hapai aua i. Ko hapai ana i ka. waa o kft alii a lana ike ka ? . la*manawa no hoi o Hiitka i htile nko ai iloko o ka ha'auoke <iHi, a nana aku la i Kann | waa i makemake ar, a»ce ka olele a?ai ina kaoaka o ke Alii Lohiau i j ksf« maa oklo. 4< Eia ka waa la o makon e holo ai no Oāhu, ae oluolu hoi oukou *e hapa) aku a'lana i k® kai." 0 ka manawa no iai kii aku ai na kanaka i ua waa nei, a hapai mai la i kahaone. Kau ae la no hei o Lohiau me" Wahineomao maluna ouā waa nei. Hooili pu ia mai !a no hoi ke 0 o lakou o ka holo moana ana, a !a manawa no hoi o Lohiau i kamaiHo aku ai ( ' 1 fce Alkane a Kaikoeke ao ht>i ona, oia hoi o Kaukahiapaoa a rme kona kaikuahine i keia mau |olelo, ae kamailio pu ana no hoi i na Alii pu o na Kaiana ai aina o Kauaii M Ea, ke noho ala oukeu i ka aina hanau o kakou, a eia hoi wau me lakou nei ke. hele nei. i ka huakai ake aloha. I hele ao hoi wau a make mamuli o keia 1 huakai hele a'u, aiaila, nani make ana no hoi ua hele no hoi maiauU r o ka hooko ana i ke ka mea I nana wau i hoola ae mai ,ka make |mai, ae ioaa nei hoi keia hui hou anao kak^u. Aka hoi, i hele no hoi wau a lola no hoi, alaila, aole hoi he olelo ana no ia jnea, oiai, e hui | hou aku ana no hoi kakou ma j keia mua aku, oiai, he mea holo !ia ae no hoi o Hawaii, ai ole ia iholo mai no hoi wau i Kauai nei ja h\ii hou no hoi kakou iloko o ke |aloha pumehana. Nolaila, eia ka'u kauoha ia oe kuu Aikane aloha, e Kaukahiapaoa e, o Oe no ka lunanui o Kaua nei a puni. Ia oe ka hooponopono o na.mea apau e pon-) ai na alii o kaua ame |na makaainana pu no hoi o ka I aiua aioha o kakou, 0 kau mea Imalama loa no nae. o ke kaikua- ' hine nei o kaua, a kokoolua hoi jou e noho iho ai. ae malauia pono 'punohoiloe i ke Kumuhula a jkaua, oia hoi o Mapu nei ia. j Ai hele hoi wau ma keia hua— }'k«i a'u e hele nei i Hawaii me \ laua nei ai 1 oaa hoi ka pono ilaUa lo'ko'u kii mai no ia qe e kuu ! aikane. ao ko kaua hoi no i m — {waii, aka hoi, i hele hoi wau a ! pono ole no hoi keia hele ana o'u, ja|aila. o Kauai ng ia ia ug» u noho ana no, ai aut uo i UaW ; Euoa, a mukiki aua no i ka wai o ua niu haohao. Noiaiia. homai hoi ka »hu a hele ae hoi wau m.*hoye e ke a!oha, M ia /au atw no o keia mau hfa LuhiĀu, o ka leie mai la i«|o ke kaikuahine me ka uwe j hamama ana • honi i ka ihu o ke '! T ■ ■ .

kaikunane, a pela no hoi ke aikane Kaukahiapaoa, a me k e K.umuhula hoi a laua o Mapu air.p ka nui pu hoi o na alii , Kauai. I Ua lohe ia aku 4a ka leo ano manawa, ae wawalo hele ana( ka leo uwe o na Alii me na makaainana i na pali aloha o liaena, ao ka poe hea inoa n.o hoi o ke Aiii Moi Lohia.u. ua lohe ia aku la no hoi ka lakou maū "h.ea inoa ana," ae hoike ana no hoi i ko lakou aloha ma na mele hea inoa o ko lakou Alii. ae like no hoi me ke ano mau o keia Lahui Hawaii i. ka manawa kahiko loa a hoea m.ai no . i na Alii hope iho nei o Hawaii nei, Ike ano kuu iki ana iho o na leo uwe o ua Alii me na makaainana, aiaila, kamailio mai ia no hoi o Hiiaka i keia mau oleio i ka poe Alii. me na makaainana oKauai. *'Auhea mai oukou e na Alii o ka aina naaikai o K-auai nei, eia wau ke lawe nei i ke Ahi alohā o oukou no kuu aina i ka maka o ka la, ai ke ' 'aia polohinano o Puna ike onaona! Ao oe hoi e Kaukahiapaoa. e kali ae .no o§ no ko Aikane, ai ike oe i ka hooni holookoa ia o Kauai nei, ai pii hoi ke kai a poi iiuna o ka aina, a uhi ia hoi ka aina e ka pouli ohu halii i ka mauna, aīlila, hoomanao iho oe, aohe au aikane, &

