Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 31, 28 December 1926 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

. MOKUNA XVI. j KĀ riOo NUI MA LAOANA. | KVV HOA AOHE AE NEI, | LIULIU NA MOKUK AUA j AUPUNI, | KE KAUA MOANA I KAMAHAO . : Ua !ke koke mai la no ke kaikuahine o Walaka, oia hoi ka Lede Vatelia, o ka mikini lima; 110 ia o kona kaikunane, a ia manawa pu no hoi i kamailio kokē mai ai ka Lede Venetura s o kela hainaka no ka Lede Alevaire no ia, a ua kamaaina no oia ij keia hainaka o kā Lede A]evairc A!avareza, a oia no hoi ka manao| 0 kela mau hua-paiapala elua; : A, A, ■ Hoike pu mai ia no hoi ua kanaka kiai ululaau nei i na hoaaloha lehulehu fi ku nei ma kela wahi, ua loaa aku keia mau mea ma na wahi like o]e, o ka uaikini-lima ma ka aoao komo - hana o kela uluiaau, ao ka hai— ; naka hoi ma ka aoao hikina kela ululaau, 1 Ua hoike pu aku ia no hoi oia i ka nui lehuiehu o na maka puai e waiho ana ma kela mau wahi i loaa ai keia mau mea ana 1 iawe mai ai. | Ua hoike maopopo loa mai V m kanaka kiai ululaau nei, ua ike maopopo loa oia i ka waiho maopopo aē o kela mau kapuai ; iehuiehu, a ua hele no hoi kahi 0 ka mikinilima i loaa aku iaia, a ; nui ka meheu, a me he ala ke kupapa nui loa i hana ia ma ia wabL' Mamuii o keia mau hoike a ke kanaka kiai ua li!o io no o 'A'aiaka rne kana wahine ilpko ka l»ma 0 ka poe powa hiiahila a oia poe powa no nae, aoie hitd ke kanalua ia ko lakou mau inoa, a oia no hoi no hoi o Koromaka Mahone Sh;ia kotia kalkuahine, ao ka Aliiwaliine hoi 0 na Kai ahiu. ; I ka puka ana mai o na nupe]'a puka la oia auinaia-la, ualau'alLa koke ae la ka iono kaumaha ma ke kuianakauhaio nui 0 Ladana t. pili ana i ka nalowale ana 0. Kauna Walaka me Kana wahine. mare opio hou, aireka hooakaka pu |a hoi o ka pianao oia nalo~ ( waie aiia, a ua ili'.o koia i mea c, hoaia ai i ka m«nao inaina iwae na 0 ka poe hanohano 0 Uo ku lanakauhale, no keia hana i liooha.na ia maluna o ko !vauna me ' ka Ui pookeia o $enania, Ua ike iho ia ko Adimarala nui 0 na Mokukaua 0 Polekano i koia liaua powu i !awc »a inai a kau imua o kā inaka 0 ka poe o Pelo kane, a ua haawi koHe aku laoia 1 ke kuuoha i kekahi mau mokukaua o Pelekane 0 holo huli ma iia kai kokoKo mai 0 PeWkane, oiai iv.a kona nianae wn aole paha i kaawalo loa aku keia maū cr.oku powa nana i hana koia hana l-.oohaahaa \ ka Aupuni

