Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 23, 2 November 1926 — KO'U LILO ANA I REPUBALIKA [ARTICLE]

KO'U LILO ANA I REPUBALIKA

KA xSUP£PA h'UOKOi MAI} r fc/ Mr, Luhahooponopon» o ke KuoksUia; — K mai ia'u ' ' maikoike aku i ua hoa Hawaii so kas•»!.', i leiuiiu nui o feo*u lilo Uti« i IlohupālikA, mai ♦:« mwawa laAmenka 1 liKawi inai ?i i keia po|no koii« ia kakou ahiki i ! kei» ln, a iualia paha. e lilo aua īa f i mea e hoal*ia a 1 na noonoo o ke- ' kahi poe k"J)»> hiilnka, o ku a nan» a [noonooi ka m«a peno e hans ai m« | keia Kau kolk/, i- j>iii ana no ka moho | L*n\lt, \ itt"l KpIeOaiol»» lioua— tvh. i ! * » n'.aka' iki l'H'n. <, ia k< \\a mua ! I i 11 .un »i kf k'-hi. h.uoka ni*la]i' | o kt tcftn«w«i kui'uu o 'Hawall [»ei a Ami'rika i h«awi m*i |*i, la »uu j«, o mau ana no ka o kn h-'.'kahul: ainnmi i ,i ;.i iio al->lia aiim ilok.i o ko'u ! ut\i;wai ko lOai'a ls, o ka nioa ola !īo. o ka'n hana t>ono o !\aua ai jo i» ki 1 kti au« ina ka «oao y kuu aka, i kwi. «*» Li M.a i nf k*hu«? *i;;i v.a s '*.•• I.n ike koko iho ta ! *n i ka lu'w*. a <> ua hewa I*. • ia h • mea i *«ipu<k?a!t tua ka Hako Nui . *\ViMt hoouuau i ka huhu a |; t " * • 8 ' ' * t - * ' >: n .>l. •'.• k*k u >* :t!'. l;i, a r> k* ihn"' o ki" kak«.'Xi h h*i » i s ni -. i, r*o ka }»*<> <• i u ,ci kt.i» l .< h- * uiikat.t' , c ' n «• '! h" P! •« "in k« ti 11 K" u u,> uii 1 ka w. ie ,;1 ,> la S>"'A iA4. lU,f l U.: O h*.!;* i • lvk*].i! I haaa *i. Ua -auo

