Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 45, 5 April 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

I keia eo aha o ko Lohiau ma aeao, ua lilo iho la o Lohiau i mea hoomananalo i ka hana e hookauwaia mai ai oia e ka aoao lanakila, I neia eo ana o Lohiau ma, o ka wa no ia i ku ae ai na keiki hula ka laau o Kauai a kakua.ka pau apaa, hooui nohoi na kue ma ke ano hoomaamaawale no a ike iho la ua Lohiauipo nei o Haena ke mau ala no ka ke kaha o Kaunalewa i kana hana ike t $laila hoomaloeloe ae la oia nei j kona kino a maloeloe a ike ia aku la nohoi ka ui palena ole o ua Lohiau nei. I koia nei ku ana ae a nana aku la i na aliiwahlne e nonoho ana hoi iloko o ka hale kilu, ai ka wa hooi i ike mai ai ua poe aliiwahine nei i ka maloeloe o ko ia nei oiwi kino. ua'lilo ae ta keia ike ana i mea lalawe malie i ko lakou mau iwi aoao. Uakuioae la nohoi ua keiki nei o ka pali "kui o Haena a kilohi iki iho la maluna o uapoe wahine alii nei a ,ike iho la nohoi keia aole he wahi hemahema o ke one 0 Hoohila, ao ke kahi koke ae la nohoi ia o oīi ma kahi no ana 1 ku ae ai a kākua pono ae la i Jkona pau. ke mele a ua Lo— hiauipo nei 1 oli ae ai, oia keja. Kuu hoa i ka ilihau o Mana I kulaina i ka wai a Hina Hina ke oho o ka hala Ka okai pua o ka Hinano i ka wai e Eia oe He waiwai nui kau Ka kealoha inainai ona j T"fn iiirgrTri mai e Hlia oe e Aohe e kana mawNm īea 0 ka leo o ka oli ana a ua nei ke hele ala ka hoi kona !eo a me he ala he Kolohala o ke 'kulu aumoe. , I huki pu wale ia ai noho; ha 0 Pele, ka moiwahine o ke ahi a loa ma Puna e holo kiki i Haena e ako ai i na hala o j ke kai ma kona lohe ana i ka lea o ka leo o Lphiau i ke oli e Hke; me j ia au o kuu makamaka heluhelu 1 ik'e ae la. 1 ka pau ana 6 kej oli ana a ua Lohiauipo nei, ua nee koke aku la no oia a noho iwaena! konu, o ke kahua .kHu me ka! "hakui iki ana ae o kona 'mau! wawae a kulai e keu nohoi kona ■ pauku kino a kuhi nohoi na iima 1 akuepuno hoi ka hope oni o! Kinaulani. Ia manawa ua pu ae' la ka maeele eueu \ na kumu| pepeiao o ua poe alnwahiīie a iniki akū a iniki mai kekahi kekahi, lou aka a lou mal kekahi, i kekahi a unui aku a um!i'mail kekahi i kekah; mamulī mai no keia o ka hoohihi ka make ! make o ua poe wahme alii nei i; ka ui ame ka nani o Lohiau' ipoj j ui hoi l n.Qg,.lQa[. aku la ua Lohia.u ipo nei me hej opae mahikihiki a'a a ku ponol ana iwaena konu o ke kahua' kilu, a sa manawa nohoi oīa i ku' jiho ai « kani ae la ka::a o'; | ! ! Kuu hoa i ke kawelu ho!u o iMalailua , j makam . . !

