Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 41, 8 March 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

I Ike iho i» o Hiiaka, he mea mai k«i iio iakOW ka hele ' and i kela i anaina kaiea a ke Aliiwahine leula, a ola hoi fka mea e lohe ia imai ai k*r leo lea o ke kane a lakou loia hoi o%ohi«u-ipo, nolailā, hooI holo ihb la o Hiiaka i kona manao laole e hookuu ioa ia Lohiau me ke laikane t holo o lauā wale no ma ke kai a p«e paha i Hanauma, nolailw, kahea aku Ja keiā ike aikane me ke kane a lakou ma keia kau pe— n«i: ! Pohaku att waa īealēa i kai nei ' Hoe mai, „hoe fnai £ pae i uka nei, | I a*e aku wau, a'e.e'e hoi E pakaiialoa, e Laukaieie, I E Lohīau : -ipo—e, ! Hoe uiai hoi he cv"aa e, ! -1 pae i uka nei hoi— 'a, | Pae aku hoi wau e. iaia aei e oli nei i ke;a kau, ua ,inehu loa iho h ke anaina o ua poe okela wahi, oiai, ua hoohikilele ia iakou apau e ka nani maoli uo o ka oli o ka wahine malihiui. [ . Ika pau ank oke kau ana oka maiihini 1 kela kau oii, [alaiia, oielo mai ia kekahi wahine iwaena o kela poe ia Hiiāka i keia mau olelo. nāni hoi kā nani uie ka iealea o kou leo i paeaea aku la i kela ,oli e. ka malihini, Ka! .He uialihiui kon u»au helehe3etia ta makou, aka, ma ke ano iiae o kau oli i oli aku la, he kamaaiua oe i keia kaha, E aho ea, e ae mai oe e hele like kakou, oiai, ua hoohihi ioa aku !§■ wau i ka maikai maoli o kou leo e ka Mālihini. &ia nae he waa kaa i kahea aku ia e pae i uka nei. i Ae aku la uo o Hiiakā i ke]a mauao of ka wahiue kamaainā, a uie ka hoopuka pu āna ak« * keia mau oielo iaia. "Ua uiāikai uo kau noi e ke kamaaiua luaikai, aka. īKou hoi e hui aku ai uamaka " K na makamaka heluhelu o ka Moolelo o Hiiaka, ke ike pu ae la ao kakou i kela mau olelo hope a Hiiak* i hoopuka aku ai i kela iWMhiue o Puuloa ' '!$ hui aku ua maka i Kou." He tuea keia e hoike mai ana, #ole waie o Hiiaka ka mea mua k>a uaua i kaniAiiio keln olelo kauJaua, akā, ua lilo mua no ia olelo i mea kamailio ia e ko Oahu poe. "Hui aku na maka i Kou." Oiai, o keid inoa o Kou, he \vahine ui ioa oia no Oahu i ka wi kahīko loa, aua olelo ia D»na no i hoopuka keia mau oielo e o nei a Ihiki i kela la, a mamuli o Kona huku atui i kekahi mele no Oahu [k] kekahi AIH r a^a rtna * aloha ai, a eia ua inele ne! ana i noiau si. *'Ku ka »h!u k«i a ke Koolau, Pulw ka uaiu i kai maokioki, i?ikai pu&lana awa t A knu kaue alolia o Ouha, Kai h*Ua-j>ap*i haha-papai o Kou * ; I loa* ka iHipu awĀ, u Konane papa HiiH » Honokatipn, Kau ipo.i»>o, kuu hOa haihai olelo oka welej i#» «aio» Pa*p« (papa pae) a iaua t l| t aloha 1« uR h*l«,

Ka hoku pāpa-nemonemo, ' Aloha ka makani lihi-kai 0 Kalia, Ke kaii nei wau 0 ko hoi mai, i Hoonee r»a iliili nehe, ; ! oka pa-poko, ka pa-loa, ka pa-lele, | A lele la i Kahiki, < Ko Nuumeālani ala, 0 ko aloha ka ia 0 ka hoi hou i-hope, A pehea la wau Je Honokaupu kuu aloHa, Lka welelau nalu kai 0 Uhi 0 Owa, 0 na makai ke ao (po) 0 poinii Malieā 1a wau e ke aloha la, o Kou ka papa, O Kaau-kukui ka loko, 0 ka alamihi ae no--0 ka la apo iho, Huiaku na maka i Kou." A nolaila, e kuu mea heluhelu maikai, he lawena hoopili olelo ana ka Hiiaka i kamailio aku āi i kela poe kamaaina o Puuloa no ka '*Hui aku 0 na maka i Kou." Ua lohe aku la no hoi 0 Lohiau ma i keia kahea kanaenae a Hiiaka, alaila, hoemai ta laua 1 ko laua waa a pae ana i uka o kela wahi» alaila, ae aku la 0 Hiiāka iiuna o ka waa, a me ka hoopuka hou ana mai no 0 Hiiaka i kela olelo "Hui aku na maka i Kou." 1 neia holo ana o lakou a kaa pono aku .ia lakou pono 0 ka nuku ,0 Puuloa huli ae iaoHiiakaa pana īa uka 0 ka aina, ao ka iM>ho mai 0 Kini-> makalehua, ao Leinono, Kealia, alai'a. olelo ae oia i keia mau olelo. ! ' 'Kahaha! Mai poina hoi ou— kou ia'u, a loaa hoi ka oukou mea je olelo ae ai mahope. no kuu 1 kanaeaae aloha ole aku ia oukou. la. manawa no i kani aku ai ka iia nei oli, ae kanaenae alpha aku [ana i na poe ana i ike aku ai i ka ■ noho mai i uka 0 ka aina. I ' ~"- : Y' ■" :-■ - | Polenaehu i kaua Kinimaka— { lehua, I Ka waha ika la iuna 0 Leinono { Hoahoa Leinono kiekie Puuloa I makai, ■ Ke hele ala i ke one kui-lima laula 0 Ewa, t Ma Ewa hoi wa-u, E uwe hoi wau ia oe e Leinono i «' - !