Pelekane, ai ka hanohano hoi o ka Oihana ana e malama ana* Ua haawiiaaku lake kauoha i na Kapena o kela mau mokukaua e hopupio aku i k«ekahi moku, a mau moku pāha e lawe ana i na hae anoe, ai kulike ole me ka hae 0 na Aupuni lehulehuō Europawale hoi o ka Adimarala waie o ī ! eltkane kai hoohana aku i keia hana ma ka hoouna anai kela mau mokukaua, aka, o ka Alihikaua no hol o na puali koa Peiekane ma ka home o La: dana, ua hoouna la atcu la 'kekahi j mau puali koa no ka hele huli pu j ana ma kekahi mau oPelekane, oiai, ma ka manao no hoi o kekahi poe, aole paha 3 holo ma kamoana kela mau powa, aka, ua lawe huna aku !a pāha i na pio ma kekahi mau wahi o Pelekane. Ua haawi ia aku.la ke' kauoha i na Aliikoa o kela mau puali koa e hopu aku i kekahi poe a lakou i loaa ai na hana hoohuoi, ae ninaninau no hoi i na poe'e losa aku an'a' ia laKou, a he poe hoi na lakōu i ano hoohuoi ai no ko lakou ano. 0 na hoaaloha no hoi o Kauna Walaka, a oia no hoi kela poe iloko o kela Hui Kakapahi o Peiekane, ame na hoa&loha hoi mai waho mai o Pelekane, ua hui kukakuka ae ]a lakou, a hooholo iho la i ko lakou manao, o 3akou pu no hoi kekahi e hoao ma ha ano apau e imi pu raa ka aina a ma ke kai hoi i ke Kauna Walaka me kana wahine opio. L T a hoo — hoio keia poe hoaaloha o Waiaka me ka manao kuio, a aole lakou i minamina i ke dala ai ka luhi paha ma ia hana a lakou i hoo— holo iho la Uahooholo iho la.no keia mau noaaloha lehulehu o*Kauna Wa-> -iaka me ko ka Le(te Alevaire e ihookuu aku no hoi i ke Aupuni e | hana ma kona aoao, ao lakou hoi !e hana no hoi lakou ma ko lakou jaoao, ae auamo ana no i na lilo o ko iakou hana no ko lakou hos™ 'aloha maluna iho no o k'o lakou mau poohiwi, a mai ka waihona inai hoi o koJakou rpau hui, oiai, he hoa hoi ka mea i lawe aihue ia inoko lakou hui kakapahi/ a he jhanamaikai maoli ma ko lakou • aoao ka hana ana i na hanaapau e kokua ai i ko iakou hoahanau o | ka makakiia. j Ona Lunahooponopono waiwai |o ka Lede Alevaire kekahi i ho--1 aia ia ko »akou manao no keia ihana hoohaahaa i hana ia āku i maluna o ka Ona nona ka waiwai |a laua e malama ana, a oia no | hoi kona mau Loio ma Laeiana, j Ua hooholo iho la no hoi laua, lehaawi i kekahi "uku makana Ikiekie" no ka Joaa o ka Le<le iA!eva!re me kana kane opio I | nalowale aku la. ! Oka hoaalolia pilipaao Kauna jWa!aka, a he hoa kula no t hoi nona mai ka wa opio mai, oia no s hoi o Kauna Elemia, Ua loaa ae !la no hoi kona moku i hoolako ia I me ka ae mai o ke Aupuni e hoo-" Ikau ia na niea kaua maluna u Ikonamoku, a oia kekahi i komo ipuaku iīoko o keia huli ana i Ikona hoaa!oha i lawe powa wale, ia. TT» hui ae la no hoi o Kaleroe ka hoaaloha no hoi o ka ohana g ka oHana Sutowo!eua me kekahi mau Pioaaloha, ahe moku okoa no lio! ko lakeu i hoolake pono ia j na pono kaua. O na hoaaloha piīikino loa iā Lede Alevairo. e Hke me ka Lede Venetura, ke Kauna Ilalia, a me kela kanaka Hapa Iniu no heU he moku no hoi ko lakoa i hoo'ako ia raai e na I-oio o k$ waiwai o Alevai'-e, ai luM)lako pu ia me na kanaka luuia lehulehu, ai ,ma - - kaukau pono mo na mēu kaua e hiiki ai e paio aku me [moku powa o keia mau A'U *rw■— hani o ka moana kai akea.

