Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 33, 11 January 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XVI. KAPiOO NUI MA LADANA, kuu HOA aohk.ak LIULIŪ NA MOKUKAUA .. AUPUKI, KE KAUA MOANA KAMAHAO E kaua e kuu maa '"hē'uhelū inaikai o keia Moolele! kamahao, aole o Pab!o he mea malihini i ka onekī o ka moku— kauā figō oke Keiki Alii Koromakao Īre<ans, aka, h6 katftaajna oia i 138 wahi Hke ole o kela mokukaua powa o ua. Xeiki Alii Koromaka o Irelam, aka. he kamaaina oia I na wahi like o!ē o kela mokukaua powa o ua Keiki Alii powa nei o Iretani. He kamaaina oia i na iniha apau o kela powa, ua ike oia i na kiiou, a ?na pani hooholo ame na • keena huna oluna o ua moku ne?\ Ua kamaāine oia i ha alahele malamaiama a ina alahele pouliuli hoi 6 ua moku lago nei o K<sromaka. A ke ike fho la no i keia keena pouli ona i hoopa'a ia ai, a ola no hoi ke keena maluna ponoi ae o kahi wahi pauda o ua moku hei, Aia malalo ponoi o keia rumi ana e hoopaa ia nei, he pani i hana .ia a laumania loa kona ano me ka papahele e hoto ana ma wahi. a ofa'iio hoī k'e— kahi panipuka e henio ai ua rumi nei, 0 ka raea e hemo ai keia panipuka lau-īnania, a ia ma ke kihi - akaii oua rumi nei, he aniānī i hoopaa ia a p&a loa iloko o Tca pāia oka 'moku. He wahi aniam kilohi keia o ke ano kupaianaha. Ao ka hana ana ī ua wahi aniani nei e lilo ai oia i ki e hemo ai ua puka laumania nei malalo o keia rumi paahao e paa nei o Pablo, a oīa'no ka hele aku o ke kanaka a mamua ptfnōi o ua wahi aniani nei, alaila, -hoopih' aku i kona wahd i ke alo o ua wahi aniaiii nei, aha arku oia i ka makāni o kona waha no ekolu manawa. a la manāwa e haule ihoai ua wahi amahi nei ilalo, a manawa e : ahu.wā*fe mai ai }tnua o ka mea nana ke ki e kaomi ai ka manamanalima o ke kanaka, Ma ka manawS e'kaomi iho ai ka o lirha o ke kanaka rria keia pihi, niaila, oia ka manawa e oili mai ai mai'loko mai o kela wahi o ke)a ki kaomi lima, heki keleawe, a ia manawa holookoa no hoi e hemo holookoa ae ai ua pani laumania nei ma— ialo o kela rumi paahao. He wahi panipuka uuku wale no keia, » ua hana ia no nae no ke komo o ko klno o Kord't»aka k« Aiii-powa o freians, a īna hei no kona komo ma ke!a puka. aiaila, ua hiKi no hoi ia Pablo ke komo a puks nia ua wahī panī— puka nei, oiai, he ano like no hoi ka ounui o ko !aus mau kino.