pupo lo« ia'u a'ole loa hr> msnawii h<%ok<iia ai fes iint pookela « )?e aoao Hdme RuU i manin ai «ole' no hoi he manawa e hoi hou mai ai ke «upuni moi o liuwaii nei; uolaila ;u» ku au a uau» iih anao kalniana nui o ke anpui!) . niflkuft> « knkulaia m»a 1». Ua »n i k» īnooli'lo o ka aoao £»eraol£flri»u; ns h#ns a konu iuhu alakai; ke k*hua i kukulnia ai i& aoao, auie ua lawelawe anpv,ni » na peres)\iena o ia aoao. Ho maikai no ka aoso, h« puu mi\ nn. naeke wailio ana, a o ua pun nu l wei. o ia ka mea « kakou e lohe »f-i iua ka^, ōitio . "xree Trade,'' o ia hoi lauua kalepa «kea- " He mau mak&hiki niamua īho, he peresi<3ena Deruokarata k<- no!io ana. a 'o kei® k* peresidena i waihoia akp. «i ka liinau Jhoohyiain* o HaWaii uei, o Grover K.ili\ilan» koua iuoa., 0 ka lua ja o koua kau i iioho ai ma ia {tulana. O kela **#ree trade" ke kahnah.«ria ona i pnka ai J a noho poo maīuna oke «npnni Amerik«. O k*'u mea_ i iuaa ujai}uko i;mi o kona 7ioho poo. ana, a lOahin® tW o ke ka.buabaa»| *Ht«]epa 1a«!a," o ia iho kela: 'l. Komo nui mai n« Waiwai o na aina e paio me na waiwai ku— ; ioko. ilio 4 ■ ■ .■-! 2. s Umi spa Ke kuaiukuai oia mau! waiwal i hookomoia iuai. ' 3. I mea e popopo ole ai na wa\— wai kuloko, he pono e hoolili/—>, ia aku ho ke kuaauku»! emi ih 0 uuamai» o na wai wai komo iu»i4. PoUu ua waiwai kuloko; pili— ki» ka poe mahiai >. panikuia na haiehana. ō, Hoopania ka poe haaa ina ia oi&u halehaa»; $oie hana a kaa inai ka wi nui maiuna o ka nioa. 6. He m«u uu«arn na wa— hine ame na kt*iki i' ku lama ana roā na t&hi haawi ai a' po ka la ; a] weheia na haleaina he kai bibi ka m«a e *i ai. j Auit kciy. he hakuepa ua'u aka, j o ka moolelo niaio k?ja i ka kauia, a ua paa ma ka moolelo o Vo i kakou aapuni makua. Mala'o o keia maa mea oiaio, aole au 1 hooliio n'u i Demokarata, oiai uo nae, ua luaaao luaoli au, ma ko'u auo. hej aloha i>:|na, o ka aoao i fyoo'le i ka hoohuiia iiiB o ia ka .aoao i aloha ia'u ame kun lahui. 0 keia hoole hoohaiaina a na Demokarata o A.me'— r ika, ke kumu e pae mai ne' man Hawaii n' u ika aoao Poujok£— rata, a hui pu me kela huhn "mi--— kanele", ua ka noonoo maikai. li na hoa Hawaii, o ke kahua— iiaua o ka aono liepuhalika o ia ka "i>rotective o ia hoi "kau— pale." Oka uianao o :a. o i& no ke kaupft3e ana ī ke komo ana] mai oUa waiwai o na aina e, c paio i na w»iwai kuloko, ma ke dute. > ia ana o ia mau waiwai, % j

H« mea maikai noke komo ana ~ . r ■ ■ ■ i mai o na waiwai o na ama e me ke dute haahaa, o ria waiwai nau e hiki o!e ana la kakou ke hana potioi iho no kakou; aka o ke komo ana mai o na waiwai i hiki ia kakou iho ke hana, he mea hoopilikia māi ia f ko kakou noho ana, ellke me' ka pilikia ana 0 na Amerika, maWoon» hana ani Demokarata ikeaua Pe — residenk Aneaae'no 'kakou e Ike ihe nei 1 ka pilikia i ka noho Peresidena anauho tiei o Wi)son r aka, ala e ke kat& ma 'Europa : haalele na Demokārata iko lakou kahua | hana, a ūa hoopekeleia mai; kakou- | Maluna o keia ninau ame'ka! hopena holomua o Amerika mao! ke "kaupalena" la, i hoolHo au iau iho i &epubalika mai ka ( makahiki 1900 mai a ka Hon. Samuela^arker. i holo ai i moho 1 •lele ftepuhaHka, ahiki i koia \i t ahiki iku no i na 'a Ana I mai ai no*u. ' j 0 ka noonoo mna loa iloko o ke kanaka, o !a fcf*na pnno, ka ihu]o 0 kana wah'ne, na kelki am« ija moopuna; a ini ia he m#a hoo; pilikia mai iaia ame kona «hana, pono r\6 e kipae. * * k<? no' aū i Ma mea 1 koi» vt, oiai ke hooikaika nui ta fta X%o ma i;a aitja mnkua e lo».a ia iakou ki no!)o m;iua ana o liH ahiolelo, t*ie ke kok*.»a pn alu - n» HfpwliaHtj* kipi, • kt 3ute mahm* •■■ ■ i

