Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 37, 8 February 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

! I keia kau hope a Hiiaka i pagP&a aku msl luna aku o kea, ua heu aku ia no k& !lawe anap ka makani i ka olelp ! a lohe hou aku la no o Wahine* oniao iiuna o ko laua waa e holp |ana ma kai, loa, a ia manawa I no hoi a taua e lohe ana i keia kau a Hiiaka i paeaea aku la, a no ka nani loa no hoi o ka leo o Hiiaka, ua pau ae īa ko laua hoe ana i ka yaa o laua» a iana maii§ iho ia laua e hoalohe ana i kā oweowe aku o keia. leo aheahe o Hiiaka i ka lihi o ka ale o ke kan fa mē he leai hawanawana ala ka ' o KaWaihae, ae nee maKe akuj kna i ka p\ieone. Mamuli o keia j |K!o loa o laaa i fea i ka| f nan! o ka leo o Hiiaka, ua hoo~ i ' māopopo ole ino la laua i ka k° 'hou ia >ka w&a o iaua ihope, oiai eia ke ko ala ke au i ks lae o ; i Kaena, A ia manawano o Wahineomao i kamailio roai ai ia Lohiau i keia maū olelo ma ke ano hoomak« aka no hoi palia, oiai no nae u a j ike iho la no o Wahineomao i ke Ikumu kela mau olelo hope loa o Ikela Kā« a Hiiaka 1 [mai ai, e pili ana ia Kukii, I "Maikai no hoi kela mele a ko, Iwahinei paepae mai la, a mai Ikamuaahiki i ka hope> ao kaj hewa hoi oia kau i paepae mai la [oia hoi ka olelo ana mai la ia; [kaua i o kaua i ka mo;, jananei, ia oe aku ka; olelo ma k'o kaua aoao.'' ! ~ la*manawa "no hoi o Lohiau* ,kamailio aku ai ia Hiiaka mai; luna aku o "ka waa i keia mauj olelo, J ' ! "Akahi no ka hoi ke ku o ka" 11 [kii e ka wahine ia maua. A ia oe! !maukam«i ke one paa, eia hoi; fmftua makai nei ma ke one poho. Okahoeaku hoi ia imua, aolei naehe neē aku no mua, oiai f " eial ke ko nei fioi ke au i hope. E hoi-i hol hou mai ana ke '"au i ha hoe aj maua a pa' i ha lae, A ke olelo ' mai nei nae hoi oe i ka *ku o kai mauamaua mau kii, tJa kupaianaha no hoi oe e ka wahine." Ua lohe aku ia nooHiiakai keia pane a ke kane mai luna aku o ka waa, a ia mauawa n>o o, Hiiaka i kamailio iho ai iloko: fho ona. V l 4 *Ka! A ike aku nei ka hoi wau [i keku'o na hoe a olua iluha, a oia nae kau e ke kane e hooleole' mai nei. Ua ike no hoi paha wau' i ka manao oia ku wak ana o na ihoeaolua ame k? manao e huj ala iloko o olua." Ao ka wa no! ia o Hiiak« i paeaea aku ai i keia] I kau ia f Wtihineomao me Lohiau i! ;ka moana. . , • -j A iuua wau o Puhakea, , Eakeppoo Kamaoha iluna. He lalo o J.uakini» I | Ke nana iho i ka hau o Lihue Ua popoo waie iho no ke kukui. lia kokolo ae la ma ka poii o - Kanehoa. Heohoa i na keiki mako aau o Kawaieli Anumaua-e. Ia manawai hene iki iho ai ka aka a Wahineomao, a p&ne aku laoiaike kane a lakou i keia amokW M K, t T a pololei ko wahlne Ūa ik*& raai \h kaua ' Heaha ivj kau o ka ne ana mai nei; Ca iks t»g oe he kino kapu \ou a laahia hoi \ ko wahine makua, eia nae heo-