T ka wa o ke kanaka e hoea ai i ka rumi waiho pauda, alaila, ua hiki loa ke ike ia aku ka rumi Kapena o ua moku lago nei, oiai, ua hooplH ia.ka rumi kapena o kela rxioku powa i Ka raml Pau da, ae hiki .ai hoi i ua Nunui Koromaka nei ke hoomalu mai— kai i kela keena waiho pauda. A ja no hoi ma ka aoao akau ae o keia rumi waiho hot ka rumi waiho o na pono k&ua hke oīe o ua mokU nei, ao kona mau pani hoopaa hoi he hāo manoanoa no ia, ,ae hiki ole ai e wawahi ia aku me kekahi hamare nui, i na nae ua paa ua panipuka nei 'i ka laka ia. A ia hoi ma ka apao hema o ua rumi wiuho pauda nei, oia ka runii hoahu pono kila o na mokii nei, a ua hana ia a manoanoa īoa kfla mgu paia oua rumi nei, ae hiki ole ai i ka ikaika o ka poka kila raipe?a e komo aku iīoko, ae hoopoino ai paha i ka waihona t>auda. Ua kamaaina piha o Pablo. i keia mau mea apau e kamailio ia ae la, a ua ike no hoi oia i ke alahele maalahi e hemo aku ai oia mai kela rumi ana i h'>opaa ia ai a oia no hoi ke kumu o kona kamailio akena an.a ae e like mc |ia i hoike mua ia aku nei ma ka iheiu. i hala aku la. [ Qi noho ko Pablo a hiki i ka [manawa i kani mai ai ka hora j eono o kela ahiahi, a oia no hoi Ikamanawaoka paina ahiahi c ika poe oluna o ka moku, a ia |manawa no-hoi i lawe ia m.ai ai kana mau mea ai e ke kuene oluna o kela moku. i Ika hoea ana mai o kela kuene napa i lawe mai kana mau rneB .ai, \jra pane koke aku la o Pab!c :i.ua Kuepe me keia mai: oielo. . ... "Aioha ahiahi oe e Dimora ei£ wau o Muratiipa kou pilikoke kokoke loa ia oe." ; Ika lohe ana oua kuene nei ; ikeīa ieoo ka paahao, ua hoo— ;puiwa loa ia oia, a. oia no ke manawa o ua wahi kuene nei e keia moka lago i kukuli iho a kona mau ku3i» a pane mai la oi£ we ka ieo ano haalulu. "E Muratima, ke Keikialii e na-Mura, e kuu Hoahanau alohf hoi- Eia no ka oe ke ola % pehea oe i kau mai nei iluna e keia moku? Auwe no hoi! C oe ka ke jpio i hoike ia ae nei ia Hiakou, īoa e ao.keia po s hookuu lanaleila ia aku no oe mai kou noho pio ana/' "Aole paha keia he man'aw r a kuppno ioa e kamailio aku ai wau ia oe, no ke ano o ko'u hoopaa pio ia ana mai iluna o keia moku lago, aka, he manawa okoa aku paha a lohe oe i ka moolelo o keia paa-pio ana mai o kou Hoahanau ne» iiuna o keia moku Iago! ' Hoomaha iki iho la o Pahlo no kekahi mau minute pokole, alaiia, kamailio hou aku la oia i Kuene nana i lawe mai kana mau mea ai, ai ike ia ae nei hoi e kaua e ka mea heiuhelu he "piiikoko" no keia kanaka kueue o ka moku powa iago. "tiiakaue makemake uei e ninau aku ia oe. Ehia kg nui o na kanaka oko kaua iahui iluna o keia moku? A ehia hoi o na p*oe Trelani ponoi. Ke makemake ioa noi wau o hoike pololoi loa mai oe la manawa r,o i piiiie ma. ai ua Kuenenei i kela ninau a Pablo* a« pane ana hoi ma keia ano"Hekanaiima ka nui o ko kaua lahui maluna nei o keia moku* a he. hookahi hoi haneii o na kanaka lrelani." "Aiaiia. e kuu Hoahanau mora, eia ka'u kauoha ia oe, e hoi aku oe a hoike malu aku ia ialeou, «ia *au iluna nei o keia moku iago i keia sn # anawh 4 ae