ke kopaa. oke kopaake ola o| Hawaii; iawe ae ia diste a komo| ke kopaa a Kup.a i Amerika, | ihea iho o Hawaii e ola ai? Naj ke kopa» i kukuiu i na haleharm-j hao ma Honolulu nei, a mailaila | ke ola o na haneri limahana r noho nei ma HonoluUi nei. | Lawe ae i keia dute kaupale, e pololi ana keia ma« lima me ko l akon mau ohana. Na ke kopaa 1 hooholo mai i na mokuahi i: aii nei no ka halihali ana aku i na ukana mai nei aku; lawe, ae 1 ke dute kaupalena, e pololi ana na keiki poola ame ko lakou mau ohana. pololi ana o keia poe limahana, o ko kakou poloh $a ana no ia; a oiai, ua pau aku na aina'okakou i ke kuai, hui pt» me ka molowa i ka mahiai/ ame ka lawai'a hele loa kakou i, ole. j ' Heaha ka kakou hana e hoea olfe mai »i ia hopena? Oka ni— nau waiwai nui keia i keia ma— j nawa, Oka haina ma ia wahi, | "Ē koho i ka moho E!&tf fcepufoaiika, Victor Kaleo--1 aldlia^lioiistoii. w ~ • ' Aole a'u olelo hoinoino i kuu hoahanau Wm. P. Jarrett, aka, aiā oia ma ka aoao hoopoino mai ia'ii me ko'u ohana. Mē ko'u. nana ole i ke kahuahana a ka aoao Den?okarata kuloko i hoo'— loli iho nei, oiai o ka ia aoao i hana ai e jpili ana no ka ninau' dutē, ua kapeke loa ka pilina me ka nihoniho me ka aoao maliftta' iiai, O ke.kahua a na mokarata kuloko mahma o keia ninau, he maunu kii haloka wai* no, . . .. . ■■ O Victōr Kaleoaloha Houston, ke holo nei oia maluna o ke ka— huahana kuloko, i kulike aku me ko ka aoao Rebupalika ma Amerika, kahuahana hoi e hoopakele mai ana ia'u ame ko'u ohana, a hoopakele pu no hoi ia oe, e kuu lahui, | O kekahi olelo hupo loa a'u i iohe ai i kekahi mau Haw&ii e hoopuka ana, oia keia; ''Heaha kou waiwai ma ia ninau oiaī aole ou kea E ka naaupo nui o Kula, mai unaunahi oe i ka hee i pau kona pikapika. He olelo kaulana ka kahiko e waiho nei pen«i, "01$ no keiki oka ulea i iea aweu, kuko wale aku ke keīlei o ke kai i wahi mana ai«" Ae, oVe keiki o ka uka aole e pi'ikia ani, no ka mea, ua mahi ua ulu. Komo kahi laele luau, na hs!a no ka ia, mm (na opa« mahikih ii tr,f kahi oopu' ō kahawai, ofa no ia kini ke a māi la ke ahi. o ke keiki hoi o ke kai hao mai k a ino o ke kaij aohe h« meaioaa, o ka mumu no i ka paakai a awaawa, kuko waif i ka a inai o ke ahi i kahi o ke keiki i ouka. ! pUi o keia oīelo i k£ī* ■ pane naft«po? Hia no' I k«?ia \a, |kē hoole nei oe i ka waiwai o Ininau, a no ka mea, aia oe iloko o ! ka ati o ns*uao hei nou iho ia I lako, a hoea tuai kn 1a 0 ke kai, lk«ko ana & i ka'lako a ka mahi— !ko i h&awi ai r.ou, au i aoonoo ole iai niaimu māiinila m&[ iii» !«ko H avi e ik-!. poao, e fcala aiAi i&*u i ko'u I aieiieeue UWi aole e liiki i fm«k«peal k« a wa!« |f k« %oohmahenia o knti U"hxii ma .'-ina« %\t i:* inA:i*oīin» ē |t 'k vxak| mai tnu Jic w o<r ame keiki 1° | nn • m»vv/ j SISEON K. NAWAA. II«64 l>toMt St. Oel 16. 19%.