Hoaalohawale hoi kakou ē. } Makeiakau a Hiiaka, ke ike ! āe la no kaua e kuu mea helu— helu. i ka hoopuka ana o niiaka i kela mau mapuna olelo kaulana >a ko Ewa keiki e keha mau ai, a oia hoi kela man olelo "Ke one kui-lima iaula o Ewa.'* Ua lito ia mau olelo a Hiiaka 5 hoopuka ai ma kela kau . ana i *'01elo kanlana no ka ain> o Ewa a hiki no i keia manawa.' A pau keia k»u a i pa-s eaea aku ai, alaila, hoomau aku la no Jakou i ka holo ana a ho§a ike awa o Kalīhi, ia manawa no hoi oia i huli aku ai i uka o k» aina, a ike aku la oia i ka noho mai o Leinono me Alia. ataiL% hapaiaelaoia i keia kanaenae aloha no luna. Aloha oe c I.einono. e Kini-p makalehua, E Keaīia Halo Aloha, Eia ke kanaenae ka mohai, Aka mea helo-la, he leo e, | 'eo wa!e no hoi e. | A pau ia oii ana a nei» alaila» hoomau aku !a n.o lakou nei i holo ana no mnā/a hiki wa!ē no i ko iakou nei hoea stia aku 1 ke»a kapa. I keia manawa i huii aku »i o Hiiaka a nana i nufcu o a ike. aku 'a ia Hapuu me K&VihauoK a 'a mawkwa 6 Rtt»ka-i-k*-pot! o-Peie i knmailio aku ai i keia niAu **M»i poina ka hoi o!i?a ?a*r. o Hiipuu me K&laihauola, ae loia ai !a hoi ka olua mau olelo o oMo ae oNi. wau I lio

aku la olua, a Jaaawi aku hoi i wahi kanaenae aloha » 0 oiua." 0 ka wa no ia o Hiiaka i hapai ae ai 1 keia kau a 'kanaenae aku J* me ka ieo oli nani maoli i keia Kau. E Hapuu me Kalaihauola-e Ena wahine noho Koolau-la, Enonohoanai keaianui Kanaenae wau & ,ka mea hele ilaila. Hpoman aku 1« no lakou nei i " ka holo ana no mua. Oia holo o iakou nei a kaaio pono mawaho o a ia manawa o Hiiaka i ike aku ai ia Peleula e neenaiu ana i ke. kai 4 oka nalu ana e hee ana, oia ka nalu o Kapuiuki. Ikepu akulano hoi o Hnakai ka hee nalu mai o na kane me na wahine. Ia manawa no o Hiiaka i hoohaiike aku ai ia Peleula ma me na poe "Hee puewai o Hilo Hanakahi, alaila, kau ae la oia i keia kau aloha. Ke iho ala ka makani, Halihali pua Nuuanu, Aia i kai na lehua, ke nana ala o Hilo, Ke kaia hoi ka aukai e, Na lehua i ka wai o Hilo, O Hilo hoi—e. A pau keia oli ana aia nei, o lakou holo aku la no ia i kahi 0 Peleula e lāna mai ana, ai ka halawai ana o Hiiaka me Peieula, ua olelo aku Ia o ia Peie— ula e kau mai me lakou nei ma u , a > o]e mai ia o Peleula ī kela koi a Hiiaka. Mamuh o keia hoole ana o Peleula i keiakoia Hnaka, o ko Hiiaka haohiamoe aku la no ia ia Peleuia iluna o papa-hee nalu. A hiamoe o Peleula iluna o konapapa-heenalu, aiaila, olelo LoWaiu ° Hiiaka ia Ēa, lalau ia iho hoi ks aīii'— ra a wil ok°£ kau iamai ilun& « oe ia»?mp t H ? pai mai noona™ P a Pa-heenalu mai ĪJ an 1 wa no i iho iho ai na lima lawakua o Lohiau, a haoai neou mp 6 A J iiwahine kino nepunepj me kona papa-hee-naln iluna oia waa, hoouhi ia iho la aa Aluwahine nei o Kou m e ks kapa skaka a iakou nei no°?awl mai ai mai Kauai ma i. 1 Aofe I pan.