Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 29, 14 December 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XV KA ULUWEHIWEHIO LADANA KA HUIKAKAPAHI oPELE— KANE "E LAWE AU A LILO OE NA'U" "Pehea ka loihi o ka manawa au i makemake ai e haawi aku! wau ia' oe, ae noonoo ai "hoi oe no I keia kauoha a ko makou Haku,' • wahi a kela kanaka nunui o Koromakg, <l E haawi mai i elima minute ne'u e noonoo ai, ai loko oia mau' minule elima e haawi aku ai i i ka'u pane imua ou ame oukou pu i no hoi." 1 ' *I na hoi ha ua pono kau i noi | mai la i elimaminute oue„noonoo ai no kau pane e waiho mai ai imua o makou. E hoomanao no nae oe, aole e 01 aku ia mau minute au 3 noi mai la," Wahi a keia kanaka nunui 0 ke Alii Kpromaka i pane maī ai me ka Seo oluolu. Kuiou iho "!a ke poo 0 Pahloi ilalo no keia manawa i haawi ia' mai iaia, a aole no hoi i loihi loa] ka manawa oia kutou ana i!a!oj alai!a t ala ae la Hona poo iluha, a| kamailio aku la i keia mau olelo i kela kanaka nunūī o Koromaka. "Ua makaukau anei oe no kai lawe ana aku i ka'u pane i keia| manawa? wahi a Pahio i ninaui aku ai iaia. i la manawa no i kamailio mai; ai ua numii nei 0 kei Keiki Al?i Korornaka o Irelahi i' keia mau oleh, **E oluolu e ka- I mailio mai i kau pane kupono £ no! ka leo kauoha o ko makou Haku alii. E kamailio mai oe ae hoor-l iohe aku hoi makou i kau pano kupono no ka leo kauoha 0 kc inakou haku a!ii. M *'Uai»no. E hoolohe mai oe ae hoike aku hoi wau i ka'u pane ia oe, wahi a Pablo i kamailio aku ai i ua kanaka nunui nei 0 ke Keikialii Koromaka 0 Irefani s Ke ae nei wau e haawi pio aku ia'u iho iloko 0 kou mau'Hma. a me ko'u akeakea ole aku i kau hana i manao ai e hana mai maiuna o'u. Ai hoike aku hoi iaoe, heoiwi no paha oe i ano kamaaina mua no ia'u, a ma ia ano hauoli hoi o'u e haawi aku nei ia f u iho iloko [0 kau malama ana. Nolaila, eia boi wau he pio nau," Aoie i pane kuke mai kela kanaka nunui o ke Keikialiii Koromaka ia Pahlo no kekahl manawa, ai ka hala ana oia *niau minule, ua pii ae la ke ano piena i kona mau maka, alai'a, pane mai lh oia me ka leo ano plena pu ia Pahlo, "H ka paele hupo! Inahea ko'u kamaaina mua sna »a oe. a owai hoi wau i kau hoomaopoiH' muaai?" | "Aole keia 0 ka manawa ej hnomaopopo ai t i kela ninau aui " ia'u. a aele no hoi paha keii» 0 kaj 0 kamaHio sku ai wau l| kahi o*u i kamaaina ai ja 00. -

Mea 5o pajia ua kuhihewa 10 wau i kuu k&mailio ana aku hei ia oe, ua ike mua no hoi wau oe, a peia no hoi oe ia'u, aka, waiho ajtu no hoi ;kaua ia ninau no kekahi raana\ya aku, a mea no hoi o hpea mei ka manawa ku-~ pono au e hoomaopopo ai no ia mea. Ano e lawe aku hoi oe ma i pio nau, M wahi aua Nubia nei 1 kamailio aku ai m$ ka leo oluolu. E ka makaīioaka heluhelu o keia nanea hoohiaalaai, ma keia ae laelae ana aku o PaHlo ka Nubia e lilo oia i pio na ka enenii i hoea tiai imua o alo, ua naaiiaoio no o Pablo # aole keia Le nunui okoa, aku, aka> o Ke Keikialii Koromaks ho Keia o Ire~ lani, ao ke Aliipowa i kai.fi malu aku la koniā Haku— wahine ana i aloha nui ai. Ma~> muli oia manao i u|u mauiokp o Pablo, a oīa ke kumu ona i ae al| e haawi pio aku iaia, a mea paha! maialilo ana ona i pio na keia, poe powa, e hiki ai,iaia e j, kekahi hana 'hoopakele i kona Hakuwahine, O kona lilo pio ana aku hoi, he mea ia e hoo-— kokoke loa ia aku ai oia i kahi o kōna Hakuwahine i, hoopaa-|)io puiaai, " i He mea oiaio ua kauoha.ia mai. la oia e haawi pio aku i kana mau pono kaua, a ri>e k4 h^uoli' oia i hooko akuai i ka makema>e 0 keia poe po.wa. I ke kaa ana o kan.a mau pono jkaua ma ka lima o kona mau, enemi, ua kauoha ia mai 1a keia. e komo ae mawaena o kekahi. mau koa he kanakolu paha ko lakou nui, ae lilo ana hoi i pio na ke. Keikialii Koromaka Manone q Irelani. Mamua nae hoi o ko lakou alakai ana aku,iaia ma. ke ano pio, ua