Aohe no hoi a'u mea aloha, al&iia, imi ae no hoi oe i ko aikane aloha nei ika uka o Puna. Ana f kaehu wawae no hoi ia e hai l oaai i ka,puana aka moe. A ke I hoea oe i Puna, mai poina oe i ,ka uhau ana . i na leo pule o j "ka'u meu mea i ao ai ia oe. A ,cuu hoi e Kahuanui, e noho no |oe } ke Aupuni o oiua me ko kaikunane nei, ao ka mea ; nui ne au e hana ai, oia no ka l malam» i ke kanaka nui me ke . kanaka iki. I £ hoomaopopo no hoi oukou lapau, e hoio no hoi laua nei ma i kai o ke kai, ae hoi no hoi wau iina uKa nei o ka aina, a hiki no i ko'u wahi e kau aku ai ma tka waa o makou, Noiaila, o ke ; aioha no ko kakou apau loa," » | Ia manawa no o Hiiaka i kena iaku ai Ina kanaka e hapai i ka , waa no ke kai, me ka noho no o Lohiau me Wahineomao ma iluna oka waa. Oka hapai aku la no ia o nakanakai ka waa a lana ana i ke kai o Haena, alaila, olelo aku la o Hiiaka i ke aikane ,ia Wahineomao i keia mau oleio, a me ka kamaiiio pu no hoi ia Pau~o-pala-a i mau oleio, 4, 1a oe e Pau-o-Pala a, e kau pu aku oe me laua nei maluua o ,ka waa, a ia oe hoi ka hookele ana mahope o ka waa, aoe hoi e kuu aikane Waliineomao, ia oe hoi ka hoe mamua, Makai no hoi oukou e holo ae ai, a mauka aku nei no hoi wau o ka aina, 0 ko Alii no a ua uei ko oukou mea nana, e kuhikuhi kaiū o ka aina, a hiki paha i kalū kupono loa a'u e kau aku ai me oukou." 1 ka pau ana no o keia mau olelo a liiiaka» aiaiia, o kona laiau aku ia no ia i ka moamoa o ka waa a paa. alaiia, kainailio aku ia oia i kona waiii kahu pokii i keia mau olelo. "E hoomakaukau oe i kau hoe» E kau pouo ka ihu o ka waa imua poioiei, a kaaka waa mawaho o kuanalu, aiaiia, huii ka waa nut Kooiau^' i hakaiia no apau keia mau oieio a Hiiaka» alaila, o kona pahu-aku ia no ia i ua waa nei e kau an% o Lohiau ma, ao ka hoio pakika aku la no ia o ūa waa uei me hoio maoii e hiki oie ke hookuku ia me ka hoe ana o na hoewaa ikaika- . A hala aku la o Lohiau ma nuwuho o ka kuanalu o Haena, o ka huii ae la ai> ia o

Hiiaka a haawi ke aloha hope i» - na AlHme na makaainana e naoa ~ mai syiB. iua "Wahine Poai moku .. nei, " ao kona kaha aku la no hoi ia a heie ma uka oka aina. , „, A maanei la e kuu mea heluj helu maikai o keia Mooielo Hooniua puuwai |o ka Wahine Poai Moku o ka Hikina a ka la, e hoo- .. maka aku ana kaua e ike i keia . huakai huli a Hiiaka i hope i ka |ainamaka Hikina a ka la i nae- : hae t a he mahele ano nui loa no hoi keia a kaua [e kuu mea helu-, helu maikai e hoohiaalalai aku ai | no keia nee ana aku o keia moo[ielo pookela loa o Hawaii nei. E [ hoomanao pu no nae hoi e kuu t "Mea. heluhelu maikai" i ikaika no hoi kahi kapuai hele o kahi Klele a kaua ika puipui mai hoi o loko o kahi waihona ai. Ia Lohiau ma ka hoi ka lawe i kahi 0 o ka huakai holo moana, a pehea hoi oe e kuu mea helu— helu maikai e "hooaianao ole imai ai i kahi O no kahi Elele ahonui a kaua e nai aku nei i ka loa me ka l&ula o keia mau Pae | Moku. Hoomanao ia mai hoi kahi popo-ai no kahi "koele'' o kahi Hoku ahonui a kaua. He noi aku no hoi keia i ka poe e noho hodmanao ole mai nei i kona wahi O o ke alahele luhi ai piha hoi i na inea me ka luhi o ka au ana i na kai ewalu'o keia inau Pae Aina aloha o kakou, PLEASE (Aole. p&u)