Aolei hapuVu wale ka oh 1 ana <y na kanaka luina no keia mau liioliu i hoiKe ia ae la, aka, ua waē ia me kē akahele loa na pbe makaukau, ai komo mua no hoi iloko o k£kahi ii);iu kaua $na ma ka aina a no hoi,. , Ua loaa msi la ho hoi mai i keiamau.moku ekolu na laiMni mai ke Kuliina Kaua *noar>a mai 0 k;e Aupuni ,no ka hiki ia lakop ke holo ma ka moana me k'a hoolaHo ia j k.ela mau lako kaua, lae hooili aku paha i ke kaua ke ,hataw&i me kela poe powa nana ; [ >siU_ powa keia Kaukau AHi !koitoij o Enelani me 'kana Lede , ui haiiohano. j Beja wale no mahope. iho o kela njalov/ale ana, ua kukui aku jla nalowale ana o keleahi iLede waiwai loa o Sepania, a he kaikamahine hoi a kekahi £aukau Alii Sepenia koikoi oia Au— puni, k hoea pu aku la no hoi |keia lono i ke kulanakauhale kaulana o Parisa, ao na hoaaloha koileoi o Alevaire mau Kulanarkauha|e, ua huihui ae lalakou.a hoouna pu mai la he elua mau moku holomama ' hoolako ponp. ia pono kaua o na ano like ole ena Kuhina Kaua Moana oia mau Aupuni, oiai, aole no.noi ia_j mau Aupuni i apono i ka hele| lanakija ans o n-a hanapowa r«aj na kai akea o ka moana- ; . '&e i«ke ae la no hoi kaua § kuu mea heiuhelu i keia eu ana niai o, nahoaaloha lehulehu o .Walaka me AlevaiFe no ka haawi an.a 1; na kokua no ka imi ana aku ia laua, ae noopakele hoi ia mai o kela mau Powa "paleaha o ka moana kai akea. Aia paha o Alevaire me kana iluna oka moana kai hohonu, ai ole ua lawe malu ia aku ia paha a huna ia ma kekahi wahi weha- - smeha ma kekahi aina ailana i maa t ke kipa ia e ka poe powai moana. Kia no hoi kaua e kuu mea heiuhelu maikai ke hoo— maopopo loa nei i ke ano o ka hopu p>o ia ana o Alevaire me kana kane ke Kauna Walaka o Sutowoleda i kela po a laua i hele holoholo ai. E hookuu ana no ihoia kaua e kuu mea heluhelu maikai i keia mau moku lehulehu , [o na hoaaloha like.ole e ho'o ana; ma ka moana kai akea no ka imi; ana i kela mau powa nana i lawe ma»u aku keia mau Hoaaloha o lakou. E, nee aku ana kauai imua no ka nee maikai ana o ko kakou moolelo maikai,. a m,ai. paupauaho koke mai no hoi oe e kuu mea'heluhelu no ka hoea koke olfe aku i kahi e hakaka ?ii paha kekahi o keia poe imi me kela poe powa o ke kai akea. Ē 'nee akū ana no ko kaua fnoo!eIo ma ke ancT;nee maikai, ae hoea Uku ai nb hol i kahi ehalawai āi Ipaha ka'poe "imī āku me ka poe le imi ?a*nei." I Ke Hoomanao pu nei no h6i Ikaua e kuu mea heluhelu maikai, fno!e i lawe t>io !a o Walaka me Ikana wshiiYe oplo ke ano h\ji 'ia, akay'ua hopu pio ia o Alevaire fa !ilo aku la malat<t o ka māna b lke!a Koiki Ahi 'powa o 'Irolam, |ao ke KaunaOioi o Suto\oleda,. ji lia hoi oia malalo oke Aliiwahine (Sieia, ?io ke Kaikilahine hoi b | ka Numii Koromaka *o na Maunft i a hiu o Mani, hoomaopopo loa kaua i kei|i hopapiākaawale ia o ke kan| epio a okoa no hoi ko. ka wahine opio. a oia kekahi meae maopopl> llon «i ka ana aku o ko kau& ' moo!e!o no k eia mua iho ' I (Aolei pan) . j « | Ui hoonuilm 3ao ua Keena jke k« ! = hota i o k|i P<mu'uui Ticī t h liei e k|. ' uku u\ ?s:-a e us {alnuui o ke o ,