noi aku ia oia e ni— nau aku i kela "Xanaka nunui,/' nunui/' a Pablo no nae e manaoio ioa nel no aole ia he kanaka okoa, aka, o.ua Aliipowa nei iloko 0 ke kuiana i hoanpe iaia iho. "Aole anei hoi oe e ka Haku m&ikai o keia poe koa e paue.mai hoi i kekahi ninau a'u e make — iu&ke nei e ninauaku ia oe?" Ua pane mai ia ke kanaka nunui, ao ke alakai hoi o kel» poe koao ke Koromaka i keia pane ma ke. aiio ninau mai ao hoi. Heaha ia ninau au i makemako ai e ninau mai ia' u ? Ina no hoi he ninau ia iloko.o ke kulana kupouo, ae hiki ai hoi ia'u e pane aku, alaiia, e pans, aku no hoi wau ia mea., E pinau mai paha oe ia'u no kau mea e manao nei e ninau mai," I "Heoi aku anei kou waiwai jma ka iawe pio ana ia'u, oiai, he ( kwirtku iiihuue loawau, a he mea jhoopau-ai waie m hoi ke noho ;Pio aku malaia 0 oukpu, Aole j»nei hoi oke daia, ke gul&/ na [pohaku eiaimana, a me kekahi makamae kau jinea i makemake nui ai, ae wai— wai ai hoi kou iiaku, a maiurxa ae nae o na inea apau, o ka wahine ui oi keiakeia ka papale alii i makemake nui ia e kou haku haaheo, ae iilo ai hoi i mea ma— Aaonui ia e kou Haku haaheo wamua .0 keia wahi kauwa ha,ahaa wale," I ka lohe ana o, keia kanaka , aunui i kuia mau oielo a Pabio. | ua kamaiiio mui Ja oia i keia uiau joiaio. 1 ' -Oia mau mea au i kamailio mai ia e Muratima-a a-a> A hooki pu wale iho ia ue kanaka ounui nei oke Alii Powa Koro<~ maka, oiai, iho !a oia ua hoopuka liewa aku la oia i kela, iuoa Muratima mai kona waha aku- Uahoomaopopo iho la ua, kanaka nunui iiei i kona hoopuka' hewa waie ana i kela inou, a oia, paha ke kumu uui o kona hooki! a-u *alo sra ! lrana kamaī'io uua. f mal.

A na hoopulea hewa ana mai 0 ua kanaka nunui nei i kela Muratima, ua UIo ia i mea rsa Pahlo e hooiaie loa ai iloleo iho ona, aole io no keia he k&naka okoa, aka, *o ke Keikialii Powa no keia o ai hoao hoi e hoahoe laia' ihQ, oiai, aole loa he mēa e ae f ike'i kela inoa Mura— tima 0 Koromaka Mahone wale no o IreJani, ao ka mea hoi nana i iawe aihue aku la waßfri£ 1 E kuu mea heluhelu maikai, "ua pololei io no keia manao koho o ?ablo, oiai, 0 keia kanaka iiunui io nd"e "kanlanio nei' me ia, tia Alii|jowa Io ! neī no o Ire-~ U&' Ho&noe io no oia iaia iho, ai hooōuni ia no hoi e kekahi 0 kona poe lianaka, a ua paa" hoi koha " hoāo ma na aho apau e hopupio ia Pablo, olai, o?a no ke kana"ka a 1 nui ai. I na e p'aapio ole bfa iioko o ko lakou! maulima, alaHa, e HIo r ana "iio ; da i mea hbōkolo mai mahope o Mb lakou hkheu, ae alak'ai niai hoi ikekahi poekokua no ka paio ana ?aia m'4 kona niau kōa. oke lianaka hook&hi" wnle no keia a Koromask' Mahone i makau. nui al, ahe hiki loa i keia Pablo ke hookolo ae Vnahope o'ka meheu o ke Aliipowa'me kona Kaikuahine Siefa mn. nk ale o ka mōana, ae lrrtī akū holl na wahi e pee ai ua maū Alii'powa nei ma kekahi mau kūon6 mala o kekahi maū Mo— feūpurti neōne6 kan&ka ole o' kā mo'alia ka!'"akea. Ūa ahuwale na wahi hōolulu malu o ua mau Aliipowa nei ia Pablo, nolaila, ua hooholo koke iho 'la fto oia me Itona kāikiiahine e hopu pio 'pu •laua ia Pablo. ī ka paa'ana hoi o Pablo e like me kaleāua i ikē ae nei, ai ka pau aha ho! o keia mau kamailio Irtf£'nfawaēna ō laua, ua lawe loa la a&u 1a o s Pāb!o no 'una o ke~jkaHf e ku mākp.ukau .maiankmfe ka hoomaopopo ole ia e ka lehUlehu o Lae'ana, | Ma keia -wahi ia e kuu mea Iheluhelu maikai, e nee hou aku *ana ka hele ana o ko kāua moo— jlelo ma kelealii moall hou, a oia {nohoi imau maawe āno nui e pili aha i keia moolelo ka— %ahaoo'Hlia. Mai iīunukunu oe e kuu mea heluhelu ihaikai, no ka nee ole aku 1 o ko ? kaua moolelo ma ke alahele hookahi, oiai, oia no paha ka mea- i nani ai na moolelo inanea, oia'hoi ka pae aku i na naluha? māikai, ae hoi ana i ka muku a kipa ae no hoi 5 ka lala. E nee aUu ana kaua i kekahl Mokuna hou, ,(Aolaipau)