Nāue ke oho q ka hala , . i ke kai o Pooku-e Eia oe * He leu oe na'u e kealoha I ua oe mawaho e Eia ae. ~ Apau ia meie aia uei, ke maUalo wale ala 110 na mea apau o ka hale kilu i ka lea o Lohiauipo i ke oli, 0 Peieula hoi keia, oia ke ka — luaiii wahine o Kou uei, oia hoo-> hie a hooīiai wale iho no hoi k<iu ;e hoomakalehoai ia Lohiau, i k a . ui lea i ks oli f aole aohoi oia waje no, aka, oke kanaka ui maoli nohoi kahi o Lohiau. Oiai, ua aliiwahine uei o Peleula e hooliie a hoohai wale ana no ia Lohiau ke keiki kanu Kauwila o Puukapele, ae hoao aua uohoi ma na ano apau e loaa aki'. &i iia hoawihi ana īnai ke keifei ui aktt o Kauai eia nae aole he ano awihi ia aku - o ua aliiwahine uei o Keu a haawi ia aku hoi he wahi lihi oia ano nona manao ineo o ua kaikamahine nei 1 ka pau ana hoi o ka Lohiaa niele ana ua hoomau ia mai la nohoi ka mahalo ia e na poe apau a ua loaa pu nohoi ka manao ma : — halo ia Hiiaka i kā poli o pelē ns> ka lea uiaoli nohoi o ke kane a lakou ike oli, 0 Peleula hoi ke mauao ala hoi oia e ioaa aku ana la hoi ke kahi awihi 1 ' maka ana q ke keiki o Kauai iaia, eia nae aole he wahi mea a maliu iki aku o Lohiau iaia. 0 ke knmu o keia/ aia no ke ~ kalelē pau aua o ko Lohiau ipo manao mal'una no o kona mau hoa > a ukai oka moaua mai Kaual mai. oka mea oiāio no nae aia kona mau manao a.pan maluua no » Hliaka ika poli o Pele. Ia ma-. uawa hou nohoi i hapai hou ae ai Lohiau ipo i kekahi mele hou a oli ae la oia peuēi. Aloha wale hāuīkmiki' Ke kauaenae . pua o Mapehuna B ai e ai ana e Kapaa 1 ke kahuli a ke Kalukalu noni u i ke ala o ka Hiuauo e Pe wale ia suia e E lei au L"i hoi au i ke kanaka i ka niea aloha X ka mea hoopulapula hou 0 ka nioe e Eiā au. A pau ia mele huia a Lolnau, i pane lualu aku !a o Peieula xa Hiiaka t ka poli o ' ' 'Penei uo ae nei oe e noho ai h " 1 ke aha ia t wahi a Hiiaka i poli o Peie { ninau niai ai ia Peje"l ke aha mai ka hoi kau, e„ halm :nai puha oe ia'u la," { aku ni o Peleula ia Hii:ika. Pekula noi hoi e h.iki dku iaia t ua hoohana fcoke aku la nohoi o. jHHak« i ka hah'a aua 'u Pekuia. L'a hooliolo aku ]$ nohoi ke]a i ka |ia nei lima imi ua wāwae uuiiuj jr.ohoi o ua aluwahiue uei. Ua 1 hoohele toa siku la lioi uei 'haha nna a hala loa aku ijuua. a " i iho līi li*? iUio |na olapAl.u'a wawaeaa uuiuk4 |nohoi he]e keia ano 1 0 ua PeleuU nei a halaloa ilnu» 4 jke kuli a tua!uua ae t a| ud iti C a- a kd.i o , j«a r.ei i ke k-iha o ua, J'.isuu k » knnak-i o Maauakei'o. U j\va ī o'e'o aku ai 0 HJia ti raaik-u hoi kou uiuin^n^ | Taue niaila ho: o ta e hoi kou ( ,r jdeu3 aku U ua o Kii&kl* i ' 'aia :',ohoi paha ia i kau U;ia aua I •*'*« v\4.iila ikc uio tjc i k,o'a aiai la aa ;A e ua liiiia o T4cui4 a hahā i ua (oloaio wawae o Hūiika ā hoohele " *k® la uehoiū koan cu*u Uiiia a iko iho ia oia i k« u#m uiaoli A k.' Hii*k«line. 1 .