! # v _ 'laau mai no oe ia-u. A laa ko lolelo ia mai la ma kela kau a ko wahine i paeaea mai la. "Ua ea t ke poo o Kamaoha iluna" a ia'u |hoi. ' 'He ialo o Luakini'' E! Mai kpa hou mai oe e ke Alil ia kaua." I la manawa i lalau like ih 1 ) ai laua i na hōe a laūa "a hee īike ,aku la laua imua, ao ka nee like aku la no la o ka waa imua, a aole hoi he emi hou i hope, oiai ua pau ae ta hoi ke ku wale ana o na hoe a laua iluna. I keia manawa eia na maka o Hiiaka ke nana nei i kai o Ewa, aia manawa no hoi oia i ike aku ai i ke kai lalani ona wahine o kahakai, ae kai lalani ana hoi i ka heie lawaia papai, i ka lau iima no hoi, ai k& maha-moe no hoi, ai ka okupe no hoi, ai kekahi mau mea no hoi e loaa ana o ke kai. la manawa no hoi o Hiiaka i hapai ae ai i keia kau ana e piii ana ia lakau. A makani kehau o lalo o Waiopua, K» ke kula naenae la i ke kupukupu. Moe no i ke afiu 0 ka mauu, Moe aku la i ke kai o Ewa sk e ana.

Atm Ewa i ka ia hamau leo £ hamau-ei o makani a ua nei. Ua ike aku la no o Hiiaka i ka momoe o ua poe wahine nei i kahaone. ae momoe ana hoi i ke iami o ka makani Waikoloa ma uk» aku oka aina. a oia no hoi k« kumu o ko Hiiaka paeaea ana aku i kela kau ia lakou. j 1 ka pau ana o keia kau ana ij paeaea aku ai a ia manawa oia i huli aku ai a nana i ka waa c ke aikane me ke kane e holo a e la makai o ke kai, a ike aku la oia ia laua e hoe ana no laua, a aole hoi he kamailio aku 'o ke. kahi i kekahi, oiai, ua lohe laua i kela papa ana aku o Hiiakaia iaua ma ke mele, ai oleio aku ai ; : Anu Ewa ika ia hamau leo, Ehamauhoie. A ina laua e hookuli ana a kamailio hou aku kekahi i kekahi, alaila, e ahewa ia ana laua e Hii. aka. ao ka hope oia hana hookuii o laua, e pilikia ana laua ma ka. moana a iaua e holo ae lc, f Oka ia kaulanā loa o Ewaia maū ia nb ka pa ia e ka makani ke waiaau, o!a no ka pipi. I na h« ia malie waie no ia e lawaia ja ana u& p!p! nei, ai walaau kekahi mea e lawaia ana, o ka rpanawa koke iho ta no ia e pa ai ka makani, ao ka naiowaie iho ia no ia o ua p'*pi nei a hui aku a hui mai ka aleale o ke kai. Ua hoohalike aku o Hiiaka ia Wahineomao me Lohiau *a manawa me na wahine hele lawaia o Ewa, a ina laua e kamailio ana a walaau paha ma waena 6 laua, alaila 4 epa ana ka makani, (huhu) o Hiiaka, nolaīia, ua iaua i kela makemake o Huaka # aua hamau !oa laua ma Hela manawaalaua e hoe ana i ka waa o iaua. Ua nana aku la o Hiiaka i iau a ē noke ae ar*A! kA hoe \ Ifa waā o laua, alaila, haj>ai aku la o īft|. aka i keiakau. Kuu kane \ ka lat o Kwa la e, Mai ka hamau ieo i ka kanilae, a pane ma! ka leo f makam !a ia la. 0 kuu ia hamau leo la-e,* ! Wai pane oe !a e, Uole, ptu) I ' Ua hookaa mai nei o Mrs F!ores o Honomu i k$ ola o kana 4 a hoea loa ! ■mahinao Fehuari. I§2S. E iawe !fko makou* hoomalkai wx\ |)oa iaoe e ka makualiino