oīelo pii aku hoi oe ia lakou e ku hoi lakou me ka makaukau mau i na rranawaapau, a! ka loaa ana aku o ke kauoha mai a*a aku no ka hooko ana aku i kekahi hena nui. Eia no nae ka f u ia oukou» tnai hoao iki oukou e hana maikai mai ia'u, & lilo hōi ia i mea hoonoo ia mai e kela X)oe Irelani. E hana mai oukduia'u me he kanāka ala na oukōu i hoowahawaha ' mai. K kpu hoahanau Dimorā, pehea ke ānoo keia mau mea ai au i lawe mai nei na'u e ai? -"Auwe.no 'hoi e!. JE kaīa mai oeia'u, oiai, mamuli o ka Wai ana iho !ā me oe, ua hoōpi— boihot|iai4a ko'u manao, a uā poina iho la wau i ka aku ia 'oe, aole"lo?f oe e ai i keia mau m<f*a aī, ua kawili ia keia mku mea ai me "kekahi laau make ē hoopoino ia ai kou ola, E kuu Hakualii, mai hoopa iki oe i kekahi hunahuna o keia m'āu mea ai a'u i lawe mai nei t '' f wahi a 1 kamailio aku ai me ka pihōihoi nui. I ka lohe ana no_o Pabīo i ka hoike d kahi kuene t no ke aao o kela mau mea ai i iaw'e ia mai imua o'kona alo, ua„ laiau 'koke aku la hia i ke pa 'i waiho fa aj kela mau mea ai ipake» a iho la iloko o kekahi ksiwele iloko o kela -wahi pa i lawe ia ja! kela mea ai, alaila, t "Euli ag la oia a kamailio mai la tia Di— mora. ; "Ea,, pakele maoli wau i k.a ma.ke mai keia mau mea ai. a ina paha he mea okoa ka mea nana i lawe mai keia mau me a ai v i na paha ua ai naaupo wau, a lohe mai oukou ua māke i k'a hana hohe wale a keia Aiii īre!anrhohe wale-„ A ipa paha oei nana maka mai nei ia'u, a ake qo hoi e halawai au me keia make aka mea hohe wale i na paha xja lilo wau i wahi hoolej ia aku mai luna aku 0 ma kahi o kela moana,. Ūa ma';j[Xij>o loa ia'u ka mea i hana haqa hoh,e wale m/ioli, a oia oo hoi ke Alii o keia mpku lago, aka, aole oia i maopppo e hiki mai ana ka * aiia— luna ona, ae hoolik) ia ai kona mana i mea ole, ae,uku pono ia aku ai oia i ka uku ma'kai nc kana h|na hohe wale maoli, Ē haalele mai oe ja'u e t>imora, ae hoi no kou wahi i hele mai ai\ ae hana no hoi i na nana apau _e ulu ole mai ai ,na manap hoohui iloko o ua Alii hohe wa(e nei o k,a poe Ire ? ani." Hoi !a ua wahi kuene n.ei no ka halekuke me na pa i pau na mea'ai, ai kona hoea ana aku 1 ka ha'ekuke, a ia manawa no ninau kpke mai ai ke kuke i hoomakaukau. kela mau ai- f t ; ua'ai m%i nei no kp kanaka, nana kela mau mea ai ) hoomakjuilsau ia l na mea ni au,i lawe ak.u„ nei, a ua hook.o nei no 0 5 e i ke kauoha a ko Hakualii? t „ I kcli* ; manawa no ke Kuene i lalau akjii aī i kja lima o ke kuke, a iuu ua,maka e aioaio *»na i<> io, ua aku la oia me ka Leo lohe wale ai ke kuke 4 a aole hoi pepeiao liou _aku mawaho o laua s- ' 'Atih«a mai oe e.ikuu lioa mai r kai» ao kuu, hoaluhi hoi o ueeaa aei, £ h«.i aku wai) lu oe ibo ka 9'aio aahe i a]i aiai nei ke pio i, kela msu niea ai ia'u i lawe aku, ii<u t ao ija ai hoi a kaua i ai e like me ke kauoha a ke kaua haku,;; I X ka lohe a?ia o Jt« kuke i mau olelo a kona hoa, ua piha la oia i ka inanao pihoīhoi. a ka< inailio mai i& me ka leo huhu i k«na hoao ka hai«kuke<